wd wp Пошук:

Кларк элемента

У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Кларк. Кларк — абсярэдненае ўтрыманне, доля хімічнага элемента ў буйной геахімічнай сістэме (зямной кары, літасферы, атмасферы, гідрасферы, біясферы, на Зямлі ў цэлым) або ў космасе ці Сусвеце.

Кларкі падаюцца ў аб’ёмных, масавых або атамных далях, працэнтах (%), праміле, мільённых далях (ppm; грам на тону), або ў выглядзе адносінаў да ўтрымання найбольш распаўсюджанага з элементаў.

Амерыканскі вучоны Ф.У. Кларк упершыню абагульніў даследаванні па сярэднім ўтрыманні элементаў у зямной кары (да глыбіні 16 кіламетраў) у 1889 годзе. Назва «кларк» прапанаваная ў 1923 годзе савецкім вучоным А.Е. Фэрсманам.

Велічыні кларкаў розных элементаў адрозніваюцца ў мільёны разоў у залежнасці ад устойлівасці ядраў і механізмаў пераразмеркавання элементаў у сістэмах, што разглядаюцца. У космасе рэзка пераважаюць найлягчэйшыя элементывадарод і гелій (99,99%), у зямной карыкісларод, алюміній, жалеза, кальцый, магній, натрый, калій, тытан, марганец, вадарод (99%), у гідрасферыкісларод і вадарод.

Веданне Кларкаў элементаў важны пры пошуках і прамысловай ацэнцы радовішчаў карысных выкапняў і экалагічных даследаваннях забруджвання навакольнага асяроддзя.

Кларкі элементаў у зямной кары

Ніжэй прыведзены кларкі элементаў (у масавых працэнтах) для зямной кары. Элементы размешчаны ў па­радку змяншэння іх распаўсюджанасці.

Нумар п/п Элемент Кларк, мас.%
1. О 49,5000
2. Si 25,8000
3. Al 7,5700
4. Fe 4,7000
5. Ca 3,3800
6. Na 2,6300
7. Ka 2,4100
8. Mg 1,9500
9. H 0,8800
10. Ti 0,4100
11. Cl 0,1900
12. Р 0,0900
13. З 0,0870
14. Mn 0,0850
15. S 0,0480
16. N 0,0300
17. Rb 0,0290
18. F 0,0280
19. Ba 0,0260
20. Zr 0,0210
21. Cr 0,0190
22. Ni 0,0150
23. Sr 0,0140
24. V 0,0140
25. Zn 0,0120
26. Cu 0,0100
27. W 0,0064
28. Li 0,0060
29. Ce 0,0043
30. Co 0,0037
31. Sn 0,0035
32. Y 0,0026
33. Nd 0,0022
34. Nb 0,0019
35. Pb 0,0018
Разам 99,98 мас.%
Астатнія элементы (у суме) 0,02 мас.%

Кларкі элементаў у гарадскіх глебах

Ніжэй прыведзены кларкі элементаў у мг/кг (грам на тону; ppm; 1•10−4 %) для гарадскіх глебаў. Распаўсюджанасць і размеркаванне хімічных элементаў вывучаны В.А. Алексеенко і А.В. Алексеенко пры садзейнічанні акадэміка Н.П. Лавёрова ў глебах больш чым 300 населеных пунктаў. Працы праводзіліся на працягу 15 гадоў і дазволілі абагульніць як звесткі ўласных апрабаванне глеб, так і значная колькасць апублікаваных даследаванняў, прысвечаных забруджванню гарадскіх глебаў ў многіх краінах. Падрабязная інфармацыя аб методыцы разліку кларкаў гарадскіх глебаў і выкарыстаных дадзеных прыведзена ў артыкулах[1][2] і двух манаграфіях[3][4].

Упершыню прыводныя значэнні кларкаў могуць быць выкарыстаны як стандарты утрыманняў элементаў (як гранічна дапушчальная канцэнтрацыя) у гарадскіх глебах пачатку XXI ст.

ЭлементАтамны нумарКларк у гарадскіх глебах[3]
Ag470,37
Al1338200
As3315,9
B545
Ba56853,12
Be43,3
Bi831,12
C645100
Ca2053800
Cd480,9
Cl17285
Co2714,1
Cr2480
Cs555,0
Cu2939
Fe2622300
Ga3116,2
Ge321,8
H115000
Hg800,88
K1913400
La5734
Li349,5
Mg127900
Mn25729
Mo422,4
N710000
Na115800
Nb4115,7
Ni2833
O8490000
P151200
Pb8254,5
Rb3758
S161200
Sb511,0
Sc219,4
Si14289000
Sn506,8
Sr38458
Ta731,5
Ti224758
Tl811,1
V23104,9
W742,9
Y3923,4
Yb702,4
Zn30158
Zr40255,6

Літаратура

  1. Алексеенко В.А., Алексеенко А.В., Воронец С.Н. Роль природных факторов в формировании геохимических особенностей почв селитебных ландшафтов // Структура и морфогенез почвенного покрова в условиях антропогенного воздействия. Мат-лы Междунар. науч.-практ. конф. — Изд. центр БГУ, Минск, 2013. — С. 236–238. http://elib.bsu.by/handle/123456789/48936
  2. Алексеенко В.А., Лаверов Н.П., Алексеенко А.В. О кларках химических элементов в почвах населенных пунктов // Науковi працi Донецького нацiонального технiчного унiверситету. Серiя: “Гiрничо-геологiчна. — 2011. — № 15 (192). — С. 17–21.
  3. 1 2 Алексеенко В.А., Алексеенко А.В. Химические элементы в геохимических системах. Кларки почв селитебных ландшафтов. — Ростов н/Д: Изд-во ЮФУ, 2013. — 388 с. — 5000 экз. —ISBN 978-5-9275-1095-5.
  4. Алексеенко В.А., Алексеенко А.В. Химические элементы в городских почвах. — М.: Логос, 2014. — 312 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-98704-670-8.
Тэмы гэтай старонкі (1):
Катэгорыя·Геахімія