wd wp Пошук: ⬜

Багуміл Ваячак

Багуміл Вая́чак, пазней Фёдар Іванавіч Вая́чак (чэшск.: Bohumil Vojáček; 10 чэрвеня 1857, Лубна, Чэхія — 3 красавіка 1934, Кіеў) — кампазітар, дырыжор, саліст-кантрабасіст, педагог. Чэх паводле паходжання. Адзін з заснавальнікаў і першы прафесар класа кантрабаса Кіеўскай кансерваторыі.

Біяграфія

Багуміл Ваячак нарадзіўся 10 чэрвеня 1857 года ў Багеміі (Чэхія). У 1876 (або 1879) годзе скончыў класы кантрабаса і тэорыі музыкі ў Пражскай кансерваторыі. Затым некалькі гадоў выступаў у якасці саліста-кантрабасіста ў сімфанічных канцэртах у Чэхіі, Аўстрыі і Германіі [1].

У 1883 годзе, магчыма па запрашэнні опернага дырыжора і кампазітара Ёзэфа Прыбіка[2], Багуміл Ваячак пераехаў у Кіеў, дзе змяніў імя на Фёдар Іванавіч. З 1883 па 1915 гады Ваячак быў артыстам і канцэртмайстрам групы кантрабасістаў Кіеўскага опернага тэатра [uk]. З 1889 года кіяўляне і госці гораду мелі магчымасць пачуць і сольныя выступленні Ваячака ў летніх сімфанічных канцэртах, дзе ён выконваў музыку як саліст-кантрабасіст і другі дырыжор. У 1916—1917 гадах музыкант стаў дырыжорам тэатра «Бергонье» (дырэкцыя Кручыніна), у 1917—1925 гадах — капельмайстрам аркестра кіеўскай міліцыі, а пазней, у 1928—1934 гадах — дырыжорам сімфанічнага аркестра Кіеўскага радыё.

Паралельна з артыстычнай дзейнасцю Ваячак таксама займаўся і дзейнасцю педагагічнай. Пачынаючы з 1885 года і да самай смерці ў 1934 годзе, Ваячак выкладаў у Кіеўскім музычным вучылішчы, якое ў 1913 годзе было рэарганізавана ў Кіеўскую кансерваторыю. У новаўтворанай кансерваторыі Ваячак быў прызначаны прафесарам па класе кантрабаса. У 1914—1915 навучальным годзе ў яго класе вучыўся ўкраінскі кампазітар і дырыжор Міхаіл Верыкоўскі [uk][3]. Апрача Кіеўскай кансерваторыі Ваячак выкладаў і ў шэрагу іншых навучальных устаноў. Так, у 1900-я гады ён быў выкладчыкам музыкі ў Чацвёртай гімназіі і Першым камерцыйным вучылішчы, а ў Музычнай школе Мікалая Іконнікава чытаў курс аркестравых інструментаў. З 1910 года выкладаў кантрабас і быў дырыжорам вучнёўскага аркестра Першай кіеўскай гімназіі [uk][4]. У 1926 годзе святкаваўся 50-гадовы юбілей яго музычна-педагагічнай дзейнасці[1].

Нягледзячы на перагружаны графік, Ваячак таксама пісаў музыку. Яму належаць шматлікія творы для фартэпіяна і «Раманс без слоў» для віяланчэлі і аркестра, опера «Вій» (па аднайменным творы М. В. Гогаля); інструментальнае суправаджэнне оперы Мікалая Аркаса «Кацярына» і оперы Мікалая Лысенкі «Накцюрн»; урачыстая кантата, прысвечаная тэатру Мікалая Салаўцова (для хору, салістаў і аркестра); сімфанічная паэма «Памяці П. І. Чайкоўскага»; маршы для духавога аркестра; уверцюра на малдаўскія народныя мелодыі і інш. У фондах Нацыянальнай бібліятэкі імя У.І. Вярнадскага захаваліся ноты вальса «La Tristesse» для фартэпіяна[2].

За час працы ў кансерваторыі Ваячак выхаваў цэлую плеяду выдатных кантрабасістаў, якія працавалі ў Украіне, Румыніі, Малдове і нават у Амерыцы. Адзін з першых яго вучняў Мацвееў шмат гадоў працаваў першым кантрабасістам у Нью-Ёркскім сімфанічным аркестры. Сярод іншых вучняў Ваячака — Мікалаеў, браты Анатоль і Уладзімір Людміліны[5]. Вядомы ўкраінскі балетны танцоўшчык, харэограф і балетмайстар Серж Ліфар у сваіх успамінах згадвае, што браў у прафесара Ваячака ўрокі ігры на скрыпцы[6]: «Я стаў вучыцца іграць на скрыпцы ў кансерваторыі ў знакамітага прафесара Ваячака. Але скрыпка мяне мала задавальняла, як і ўсе іншыя сольныя інструменты — я любіў спевы, аркестр або аркестр у мініяцюры — раяль, і праз год перайшоў у клас раяля»[7].

У 1926 годзе святкаваўся 50-гадовы юбілей яго музычна-педагагічнай дзейнасці[1]. У 1929 годзе атрымаў званне Герой Працы [uk][8].

Фёдар Іванавіч Ваячак памёр 3 красавіка 1934 года. Пахаваны ў Кіеве на Лук’янаўскіх могілках [uk] (участак 13-III)[9].

Творчасць

аркестроўка опер:
- «Кацярына [uk]», кампазітар М. Аркаса [uk] (для тэатральнай трупы М. Л. Крапіўніцкага; 1898, пастаўлена ў 1899)
- «Энеіда [uk]», кампазітар М. Лысенка (пастаўлена ў 1910)[10]
- «Накцюрн», кампазітар М. Лысенка (1913)
опера «Вій» (па аднайменнай аповесці М. Гогаля)
сімфанічная паэма «Памяці П.І. Чайкоўскага» (словы С. Плаксіна)
урачыстая кантата, прысвечаная тэатру Салаўцова (для хору, салістаў ды аркестра)
уверцюры:
- уверцюра на малдаўскія народныя мелодыі
- уверцюра Памяці Леніна
маршы для духавога аркестра:
- «Урачысты актавы марш» (прысвечаны 100-годдзю Першай кіеўскай гімназіі; 1909)
- марш у гонар Х-годдзя Чырвонай Арміі
- рэвалюцыйны марш Першага мая
для віяланчэлі з аркестрам — раманс без слоў, серэнада
35 музычных п’ес для фартэпіяна[4]

Асабістае жыццё

Месцы пражывання

З 1883 года Багуміл Ваячак жыў і працаваў у Кіеве. Вядомы наступныя яго месцы пражывання[2][11]:

Вуліца Львоўская [uk] (цяпер вул. Сечавых Стральцоў), 26.
Вуліца Несцераўская [uk] (цяпер вул. Івана Франка), 18 (1904—1913).
Вуліца Рэйтарская [uk], 24.
Вуліца Багдана Хмяльніцкага [uk], 7 і 54.
Садовая вуліца [uk], 4 (1920-я).

Сям’я і нашчадкі

.mw-parser-output .treeview ul{padding:0;margin:0}.mw-parser-output .treeview li{padding:0;margin:0;list-style-type:none;list-style-image:none}.mw-parser-output .treeview li li{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f2/Treeview-grey-line.png")no-repeat 0 -2981px;padding-left:21px;text-indent:0.3em}.mw-parser-output .treeview li li:last-child{background-position:0 -5971px}.mw-parser-output .treeview li.emptyline>ul>.mw-empty-elt:first-child+.emptyline,.mw-parser-output .treeview li.emptyline>ul>li:first-child{background-position:0 9px}

Багуміл Ваячак, пазней Фёдар Іванавіч Ваячак (1857—1934)
- Мікалай Фёдаравіч Ваячак — кантрабасіст[12], яхтсмен[13][14].
  - Таццяна Мікалаеўна Ваячак — арфістка, вучаніца вядомага педагога Г. Г. Гаазе[ru][12].
    - Святаслаў Леонцьевіч Круцікаў [uk] (нар. 1944) — украінскі кампазітар, музыкант, мастак, заснавальнік трох музычных калектываў[12].
- Павел Фёдаравіч Ваячак, пазней Павел Іванавіч Бачынін (1895—1976) — віяланчэліст і дырыжор, заслужаны дзеяч мастацтваў Малдовы[15].
- Марыя Фёдараўна Рэйслер (1903—?) — жонка Аляксандра Уладзіміравіча Рэйслера[16][17] (яго сястра Людміла была жонкай Ю. П. Германа[ru]).
  - Арэст Аляксандравіч Рэйслер (1920—?)
- Вольга Фёдараўна Боткіна (1905—1977)
  - Іна Мікалаеўна Боткіна (1927—2008) — жонка беларускага мастака У. П. Кульваноўскага.

Зноскі

1 2 3 Зільберман Ю. «Київське музичне училище. Нарис діяльності. 1868-1924 роки», 2012, с. 308
1 2 3 Богумил Воячек (укр.) . Сайт «Musician.ua» (30 сакавіка 2017). Праверана 3 сакавіка 2020.
↑ Зведений каталог нотних рукописів і друкованих видань творів М. І. Вериківського з фондів ЦДАМЛМ України / Автори-укладачі: Ю. В. Бентя, І. Є. Таміліна. — Київ: Центральний державний архів-музей літератури і мистецтва України, 2016.
1 2 Александр Муратов, Дина Муратова. Чешские педагоги классических языков в Киевском учебном округе. Часть 2 (руск.) . Сайт гістарычнага таварыства «Русская традиция» (20 сакавіка 2017). Праверана 24 мая 2020.
↑ Столярчук Б. Й. «Біографічний словник “Контрабасисти України”», 1996, с. 153
↑ Зільберман Ю. «Київське музичне училище. Нарис діяльності. 1868-1924 роки», 2012, с. 308—309
↑ Зильберман Ю.[uk], Смилянская Ю. Киевская симфония Владимира Горовица. — Киев, 2002. — 412 с.
↑ Українська музична енциклопедія, 2006, с. 417
↑ Відомі контрабасисти України… (укр.) . Державний історико-меморіальний Лук’янівський заповідник (6 красавіка 2017). Праверана 5 сакавіка 2020.
↑ Олександр Щетинський. Моя версія «Енеїди» Лисенка (укр.) // Музика [uk]. — Київ: 2013. — № 1 (390). — С. 60—61.
↑ Житловий будинок 1889–90, в якому проживав Воячек Б. І. (укр.) . Звід памяток історіі та культури. Праверана 2 ліпеня 2019.
1 2 3 Зинькевич Е. Неформат: о «человекоявлении» Святославе Крутикове (руск.) . — Киев
↑ Батюшков Ю. Под парусами (руск.) // Огонёк [ru]. — 03.10.1954. — Т. 40. — № 1425. — С. 24.
↑ Бирюкович К. Л. Киевский крейсерский яхт-клуб (руск.) . Сайт «Barque.ru». Праверана 5 сакавіка 2020.
↑ 06 июня — Календарь событий (укр.) . Сайт «Moldovenii.md». Праверана 11 чэрвеня 2021.
↑ Рейслер Александр Владимирович (руск.) . Сайт «Сахаровский центр». Праверана 5 мая 2020.
↑ РЕЙСЛЕР Александр Владимирович (руск.) . Сайт «Заклейменные властью». Праверана 5 мая 2020.

Літаратура

Большая биографическая энциклопедия. 2009.
ВОЯЧЕК Богуміл (Федір) Іванович // Українська музична енциклопедія. Том 1 / Редкол.: Г. Скрипник (голова) та ін.. — Київ: Національна Академія Наук України, Інститут мистецтвознавства, фольклористики та етнології ім. М. Т. Рильського, 2006. — С. 417—418. — 680 с. — ISBN 966-02-4100.
Зинькевич Е. Неформат: о «человекоявлении» Святославе Крутикове (руск.) .
Зільберман Ю.[uk]. Київське музичне училище. Нарис діяльності. 1868-1924 рокию. Киевское музыкальное училище. Очерк деятельности. 1868-1924 годы. — Київ: Клякса, 2012. — 479 с. — ISBN 978-966-2541-07-6.
Проценко Л., Костенко Ю. Лук’янівське цивільне кладовище, путівник. — Вид. 2-ге. — Київ: Інтерграфік, 2001. — 192 с. — ISBN 966-532-012-2.
Столярчук Б. Й. Біографічний словник “Контрабасисти України” (укр.) // Українська біографістика. Збірник наукових праць. — 1996. — В. 1. — С. 152—154.
Шамаєва К. Чеські музиканти в Києві // Музика. 1981. № 5.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Багуміл Ваячак
Багуміл Ваячак (руск.) на сайце Academic.ru [ru]
Багуміл Ваячак (укр.) на сайце Musician.ua
Багуміл Ваячак (укр.) на сайце Энцыклапедыі сучаснай Украіны [uk]