wd wp Пошук: ⬜

Рыта Леві-Мантальчыні

Рыта Леві-Мантальчыні (італ.: Rita Levi-Montalcini; 22 красавіка 1909, Турын, Італія — 30 снежня 2012, Рым, Італія) — італьянскі нейрабіёлаг, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне (1986), якую яна атрымала разам з Стэнлі Коэнам за адкрыццё фактараў росту, у прыватнасці, NGF. Пажыццёвы сенатар Італьянскай Рэспублікі.

Біяграфія

Рыта Леві-Мантальчыні нарадзілася ў Турыне, была чацвёртым дзіцем (разам з яе сястрой-блізнюком Паолай) у габрэйскай сефардскай сям’і. Яе бацька, Адама Леві, быў інжынерам-электрыкам і матэматыкам; маці, Адэля Мантальчыні, мастачкай. Пасля заканчэння медыцынскай школы ў 1936 годзе, Леві-Мантальчыні стала асістэнтам фізіёлага Джузэпэ Леві (італ.: Giuseppe Levi, 1872-1965), але неўзабаве пасля ўвядзення ўрадам Мусаліні новых антысеміцкіх законаў, якія забаранялі габрэям акадэмічныя і прафесійныя кар’еры, яна была адхілена ад працы. У 1943 годзе Леві-Мантальчыні з сям’ёй беглі ў Фларэнцыю і вярнуліся ў Турын толькі пасля заканчэння ваенных дзеянняў.

Скончыла Турынскі ўніверсітэт (1936). З 1947 года ў Вашынгтонскім універсітэце (у 1969-1977 прафесар), адначасова з 1969 года ў лабараторыі клетачнай біялогіі ў Італьянскім нацыянальным даследчым савеце ў Рыме (да 1979 года дырэктар).

Аўтарам навуковых прац па вывучэнні механізмаў рэгуляцыі росту клетак і органаў. Адкрыла фактар росту нервовай тканкі.

Член Нацыянальнай АН ЗША, Амерыканскай акадэміі навук і мастацтваў, Італьянскай Нацыянальнай АН, Папскай акадэміі навук.

Рыта Леві-Мантальчыні памерла ў сваім доме ў Рыме 30 снежня 2012 года ва ўзросце 103 гадоў.[13]

Узнагароды

Вялікі крыж ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай» (8 студзеня 1987 года)[14]
Камандор ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай» (2 чэрвеня 1986 года)[15]
Залаты медаль за заслугі ў галіне навукі і культуры (6 чэрвеня 2001 года)[16]
Залаты медаль за заслугі ў галіне школьнай адукацыі, культуры і мастацтва (31 кастрычніка 1986 года)[17]
Прэмія Луізы Грос-Хорвіц (1983)[18]
Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне (1986) [19]
Прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні (1986)[20]
Нацыянальны навуковы медаль ЗША (1987)[21]

Публікацыі

Origine ed Evoluzione del nucleo accessorio del Nervo abducente nell’embrione di pollo, Roma, Tip. Cuggiani, 1942.
Il messaggio nervoso, con Pietro Angeletti e Giuseppe Moruzzi, Milano, Rizzoli, 1975.
New developments in neurobiological research, in “Commentarii”, vol. III, n. 15, Pontificia Academia Scientiarum, 1976.
Elogio dell’imperfezione, Milano, Garzanti, 1987. ISBN 88-11-59390-5. (1999 nuova edizione accresciuta).
NGF. Apertura di una nuova frontiera nella neurobiologia, Roma-Napoli, Theoria, 1989. ISBN 88-241-0162-3.
Sclerosi multipla in Italia. Aspetti e problemi, con Mario Alberto Battaglia, Genova, AISM, 1989. ISBN 88-7148-001-5.
Presentazione di Max Perutz, È necessaria la scienza?, Milano, Garzanti, 1989. ISBN 88-11-59415-4.
Prefazione a Carlo Levi, Poesie inedite. 1934-1946, Roma, Mancosu, 1990.
Prefazione a Gianni Bonadonna, Donne in medicina, Milano, Rizzoli, 1991. ISBN 88-17-84077-7.
Presentazione di Gilberto Salmoni, Memoria: un telaio infinito Dialogo su un mondo tutto da scoprire, Genova, Costa & Nolan, 1993.
Prefazione a Giacomo Scotti (a cura di), Non si trova cioccolata. Lettere di bambini jugoslavi nell’orrore della guerra, Napoli, Pironti, 1993. ISBN 88-7937-095-2.
Reti. Scienza, cultura, economia, con Guido Cimino e Lauro Galzigna, Ancona, Transeuropa, 1993. ISBN 88-7828-101-8.
Vito Volterra. Il suo percorso, in Scienza, tecnologia e istituzioni in Europa. Vito Volterra e l’origine del CNR, Roma-Bari, Laterza, 1993. ISBN 88-420-4147-5.
Il tuo futuro, Milano, Garzanti, 1993. ISBN 88-11-73837-7.
Per i settanta anni della Enciclopedia italiana, 1925-1995, in 1925-1995: la Treccani compie 70 anni. Mostra storico-documentaria, Roma, Treccani, Istituto della Enciclopedia italiana, 1995.
Prefazione a American Medical Association, L’uso degli animali nella ricerca scientifica. Libro bianco, Bologna, Esculapio, 1995.
Senz’olio contro vento, Milano, Baldini & Castoldi, 1996. ISBN 88-8089-198-7.
L’asso nella manica a brandelli, Milano, Baldini & Castoldi, 1998. ISBN 88-8089-429-3.
La galassia mente, Milano, Baldini & Castoldi, 1999. ISBN 88-8089-636-9.
Presentazione di Nicola Canal, Angelo Ghezzi e Mauro Zaffaroni, Sclerosi multipla. Attualità e prospettive, Milano, Masson, 1999. ISBN 88-214-2467-7.
Intervista in Serena Zoli, Storie di ordinaria resurrezione (e non). Fuori dalla depressione e altri mali oscuri, Milano, Rizzoli, 1999. ISBN 88-17-86072-7.
L’Università delle tre culture. Conferenza della professoressa Rita Levi-Montalcini, Sondrio, Banca Popolare di Sondrio, 1999.
Cantico di una vita, Milano, Cortina, 2000. ISBN 88-7078-666-8.
Un universo inquieto. Vita e opere di Paola Levi Montalcini, Milano, Baldini & Castoldi, 2001. ISBN 88-8490-111-1.
Tempo di mutamenti, Milano, Baldini & Castoldi, 2002. ISBN 88-8490-140-5.
Tempo di azione, Milano, Baldini Castoldi Dalai, 2004. ISBN 88-8490-429-3.
Abbi il coraggio di conoscere, Milano, Rizzoli, 2004. ISBN 88-17-00199-6.
Lungo le vie della conoscenza. Un viaggio per sentieri inesplorati con Rita Levi-Montalcini, con Giuseppina Tripodi, Brescia, Serra Tarantola, 2005. ISBN 88-88507-56-6.
Eva era africana, Roma, Gallucci, 2005. ISBN 88-88716-35-1.
I nuovi magellani nell’er@ digitale, con Giuseppina Tripodi, Milano, Rizzoli, 2006. ISBN 88-17-00823-0.
Tempo di revisione, con Giuseppina Tripodi, Milano, Baldini Castoldi Dalai, 2006. ISBN 88-8490-983-X.
La vita intellettuale, in La vita intellettuale. Professioni, arti, impresa in Italia e nel pianeta. Atti del forum internazionale, 13 e 14 febbraio 2007, Bologna, Salone del podesta di Palazzo Re Enzo, Piazza del Nettuno, Bologna, Proctor, 2007. ISBN 978-88-95499-00-0.
Rita Levi-Montalcini racconta la scuola ai ragazzi|Rita Levi-Montalcini con Giuseppina Tripodi racconta la scuola ai ragazzi, Milano, Fabbri, 2007. ISBN 978-88-451-4308-3.
Le tue antenate. Donne pioniere nella società e nella scienza dall’antichità ai giorni nostri, con Giuseppina Tripodi, Roma, Gallucci, 2008. ISBN 978-88-6145-033-2.
La clessidra della vita di Rita Levi-Montalcini, con Giuseppina Tripodi, Milano, Baldini Castoldi Dalai, 2008. ISBN 978-88-6073-444-0.
Ritmi d’arte, Serra Tarantola, 2008 ISBN 88-95839-05-6
Cronologia di una scoperta, Milano, Baldini Castoldi Dalai, 2009. ISBN 978-88-6073-557-7.
L’altra parte del mondo, con Giuseppina Tripodi, Milano, Rizzoli, 2009. ISBN 978-88-17-01529-5.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.9: Кулібін - Малаіта / Рэдкал.: Г.П.Пашкоў і інш. - Мн.: БелЭн, 1999. - 560 с.: іл.

Зноскі

1 2 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #119002396 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 27 красавіка 2014.
1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #119002396 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 11 снежня 2014.
↑ The Washington Post / S. Buzbee — Washington: Fred Ryan, 1877. — ISSN 0190-8286; 2641-9599 Праверана 30 снежня 2012.
1 2 Турынская акадэмія навук — 1757. Праверана 1 снежня 2020.
↑ NNDB — 2002.
↑ encyclopedia.com
↑ http://www.infoplease.com/encyclopedia/people/levi-montalcini-rita.html
↑ Нацыянальная акадэмія навук ЗША — 1863. Праверана 25 лютага 2018.
↑ Папская акадэмія навук — 1936.
↑ Сусветная акадэмія навук — 1983.
↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Levi-Montalcini_Rita
↑ Addio al premio Nobel Rita Levi Montalcini(нявызн.), ANSA (30 December 2012). Праверана 30 December 2012.
↑ Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana Dott.ssa Rita Levi (італ.)
↑ Commendatore Ordine al Merito della Repubblica Italiana Dott.ssa Rita Levi (італ.)
↑ Medaglia d’oro ai benemeriti della scienza e cultura Prof. Rita Levi Montalcini (італ.)
↑ Medaglia d’oro ai benemeriti della scuola della cultura e dell’arte Dott.ssa Rita Levi Montalcini (італ.)
↑ Rita Levi-Montalcini - The Embryo Project Encyclopedia(нявызн.) (недаступная спасылка). ASU. Архівавана з першакрыніцы 17 сакавіка 2011. Праверана 30 December 2012.
↑ “Nobel-winning scientist Levi-Montalcini dies in Rome at 103, biologist studied growth factor”. Fox News Channel. 30 December 2012. Retrieved 31 December 2012.
↑ Albert Lasker Basic Medical Research Award: 1986 Winners(нявызн.) (недаступная спасылка). Lasker Foundation. Архівавана з першакрыніцы 16 лютага 2013. Праверана 31 December 2012.
↑ Yount, Lisa (2007). A to Z of Women in Science and Math. Infobase Publishing. p. 174. ISBN 1438107951. Retrieved 30 December 2012.

Спасылкі

	Рыта Леві-Мантальчыні ў Вікіцытатніку
	Рыта Леві-Мантальчыні ў Вікікрыніцах
	Рыта Леві-Мантальчыні на Вікісховішчы

Аўтабіяграфія Рыты Леві-Мантальчыні на Нобелеўскім сайце (англ.)
Артыкул «Рыта Леві-Мантальчыні» у Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі
Італьянская габрэйка- Нобелеўскі лаўрэат адзначае стагадовы юбілей. jewish.ru(руск.)