wd wp Пошук:
    ⬜

    Спліцкі сабор

    Спліцкі сабор, або сабор Святога Дуйма (Дуэ, Домна) — каталіцкі сабор у горадзе Спліт, Харватыя. Кафедральны сабор Спліцка-Макарскія архідыяцэзіі, помнік архітэктуры. Найстаражытны дзеючы кафедральны сабор свету. Асноўная частка сабора — былы імператарскі маўзалей. У ліку іншых помнікаў Палаца Дыяклетыяна ўключаны ў спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

    Сабор звычайна называюць па імі Святога Домна (харв.: Dujam, харв.: Duje), які быў у III стагоддзі біскупам салонскім, хоць яму прысвечана толькі званіца сабора, а храм асвячоны ў гонар Дзевы Марыі. Біскуп Домн стаў мучанікам падчас ганенняў на хрысціян пры Дыяклетыяне ў 303—304 гадах.

    Сабор знаходзіцца ў цэнтры Дыяклетыянава палаца, яго фасад звернуты на захад і выходзіць на перыстыль палаца. Спліцкі сабор складаецца з трох частак, пабудаваных у розныя эпохі. Асноўная частка храма — васьмівугольны ў плане былы маўзалей імператара Дыяклетыяна, збудаваны на мяжы III і IV стагоддзяў. Хоры сабора пабудаваны ў XVII стагоддзі. Высокая званіца побач з саборам была пабудавана ў 1100 годзе і перабудавана ў 1908 годзе. Нягледзячы на адрозненне эпох, усе часткі сабора пабудаваны з адных матэрыялаў — туфу, здабытага ў мясцовых рэках і белага вапняку з вострава Брач.

    Архітэктура

    Былы маўзалей уяўляе сабой цэнтрычны васьмігранны аб’ём, калоны вакол якога ўтвараюць абыходную галерэяй. Сцены ўнутры расчлянёныя якія чаргуюцца паўкруглымі і прамавугольнымі нішамі, а два ярусы карынфска-кампазітных калон падтрымліваюць купал, які першапачаткова быў пакрыты мазаікай. На рэльефным фрызе пад купалам засталіся выявы імператарскай пары, а ў цэнтры раней стаяў парфіравы саркафаг з целам Дыяклетыяна, замененым пазней мошчамі Св. Домна[1].

    Сярод прадметаў мастацтва хрысціянскага перыяду асобліва каштоўныя драўляныя дзвярныя створкі з грэцкага арэху пры ўваходзе ў царкву, створаныя ў XIII стагоддзі Андрэем Бувіні . Яны маюць памеры 5,3 на 3,6 метра і багата ўпрыгожаны гравіроўкай. На кожнай створцы выгравіравана па 14 сцэн з жыцця Хрыста, усе выявы абрамлены складаным арнаментам.

    Каменная кафедра злева ад уваходу выканана ў XIII стагоддзі ў раманскім стылі. У бакавой капліцы Св. Дуэ ў паўднёва-ўсходняй нішы сабора знаходзіцца гатычны алтар XV стагоддзя, аўтарства Баніна з Мілана. Алтар капліцы Св. Станіслава ў паўночна-ўсходняй нішы з разьбяным рэльефам, які адлюстроўвае хвастанне Хрыста, выкананы Юраем Далмацінам. Паўночны алтар пазнейшы, створаны ў 1767 годзе Джавані Марлаітэрам у стылі барока.

    Галоўны алтар сабора створаны адначасова з хорамі ў XVII стагоддзі.

    Пад маўзалеем маецца круглая крыпта, якая ў Сярэднявеччы была пераўтворана ў царкву Св. Луцыі. Для новай хрысціянскай іерархіі было важна такім чынам паказаць, што Спліт з’яўляецца спадчыннікам салонскай Царквы, каб перанесці правы і прывілеі ранейшай салонскай метраполіі ў новы царкоўны цэнтр[1].

    У скарбніцы сабора захоўваецца багатая калекцыя прадметаў царкоўнага мастацтва: каўчэгі з мошчамі, абразы і г.д. Акрамя таго ў зборы прадстаўлена вялікая колькасць каштоўных сярэдневяковых кніг і рукапісаў.

    У памяць Святога Дуйма штогод 7 мая здзяйсняецца хросны ход вакол Спліта. Літургію служаць на царкоўна-славянскай мове, па глагалічных кнігах. У часы Броза Ціты хросны ход здзяйсняўся толькі вакол Спліцкага сабора, шэсце вакол горада было забаронена.

    Зноскі

    1. 1 2 А. А. ВОРОНОВА. ДАЛМАТИНСКИЕ ПОЛИКОНХИ И СРЕДНЕВЕКОВЫЕ РОТОНДЫ СЛОВЕНИИ: ПРОБЛЕМА ПРОИСХОЖДЕНИЯ АРХИТЕКТУРЫ. Вестник православного Свято-Тихоновского гуманитарного университета. Серия 5: Вопросы истории и теории христианского искусства. Выпуск № 1 (10) / 2013

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (8):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Катэгорыя·Славутасці Харватыі
    Катэгорыя·Храмы паводле алфавіта
    Катэгорыя·Будынкі і збудаванні Спліта
    Катэгорыя·Каталіцкія храмы Харватыі
    Category:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96 %D0%B7 %D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BC%D1%96
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылка на Вікісховішча непасрэдна ў артыкуле
    Катэгорыя·Саборы Харватыі