wd wp Пошук:
    ⬜

    Козырава

    У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Козырава. Ко́зырава, Ко́зыраўскае прадмесце — гістарычная мясцовасць Мінска, размешчаная ў паўднёвай частцы горада, уздоўж Лібаўска-Роменскай чыгункі.

    На паўночны захад ад Козырава пачынаюцца Сенажаны, на поўнач — Серабранскія Млыны, на паўднёвым усходзе месціцца Лошыца Любанскіх[1][2].

    Гісторыя

    Царква ў Козыраве, 1944
    Фізкультурная вуліца, 2019
    Вуліца Сонечная, 2019

    Прадмесце з’явілася ў канцы XIX—пачатку XX стст[3]. Козыравам гараджане называлі паўднёвую частку чыгуначнага пасёлка (цяпер паміж вуліцай Маякоўскага і чыгункай ад Сямёнава да камвольнага камбіната) — у гонар кіраўніка Лібаўска-Роменскай чыгункі Козырава, які стаў ініцыятарам пабудовы пасёлка і школы для дзяцей і чыгуначнікаў[4].

    Жылі ў прадмесці ў асноўным рабочыя і служачыя чыгункі. Для зручнасці мясцовых жыхароў, аддаленых ад месца працы (Віленскага вакзала) быў арганізаваны прыпынак Козырава (будучая станцыя Мінск-Паўднёвы).

    У пачатку XX ст. Козырава ўваходзіла ў чацвертую паліцэйскую частку горада. Праз прадмесце праходзілі Германаўская (цяпер Сямёнава), Пушкінская (Фізкультурная), Вялікая Марская (Велікаморская), Лібаўска-Роменская, Лошынская (Сонечная), Лібаўская (Роменская), 1-я і 2-я Лінія вуліцы, Ігуменскі тракт[5][6].

    У 1919—1920 гадах у ваколіцах Козырава дзейнічала савецкая антыпольская партызанскай група, вядомая пад назвай Козыраўскія партызаны. Атрад створаны ў кастрычніку 1919 года пад кіраўніцтвам Менскага камітэта КП(б)ЛіБ. У яго ўваходзілі жыхары прыгарадных вёсак Козырава, Калядзічы, Сеніца і інш. Камандзір С. Плашчынскі. Партызаны распаўсюджвалі бальшавіцкую літаратуру, вялі агітацыю сярод насельніцтва і польскіх жаўнераў, перадавалі камандаванню Чырвонай Арміі звесткі пра праціўніка, учынялі дыверсіі на камунікацыях і лініях сувязі, атакавалі польскія войскі. Падпольны партыйны камітэт планаваў нанесці ў траўні 1920 года сіламі партызан Менскага і Ігуменскага паветаў адначасовы ўдар па варожых камунікацыях, але польская дэфензіва 27—28 красавіка 1920 года арыштавала партызан, а 7 траўня частку расстраляла (партызаны пахаваныя на Вайсковых могілках Менска, на магіле помнік).

    1 чэрвеня 1922 года ў Козыраве адкрыўся канцэнтрацыйны лагер для «перамешчаных асоб»[upper-alpha 1] Першай сусветнай вайны. Лагер займаў 9 колішніх уцалелых казармаў і вайсковых складоў, вакол агароджаны калючым дротам, агульная плошча — 6 гектараў[7].

    У 1935 годзе Козырава пераназванае ў пасёлак Фрунзэ[8]. Імаверна у другой палове 1930-х гадоў бальшавікамі спалена Мікалаеўская царква. У 1935 годзе настаяцель царквы Іаан Зянюк, святары і актыўныя прыхаджане былі асуджаны да розных тэрмінаў зняволення[9]. У 1943 годзе намаганнямі протаіерэя Іаана Кур’яна ў прадмесці адбудавана царква Святога Мікалая (зруйнавана ў 1960 годзе)[10]. Ёсць звесткі, што некалі ў Козыраве існавала каталіцкая парафія[11]. У 1917 годзе адкрыліся Козыраўскія могілкі, закрытыя ў 1967 годзе.

    Знос дамоў прадмесця адбываўся ў сярэдзіны 1960-х гадоў і значна актывізаваўся ў 2000-я[3].

    У наш час пра Козырава нагадвае Козыраўская вуліца, захаваліся Козыраўскія могілкі.

    Старыя адрасы

    Заўвагі

    1. ↑ «Перамешчаныя асобы» — асобы, што добраахвотна ці прымусова пры наступленні нямецкіх войскаў у часе Першай сусветнай вайны эвакуяваліся ўглыб Расійскай імперыі. Пры захаванні дакументаў, якія даказвалі факт іхнага пражывання на тэрыторыі Польскай Рэспублікі, яны мелі права вярнуцца на дамоў цераз лагер.

    Зноскі

    1. ↑ Гісторыя Мінска. 1-е выданне. — Мінск: БелЭн, 2006. C. 196—197.
    2. ↑ Гісторыя Мінска. 1-е выданне. — Мінск: БелЭн, 2006. C. 550—551.
    3. 1 2 Беларускі архіў вуснай гісторыі. Гісторыя Мінска і яго ваколіц у памяці сведак часу (нявызн.). nashapamiac.org. Архівавана з першакрыніцы 13-5-2019. Праверана 13-5-2019.
    4. ↑ Гісторыя Мінска. 1-е выданне. — Мінск: БелЭн, 2006. С. 229.
    5. ↑ Сацукевіч І. Тапанімія вуліцы і плошчаў Мінска ў XIX — пачатку XX стст. // «Беларускі калегіум», 4 чэрвеня 2008.
    6. ↑ Шыбека З. В., Шыбека С. Ф. Мінск: Старонкі жыцця дарэв. горада / Пер. з рускай мовы М. Віжа; Прадмова С. М. Станюты. — Мн.: Полымя, 1994.
    7. ↑ Лукашук А., 2005, с. 82
    8. ↑ Минск : энциклопедический справочник, 1983, с. 193
    9. ↑ Біруля Уладзімір Вікенцевіч // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
    10. ↑ к // Праваслаўныя храмы на Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; маст. І. І. Бокі. — 2-е выд. — Мінск: БелЭн, 2001. — 328 с. — ISBN 985-11-0190-7. С. 268—269.
    11. ↑ Харэўскі С. Колькі шчыгулаў да разумення сучаснага Мінску, «Беларускі калегіум»
    12. ↑ Шыбека З. В., Шыбека С. Ф. Мінск: Старонкі жыцця дарэв. горада / Пер. з рускай мовы М. Віжа; Прадмова С. М. Станюты. — Мн.: Полымя, 1994. С. 242—243.

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (6):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без аўтара
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без назвы артыкула
    Катэгорыя·Гістарычныя раёны Мінска
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без нумароў старонак
    Катэгорыя·Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы
    Катэгорыя·Козырава