wd wp Пошук: ⬜

Беларуская сістэма мер

Беларуская сістэма мер — неметрычная сістэма мер, якая ўжывалася ў Вялікім княстве Літоўскім, а пэўны час пасля раздзелаў Рэчы Паспалітай — і на былых землях ВКЛ.

• Адлегласць і даўжыня міля = 5 вёрст вярста = 798 сажняў = 1559,7 м вялікая вярста = 1000 сажняў = 1948,8 м сажань = 3 локці = 6 стоп = 72 цалі = 194,88 см локаць = 2 стапы = 24 цалі = 64,96 см стапа = 12 цаляў = 32,5 см цаля = 2,7 см

гоні (гон) = 80—100 м (мера ніколі не была афіцыйнай) стая = каля 80 м страленне (стрэльбішча) = 60—70 м

шнур (даўжыні) = 75 локцяў = 48,7 м прут (даўжыні) = 7,5 локця = 4,87 м прэнцік (даўжыні) = 48,7 см

• Плошча і пазямельныя вымярэнні валока = 30[1] маргоў = 9000 кв. прутоў = 67 500 кв. локцяў = 21,36 га морг = 3 кв. шнуры = 0,71 га кв. шнур = 100 кв. прутоў = 0,237 га кв. прут (прэнт) = 100 кв. прэнцікаў = 23,7 м² кв. прэнцік = 0,237 м²

франконскі большы лан = 50 маргоў = 35,5 га франконскі меншы лан = 40 маргоў = 28,4 га нямецкі лан = 43 маргі = 30,5 га польскі кмецкі большы лан = 21 морг = 14,91 га польскі кмецкі меншы лан = 6 маргоў = 4,26 га польскі кмецкі большы лан = 21 морг = 14,91 га рэвізскі лан = 30 маргоў = 21,36 га хелмінскі (кракаўскі) лан = 90 маргоў = 63,9 га

• Сыпкія рэчывы і вадкасці віленская бочка (для сыпкіх рэчываў) = 4 чвэрці (карцы) = 8 асьмін = 16 шаснастак = 72 вялікія гарцы = 144 малыя гарцы = 406,7 л бочка (для вадкасці) = 4 чвэрці (карцы) = 12 чашаў = 144 малыя гарцы = 288 паўгарцаў = 376 квартаў = 752 паўкварты = 406,54 л паўбочак = 8 чвэрцяў (карцоў) = 813 л вядро = 4 гарцы = 11,28 л Пінск 16 ст.: вядро = 2 ліпечні = 20 каўшоў ліпечня = ½ вядра = 10 каўшоў коўш = 1/20 вядра Берасце 16 ст.?: вядро = 2 ручкі ручка = ½ вядра малы (шынковы) гарнец = 2,8237 л цэхавы гарнец = 5,6474 л кварта = ¼ гарца = 0,7057 л чвэрць (карэц) = ¼ бочкі = 2 асьміны = 36 гарцаў = 102 л лукно = 10 пудоў мядніца = 12 гарцаў салянка = 1/6 бочкі = 67,75 л чаша = 12 гарцаў = 33,84 л стары шанак = 48 гарцаў лаштавы шанак = 24 гарцы лашт = 8 віленскіх бочак
• Маса (вага) беркавец (цэнтнар) = 5 камянёў = 200 фунтаў = 74,96 кг камень = 40[2] фунтаў = 14,993 кг фунт = 32 лоты = 374,82 г лот = 1/32 фунта = 11,71 г пуд = 40—50 фунтаў бязмен = 5—6 фунтаў = 1,87—2,24 кг кантар = 100 фунтаў = 37,84 кг ока = 3 фунты = 1,02 кг грыўна = 195,5 г кап (вашчаны пуд) = 12 пудоў[3] літра = 280,8 г пундзель = 25 фунтаў = 9,24 кг
• Лікавыя адзінкі капа = 60 сорак = 40 пара = 2 саха (валы, нарогі для сох) = 2 пасма = 30 нітак[4] лібра = 25 аркушаў паперы рэз = 20 лібраў = 500 аркушаў паперы тузін, тахер = 12 фаска = 500 паўчварта (гістар. полчварта) = 3,5 (напрыклад, грашовых адзінак)[5]

Зноскі

1. ↑ 40 маргоў у 1586, 33 маргі ў 1557.
2. ↑ У 16 ст. 36 фунтаў.
3. ↑ У 15 ст.
4. ↑ У ткацтве.
5. ↑ Сустракалася ў старабеларускіх крыніцах. Бач Помнікі старажытнай беларускай пісьменнасці / Рэд. Ю. С. Пшыркоў. — (АН БССР. Ін-т літаратуры імя Янкі Купалы). — Мн. : Навука і тэхніка, 1975. — 248 с. С.195.

Літаратура

• Скурат К. У. Метралогія // Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. У 12 т. Т. 7. Манцякі — Паддубічы / Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1973. — 608 с.: іл., карты. С.159.
• Сементовский А. М. (сост.) О мерах и весе, употребляемых в Витебской губернии, Витебск, 1874.
• Гольдштейн С. М. Польско-литовские древности, Спб, 1913.
• Скурат К. У. Метрычная сістэма на Беларусі, Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. — Мн.: Полымя. — ISSN 0131-2669, №3, 1971
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).

Тэмы гэтай старонкі (5):
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую Савецкую Энцыклапедыю без назвы артыкула
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую Савецкую Энцыклапедыю без аўтара
Катэгорыя·Беларуская сістэма мер
Катэгорыя·Руская сістэма мер
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую Савецкую Энцыклапедыю без нумароў старонак