wd wp Пошук:

Андрэй Казіміравіч Меер

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Меер. Андрэй Казіміравіч Меер (1742 — 1807) — расійскі гісторык, этнограф, літаратар, генерал-маёр.

Біяграфія

Па паходжанні саксонец; «старажытнай саксонскай дваранскай фаміліі, з якой адзін быў пасланым пры Барысе Гадунове па справах наўгародскага гандлю…»[1].

Андрэй Меер паступіў ў ваенную службу у 1766 г. У 1783 г. быў ад’ютантам артылерыйскага бамбардзірскага палка, у тым жа годзе падпалкоўнікам Херсонскага грэнадзерскага палка. У 1798―1800 гг. палкоўнік Херсонскага грэнадзерскага палка. У 1802―1807 гг. шэф Казанскага 64-га пяхотнага палка. З 1807 года ― генерал-маёр. Памёр у Георгіеўску пасля вяртання з Дэрбенцкага паходу[2].

Навуковая дзейнасць

Сябра Вольнага Расійскага сходу пры Маскоўскім універсітэце і Вольнага эканамічнага таварыства.

Склаў «Батанічны слоўнік», прысвечаны Кацярыне II. Меркавалася 5 тамоў, але вышлі толькі 1-я і 2-я кнігі, 1781―1783. Дзеля публікацыі слоўніка Кацярына II даравала аўтару у 1782 г. 400 рублёў. Кніга друкавалася М. І. Новікавым у ўніверсітэцкай друкарні. У 2-м томе апублікаван пахвальны верш В. Г. Рубана аўтару слоўніка[3].

У 1781 г. Меер апублікаваў пераклад французскай кнігі Фрыдрыха II Прускага «Аб нямецкіх славесных навуках …». Пераклаў з нямецкага і палемічны адказ нямецкага вучонага І.-Ф.-У. Іерузалема на кнігу Фрыдрыха II. Пераклад французскай кнігі П. Вунцэля «Развага аб пошасьці» (1791) Меер прысвяціў Г. А. Пацёмкіну.

Кніга Меера «Павествавацельнае, зямлямернае і естестваслоўнае апісанне Ачакоўскай зямлі» (1794), прысвечаная П. А. Зубаву, з трох частак: гісторыі тэрыторыі, характарыстыкі карысных выкапняў і глебы, апісання флоры і фауны. Цікавыя развагі Меера пра старажытныя плямёны, якія жылі тут. Меер спасылаецца на антычных і сярэднявечных аўтараў. Шмат у сачыненні назіранняў народнага побыту; ён, напрыклад, заўважае, што «жыхары гэтых месцаў карані дзівасіла сушаць і паляць ім сваё жыллё ў тых думках, што ён ачышчае паветра і засцерагае ад усіх хвароб».

Упершыню аб прасвядных глебах Малдовы напісаў таксама Меер. У 1794 г. дзеля Генеральнага штаба ён склаў ваенна-геаграфічнае апісанне Бесарабіі і суседніх ўкраінскіх раёнаў. Па Мееру, ад берагоў Чорнага мора на поўнач «ўнутранае якасць зямлі ад месца да месца становіцца лепшым» і з’яўляецца «сапраўднага чарназёму пласт». Меер нават выкапаў яму, і да глыбіні «ў тры локці» (больш за метр) знайшоў «гэтую зямлю, якая будучы крыху вільготна, здавалася цалкам чорнай»[4].

Вершатворчасць

Складаў вершы. Так, вядомы яго верш, прысвечаны А. А. Вязямскаму пра духоўныя каштоўнасці чалавека. У 1801 выступіў з «Одай імператару Аляксандру Паўлавічу». Ў часопісе «Суразмоўца» Меер апублікаваў вершы «Надпіс да расійскіх гаспадароў» (1783) ― зборнік афарыстычных двухрадкоўяў і чатырохрадкоўяў пра кіраўнікоў Расіі з пачатку да канца XVIII стагоддзя. Ў «Суразмоўцы» ж з’явілася іранічная рэцэнзія на Меера: “Спадар выдумшчык з часам і ўсю гісторыю расійскую ў мадрыгалах, а потым, можа быць, і Чэцці-Мінеі надумае перакласці вершамі … параіў бы гэтаму сачыніцелю старацца лепш аб набыцці вялікіх ведаў у тых навуках, у якіх досведы ён з нарочным поспехам паказаў … “[5].

Меер у Беларусі

У 1786 г. Меер падрыхтаваў «Апісанне Крычаўскага графства або былога стараства Гр. Ал. Пацёмкіна, у ста вярстах ад Дуброўны, паміж Смаленскай і Магілёўскай губерняў. 1786 г.», дзе расказаў пра прыроду, побыццё і матэрыяльную культуру жыхароў сучасных Крычаўскага, Клімавіцкага, Хоцімскага, Касцюковіцкага і Краснапольскага раёнаў Беларусі. Рукапіс знаходзіцца ў Казанскім універсітэце. Апублікаваная ў 1901 г. з скарачэннямі Е. Р. Раманавым ў складзе «Магілёўскай даўніны», 1901, вып. 2[6][7].

Меер дзеліцца ўражаннямі ад мясцовага кірмашу: «Крычаўскія мяшчане гандлююць жалезам, соллю, тытунём, пянькой, рыбай, зернем …». Прыезджыя рыжскія і гданьскія купцы прывозяць «розныя суконныя паркалёвыя і шаўковыя тавары, напоі, шэрсць, шапкі, запрэжкі, рукавіцы, хусткі, батыст, галандскае і простае палатно і многія дробязі, якія ўжываюцца мясцовымі мяшчанамі і сялянамі. З Масквы прывозяць ў асноўным жалеза, чыгун і медзь, а з Маларосіі розную рыбу, асабліва сулу, данскіх карпаў, ці сазан, судакі, або, па-мясцоваму, калодкі, і многія іншыя салёныя і вараныя рыбы, таксама і напушчаны тытун». Меер пісаў, што большасць сялян «…сутнасць бедныя. І некаторыя з іх не толькі з мякінай змешанага хлеба не маюць, але і … таўкуць вымачанае ў вадзе, гнілое дубовае з сярэдзіны дрэва і пякуць з гэтага з прыбыткам мукі…».

Адзначае Меер асаблівасць прамовы мясцовых жыхароў: «Я думаю, што не брыдка будзе, калі я згадаю тут пра тую гаворку, якою усё (?) крычаўскія мяшчане, краўцы, шаўцы і іншых майстэрств людзі, а асабліва тыя, што жывуць каля польскай мяжы корелы (не ад карэлаў, а ад рабаванняў сваіх так названыя сяляне) паміж сабою тлумачацца. Гэта нарэчыя падобна шматлікім расійскім, а асабліва суздальскаму, уведзена ва ўжыванне валацужнымі і распуснымі майстравымі, якія, абвыкшы ўжо да ленасці і п’янства, прымусілі знаходзіць тое, каб пракарміць свайго падай гэта выдумаць і сплесці, каб староннія іх не разумелі, і яны ўсіх тым зручней абкрадваць і махляваць маглі. Яно не заснавана ні на якіх правілах і акрамя мноства адвольна выдуманых, складаецца яшчэ з пераламаных нямецкіх і лацінскіх слоў. Такая гаворка зовётся тут атверніцкаю». Атверніцай завецца вёска блізу Магілёва, якая дала назву атверніцкаму жаргону, які складаўся не столькі з чужаземных слоў, колькі з слоў роднай мовы, але з «адварочвання» складоў, іх перастановай і заменай і устаўкай розных часціц (ку, хер, шаце і інш.). А. Меер прыводзіць некалькі слоў і выразаў гэтай мовы: «Еперь укаврюка чуху — скрадзі у пана шубу; хлізь ў хаз, а то Сяргей смакшуніць — хадзі ў хату, а то дождж замочыць; клёва кургае — добра пяе; манёк хімшае — мой брат хворы; клёва капені па лауде — добра бі яго па галаве» і т. д. Гэты жаргон, магчыма, быў занесян ў Смутны час ў Маскву беларусамі, якія прыйшлі з польскім войскам[8][9].

Зноскі

  1. Мейер А. К. Описание Очаковской земли… ― СПб., 1794. С. 63
  2. Кавказская война в 3-х тт. Т. 1. От древнейших времён до Ермолова. — Ставрополь: Кавказский край, 1994. — 678 с. — ISBN 5-86722-108-3.
  3. РГИА, ф. 468, оп. 1, л. 2, № 3897, л. 34
  4. А. Меер аб Бесарабіі(недаступная спасылка)
  5. Собеседник. ― СПб., 1783. Ч. 10
  6. Андрэй Крыжэвіч. У пошуках святой крыніцы // Краязнаўчая газета. — Мн.: 2016. — № 5 лютага.
  7. Бандарчык В. К. Меер Андрэй Казіміравіч // Этнаграфія Беларусі. — Мн.: БелЭн, 1989. — С. 314. — ISBN 5-85700-014-9.
  8. Романов Е. Р. Очерк быта нищих Могилёвской губернии и их условный язык // Этнографическое обозрение. — М.: 1890. — № 4. — С. 126.
  9. Рябичкина Г. В. Теоретическая концепция В. Д. Бондалетова: к проблеме анализа условно-профессиональных языков // Альманах современной науки и образования. — Тамбов: Грамота, 2009. — № 2. — С. 147―151. — ISBN 1993-5552.

Спасылкі

Тэмы гэтай старонкі (14):
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Артыкулы пра вучоных без партрэтаў
Катэгорыя·Вікіпедыя·Шаблон «Вонкавыя спасылкі» пусты
Катэгорыя·Вучоныя паводле алфавіта
Катэгорыя·Памерлі ў 1807 годзе
Катэгорыя·Артыкулы пра асоб без альма-матар
Катэгорыя·Этнографы Беларусі
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы пра асоб, для якіх не існуюць старонкі віду «І. Іпб. Прозвішча»
Катэгорыя·Краязнаўцы Беларусі
Катэгорыя·Памерлі ў Расійскай імперыі
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы пра асоб, для якіх не існуюць старонкі віду «Імя Прозвішча»
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі
Катэгорыя·Асобы
Катэгорыя·Нарадзіліся ў 1742 годзе