wd wp Пошук:
    ⬜

    Касач сібірскі

    Касач сібірскі[3] (Iris sibirica) — від кветкавых карэнішчавых роду Касач (Iris) сямейства Касачовыя (Iridaceae).

    Назва

    Касач сібірскі, касіца[4], дзікія агуркі, зязюльчын гашт, касач[5], калацец[6][7].

    Батанічнае апісанне

    Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796
    1 — Iris sibirica

    Касач сібірскі — травяністая шматгадовая расліна, дасягае вышыні 50-120 см.

    Лісце шыза-зялёнае, вузкае, лінейнае і даволі жорсткае, не цвёрдае, у форме ляза, звычайна значна карацей сцябла, да 40-80 см даўжынёй і 2—4 см шырынёй[8].

    Кветкі характэрныя для касачоў, кожная кветка 4—7 см у дыяметры, фіялетава-сінія, часта з бледна-малочным або жаўтаватым цэнтрам, з вонкавымі долямі характэрнай падоўжанай формы без рэзкага пераходу пласцінкі ў кіпцік.

    Распаўсюджанне

    Еўрасібірскі барэальны від з высокімі дэкаратыўнымі якасцямі. Пашырэнне: Еўропа, Каўказ, Заходняя і Усходняя (паўднёва-заходняя частка) Сібір. На тэрыторыі Беларусі пашыраны спарадычна па ўсёй тэрыторыі. Месцы росту: ускрайкі шыракалістых, драбналістых і мяшаных лясоў, лясныя і поймавыя лугі, ускрайкі балот, парослыя хмызняком, берагі вадаёмаў і канаў.

    Сарты

    Асноўны артыкул: Сарты сібірскіх касачоў Сучасныя сібірскія касачы — гэта вынік унутрывідавага адбору або, значна часцей, гібрыды прыкладна адзінаццаці відаў (дакладны лік пад пытаннем), якія складаюць серыю Сібірскія касачы (лац.: Sibiricae)[9].

    Звычайна вышыня сартавых сібірскіх касачоў ад 60 см да 120 см. Існуюць і карлікавыя сарты. Кветкі могуць быць блакітнымі, пурпурнымі, чырвона-фіялетавымі і жоўтымі, у афарбоўцы могуць прысутнічаць карычневыя і аранжавыя адценні. Акрамя прывабных кветак сібірскія касачы папулярныя з-за высокай дэкаратыўнасці лісця на працягу ўсяго тэрміну вегетацыі[10].

    Арганізацыяй, якая рэгіструе новыя сарты, з’яўляецца Амерыканскае таварыства касачаводаў(руск.) бел..

    Агратэхніка

    Сібірскія касачы патрабуюць мінімальнага сыходу і з’яўляюцца аднымі з самых вынослівых шматгадовых раслін.

    Зоны марозаўстойлівасці: 3-9.

    Тэрміны цвіцення прыкладна супадаюць з тэрмінамі цвіцення барадатых касачоў .

    Выбар месцазнаходжання вызначаецца тым, што сібірскім касачам патрабуецца паўдня і больш прамога сонечнага святла і умерана вільготная глеба.

    Аптымальная кіслотнасць глебы pH = 5,5—6,5. Пасадку ажыццяўляюць такім чынам, каб ад верхняй часткі карэнішча да паверхні глебы было каля 2 см. У раёнах з халодным кліматам рэкамендуецца восеньскае мульчаванне глебы.

    Старыя расліны могуць быць падзеленыя і перасаджаны, калі пагаршаецца іх красаванне, як правіла, ва ўзросце 4—10 гадоў. У зонах 3—5 перасадку лепш праводзіць вясной, у зонах 6—9 — у пачатку восені. Увосень, пасля адмірання лісця, яго рэкамендуецца зрэзаць і выдаліць з саду[11].

    Выкарыстанне

    Касач сібірскі шырока вырошчваецца ў садах у зонах умеранага клімату па ўсім свеце. З-за прывабнага лісця і здольнасці развівацца ў шырокім дыяпазоне кліматычных умоў, на базе гэтага віду створана мноства гібрыдаў, якія адрозніваюцца афарбоўкай колераў.

    Ахова

    Касач сібірскі уключаны ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь 1-га, 2-га і яшчэ аднаго 2-га выданняў (1981, 1993, 2006). Ахоўваецца ў Латвіі, Літве[12][13], Эстоніі, Расіі і на Украіне[14].

    Галерэя

    Зноскі

    1. ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
    2. ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя».
    3. ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 69. — 160 с. — 2 350 экз.
    4. ↑ Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
    5. ↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
    6. ↑ Анненков Н.(руск.) бел. Ботанический словарь, Спб, 1878
    7. ↑ З. Верас, Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік, Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра. Вiльня, Субач 2, 1924
    8. ↑ Флора СССР. В 30-ти томах / Главный редактор и редактор тома акад. В. Л. Комаров. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1935. — Т. IV. — 760 + XXX с. — 5 175 экз.
    9. ↑ Сибирский ирис вчера, сегодня и завтра (руск.)
    10. ↑ (SIB) Siberians на сайте American Iris Society
    11. ↑ Cultivation Of Siberian Irises на сайте American Iris Society
    12. ↑ Касач сібірскі ў Чырвонай кнізе Беларусі(недаступная спасылка) (руск.)
    13. ↑ Красная книга Республики Беларусь. Растения / Л. И. Хоружик. — 2-е изд. — Минск: Беларуская Энцыклапедыя, 2006. — С. 222. — 456 с. — ISBN 985-11-0372-1.
    14. ↑ Iris sibirica: інфармацыя аб таксоне ў праекце «Плантарыум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). Архівавана 31 кастрычніка 2013.

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (11):
    Катэгорыя·Касачовыя
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Катэгорыя·Артыкулы без спасылкі на Віківіды
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Запыты на пераклад з рускай
    Катэгорыя·Расліны паводле алфавіта
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Энцыклапедыю прыроды Беларусі без аўтара
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі
    Катэгорыя·Чырвоная кніга Беларусі
    Катэгорыя·Дэкаратыўныя расліны
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Энцыклапедыю прыроды Беларусі без нумароў старонак