wd wp Пошук:
    ⬜

    Шашачніца матурна

    Шашачніца матурна (Euphydryas maturna) — дзённы матылёк з сямейства Nymphalidae.

    Апісанне

    Даўжыня пярэдняга крыла 17-24 мм, а размах крылаў 35-42 мм.

    Этымалогія лацінскай назвы

    Maturna (з лацінскай) — ранняя.

    Распаўсюджанне

    Цэнтральная і Усходняя Еўропа, Каўказ, Урал, Паўднёва-Заходні (Джунгарскі Алатау) і Усходні (хрыбты Саўр, Курчумскі, Нарымскі і Паўднёвы Алтай) Казахстан, Заходняя і Паўднёвая Сібір, Забайкалле, Манголія, Паўночна-Заходні Кітай.

    Лакальны насельнік умеранай зоны ва Усходняй Еўропе. У апошнія дзесяцігоддзі арэал у Цэнтральнай і Паўднёва-Усходняй Еўропе скараціўся. У Польшчы пэўна від насяляе выключна ў раене Вроцлава і ў Белавежскай пушчы. На паўднёвым захадзе рэгіёну лакальна від сустракаецца па Карпацкіх гарах ад Славакіі да Румыніі. На Украіне від пакуль з’яўляецца звычайным у Закарпацці і ёсць дадзеныя пра знаходкі асобін у паўночна-заходнім Прыкарпацці. Таксама від усё яшчэ сустракаецца месцамі ў Паўночнай Украіне, а многія папуляцыі з Цэнтральнай і Усходняй Украіны або вымерлі, альбо знаходзяцца ў стане дэпрэсіі. У Беларусі, Балтыйскіх краінах і большай часткі Сярэдняй Расіі (акрамя Маскоўскай вобласці) від даволі звычайны, хоць і лакальны. На ўсходзе дадзенай тэрыторыі матыль сустракаецца на тэрыторыі ад Паўночнага да Паўднёвага Урала.

    На поўдні Расіі вельмі рэдка і лакальна сустракаецца ў Сярэднім і Ніжнім Паволжы, у Растоўскай вобласці і на поўначы Каўказскіх гор у Стаўрапальскім краі.

    Від знік у Бельгіі і Люксембургу і знаходзіцца на мяжы знікнення ў Польшчы, Германіі, Чэхіі, Францыі, Швецыі, Аўстрыі.

    Насяляе сырыя забалочаныя лясы, узлескі, сустракаецца ўздоўж дарог па забалочаных хваёвых і лісцяных лясах. Таксама засяляе вільготныя рознатраўныя лугі, якія прымыкаюць да верхавых балот. На Каўказе сустракаецца на лугах у змешаных лясах на вышыні 700—1300 м над узр. м.

    Падвіды

    Від падзяляюць на два падвіды:

    Распаўсюджаны ў Паўночнай і Цэнтральнай Еўропе.

    Сустракаецца ў Сібіры, Алтаі, у Забайкаллі, Джунгарскі Алатау, Манголіі і на паўночным захадзе Кітая[1].

    Біялогія

    Від развіваецца ў адным пакаленні за год. Пры гэтым тэрміны лёту даволі расцягнутыя: у цэнтры і на поўдні Усходняй Еўропы матылькі сустракаюцца ў канцы мая — чэрвені, а на поўначы лёт ссоўваецца на ліпень.

    Самка адкладае яйкі па 30 — 40 штук на адваротны бок лісця кармавых раслін. Усяго самка можа адкласці да 200 яек. У маладым узросце вусені трымаюцца групай, скелетуючы верхавіннае лісце. Зімуюць разам у спляценні лісця кармавых раслін. Пасля зімоўкі вядуць адзіночны спосаб жыцця. Цікавая асаблівасць у харчаванні вусеняў: да зімоўкі яны сілкуюцца на хмызняках і подросте ясеня, таполяў, асін і вербаў, а пасля зімоўкі пераходзяць на розныя віды травяністых раслін (часцей з сямейства ясноткакветных). Стадыя кукалкі доўжыцца 12 дзён.

    Кармавыя расліны

    Вусень харчуецца лісцем наступных раслін: бяроза (Betula), вярба (Salix), ясень звычайны, Veronica longifolia, Melampyrum sylvaticum, каліна звычайная (Viburnum opulus), Lonicera xylosteum, Lonicera caerulea, капрыфоль (Lonicera caprifolium), скабіёза (Scabiosa), крынічнік (Veronica), шалфей (Salvia), трыпутнік (Plantago), фіялка (Viola) і наперстаўка (Digitalis)., біручына, Plantago lanceolata, брэднік, Succisa pratensis, Veronica chamaedrys.

    Ахова

    Від уключаны ў чырвоны спіс IUCN[2].

    У Чырвонай кнізе Міжнароднага саюза аховы прыроды (МСАП) від мае 3 катэгорыю аховы (VU — ўразлівыя таксоны, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення ў перспектыве, у сілу морфафізіялагічных і/або паводніцкіх асаблівасцяў, якія робяць іх уразлівымі пры любых, нават нязначных, зменах навакольнага асяроддзя).

    Уключаны ў «Чырвоную кнігу Еўрапейскіх дзённых матылькоў» з катэгорыяй SPEC3 — від, які жыве як у Еўропе, так і за яе межамі, але які знаходзіцца на тэрыторыі Еўропы пад пагрозай знікнення.

    Уключаны ў Чырвоныя кнігі Беларусі (2004) (3 катэгорыя), Маскоўскай вобласці Расіі (1998) (2). Таксама від ахоўваецца ў Фінляндыі, Славакіі і Венгрыі.

    Галерэя

    Зноскі

    1. ↑ гусеница Euphydryas maturna staudingeri
    2. ↑ Сектор экспериментального моделирования эволюционных процессов Институтa цитологии и генетики

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (6):
    Катэгорыя·Біялагічныя артыкулы без ITIS
    Катэгорыя·Насякомыя Еўразіі
    Катэгорыя·Жывёлы паводле алфавіта
    Катэгорыя·Німфаліды
    Катэгорыя·Біялагічныя артыкулы без EOL
    Катэгорыя·Жывёлы, апісаныя ў 1758 годзе