wd wp Пошук: ⬜

Гісторыя Фінляндыі

Гісторыя Фінляндыі — комплекс грамадскіх навук, які вывучае мінулае чалавечага грамадства на тэрыторыі, якую займае ў цяперашні час Фінляндыя.

Хроніка фінскай гісторыі

[1][2]

98 У творах Тацыта ўпершыню з’яўляецца згадка пра Фінляндыю.
800—1100 У сваім руху ў рускія землі шведскія вікінгі засноўваюць на ўзбярэжжы гандлёвыя базы.
Каля 1000 тэрыторыя засяляецца трыма асноўнымі плямёнамі: фінамі на паўднёвым захадзе, тавастамі - у цэнтры і на ўсходзе, карэламі - на ўсходніх тэрыторыях да Ладажскага возера.
1155 Шведскі кароль Эрык IX распачаў крыжовы паход з мэтай хрысціянізацыі фінскіх плямёнаў. З гэтага часу пачалося валадарства Швецыі, якое доўжылася 650 гадоў.
Каля 1156 Смерць біскупа Упсальскага Генрыха Упсальскага, аднаго з дзеячаў хрысціянізацыі Фінляндыі.
Да 1284 Культурная і палітычная інтэграцыя Заходняй і Паўднёвай Фінляндыі ў шведскае каралеўства. Пачатак перасялення шведаў у будучую Фінляндыю. Прызнанне ракі Куміёкі мяжой Шведскага каралеўства і ўладанняў Вялікага Ноўгарада.
1293 Трэці шведскі крыжовы паход. Заснаванне Выбарга.
1323 Шведы і наўгародцы заключылі Арэхаўскі мір.
1362 Фінляндыя атрымлівае статус раўнапраўнай шведскай правінцыі.
1523 У кіраванне караля Густава I Васы распаўсюджваецца пратэстантызм і даецца адпор Даніі.
1548 Мікаэль Агрыкала, паслядоўнік Лютэра перакладае на фінскую мову Новы запавет.
1550 Кароль Густаў Ваза засноўвае Хельсінкі.
1556 Пры Юхане III Фінляндыя становіцца герцагствам.
1595 Сканчаецца 25-гадовая вайна, і шведам атрымоўваецца зрушыць мяжу далёка на паўночны ўсход.
1617 Густаў II Адольф заваёўвае Карэлію.
1640 Заснаванне ўніверсітэта ў Або/Турку (на сучаснае месца горад перанесены пры губернатары Перэ Брагэ).
1700—1721 Паўночная вайна, якая скончылася паражэннем Швецыі. Частка Карэліі пераходзіць да Расіі.
1741—1743 Руска-шведская вайна. Згодна з умовамі міру ў Турку частка тэрыторыі адыходзіць да Расіі, у тым ліку Паўднёвая Карэлія.
1747 Пачатак будаўніцтва марской крэпасці Свеаборг. З 1918 пераназванай у Суаменліна.
1808—1809 Пасля руска-шведскай вайны цар Аляксандр I аб’яўляе Фінляндыю аўтаномным Вялікім княствам.
1812 Сталіца з Турку пераносіцца ў Хельсінкі.
1828 Перанос універсітэта з Турку ў Хельсінкі.
1835 Выданне карэльскага эпасу «Калевала» Ленрота, які стаў асновай агульнанацыянальнага руху за незалежнасць.
1854—1855 Падчас Крымскай вайны англійскі флот бамбуе фінскае ўзбярэжжа і крэпасць Бромарсунд на Аландскіх астравах.
1863 Сканчаецца перамогай барацьба, кіраваная Снелманам за прызнанне фінскай мовы раўнапраўнай шведскай.
1899 Мікалай II выдаў Маніфест. Канстытуцыя адмяняецца. Губернатар Бобрыкаў пачынае палітыку русіфікацыі. У гэтым жа годзе Ян Сібеліус стварае сваю сімфанічную паэму «Фінляндыя», якая стала своеасаблівым нацыянальным гімнам.
1904 Забойства Бобрыкава. Усеагульная забастоўка ў гады Першай рускай рэвалюцыі. Аднаўленне фінскай аўтаноміі.
1906 Праходзяць дэмакратычныя выбары ў парламент. Упершыню ў Еўропе ў выбарах удзельнічаюць жанчыны.
1915—1918 Фінскія добраахвотнікі выступаюць на баку Германіі ў Сусветнай вайне.
6 снежня 1917 абвяшчаецца незалежнасць Фінляндыі.
1918—1919 Грамадзянская вайна ў Фінляндыі пры падтрымцы Савецкай Расіі.
1919 Канстытуцыя Фінляндыі. Першым прэзідэнтам прызначаецца Каарла Юха Стольберг, які вярнуўся з сібірскай ссылкі.
1921 Аландскія астравы становяцца аўтаноміяй.
1921 Другая савецка-фінская вайна, якая скончылася Тартускім мірам. Фінляндыя атрымлівае выхад у моры ля Петсама.
1932 Заключэнне Пакта аб ненападзе з Савецкім Саюзам. Ліквідацыя нацыяналістычнага путчу. Забарона кампартыі.
1939—1940 Зімовая вайна з Савецкай Расіяй.
1941—1944 Працяг вайны за вяртанне да даваенных межаў, а таксама заваёвы паўночных зямель СССР
1944—1945 Лапландская вайна.
1945—1946 Суд над фінскімі ваеннымі злачынцамі.
1947 Парыжскі мірны дагавор з Фінляндыяй.
1948 Дагавор аб дружбе, супрацоўніцтве і ўзаемнай дапамозе паміж СССР і Фінляндыяй.
1952 Летнія Алімпійскія гульні ў Хельсінкі.
1972 Па ініцыятыве Кеканена праводзіцца Нарада па бяспецы і супрацоўніцтву ў Еўропе.
1 жніўня 1975 у Хельсінкі была падпісана 35 кіраўнікамі дзяржаў Хельсінкская дэкларацыя.
1991 Пачатак цяжкага эканамічнага крызісу ў сувязі з развалам СССР.
1995 Фінляндыя ўваходзіць у ЕС.

Дагістарычны перыяд

Асноўны артыкул: Дагістарычная Фінляндыя Асноўны артыкул: Дагістарычная Скандынавія Наша эра (да 1150)

Шведскае праўленне (1104/1150/1300 — 1809)

Асноўны артыкул: Шведская фінляндыя Расійскае праўленне (1809—1917)

Асноўны артыкул: Вялікае Княства Фінляндскае Асноўны артыкул: Генерал-губернатар Фінляндыі 1917 год

Асноўны артыкул: Абвяшчэнне незалежнасці Фінляндыі Незалежная фінляндыя

Станаўленне і развіццё (1920-1939)

Савецка-фінская «зімовая» вайна (1939-1940)

Асноўны артыкул: Савецка-фінская вайна, 1939-1940

Нядоўгі мір (1940-1941)

Асноўны артыкул: Часовы мір

Савецка-фінская вайна (1941-1944)

Асноўны артыкул: Савецка-фінская вайна, 1941-1944

Лапландская вайна (1944-1945)

Асноўны артыкул: Лапландская вайна

Нейтральная Фінляндыя

Еўрапейскі саюз (з 1994)

Гл. таксама

Зноскі

↑ Dörte Minkoley, Jan Schröter. Helsinki und Umgebung. Edition Temmen. 3.,aktaulisierte Auflage 2003. ISBN 3-86108-431-7
↑ Dirk Kruse-Etzbach. Finnland. Reisenhandbuch. Iwanowski. 3., aktaulisierte Auflage 2003 ISBN 3-933041-08-2

Тэмы гэтай старонкі (2):
Катэгорыя·Гісторыя Фінляндыі
Катэгорыя·Вікіпедыя·Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай