wd wp Пошук:

Дэвід Балтымар

Дэвід Балтымар (англ.: David Baltimore; нар. 7 сакавіка 1938, Нью-Ёрк) — амерыканскі біяхімік, малекулярны біёлаг і вірусолаг, педагог, папулярызатар навукі[12]. У 1971 годзе прапанаваў класіфікацыю вірусаў у залежнасці ад тыпу геномнай нуклеінавай кіслаты і спосабу яе рэплікацыі. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне (1975).

Прэзідэнт Каліфарнійскага тэхналагічнага інстытута у 1997—2006 гады, цяпер эмерыт і яго прафесар, раней прэзідэнт Ракфелераўскага ўніверсітэта (з 1990) і прафесар Масачусецкага тэхналагічнага інстытута, у апошнім прапрацаваў больш за чвэрць стагоддзя і з’яўляўся дырэктарам-заснавальнікам Whitehead Institute[en] (1982—1990).

Член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША і Нацыянальнай медыцынскай акадэміі ЗША, а таксама Амерыканскага філасофскага таварыства, замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства і Французскай акадэміі навук. Ганараваны Нацыянальным навуковым медалём ЗША (1999).

Біяграфія

Скончыў Суортмор-каледж (1960), вывучаў малекулярную біялогію і вірусалогію ў Масачусецкім тэхналагічным інстытуце (1960—1961) і Ракфелераўскім універсітэце, у апошнім у 1964 годзе атрымаў ступень доктара філасофіі (PhD), а затым удасканальваўся па біяхіміі зноў у Масачусецкім тэхналагічным інстытуце (1964—1965). У 1965—1968 гадах навуковы супрацоўнік інстытута біялагічных даследаванняў імя Дж. Солка ў Сан-Дыега (штат Каліфорнія). З 1968 Асацыіраваны прафесар мікрабіялогіі, з 1972 года поўны прафесар Масачусецкага тэхналагічнага інстытута і ў 1982—1990 гадах дырэктар-заснавальнік яго Whitehead Institute[en]. З 1990 года прэзідэнт Ракфелераўскага ўніверсітэта. У 1997—2006 гадах прэзідэнт Каліфарнійскага тэхналагічнага інстытута, затым эмерыт, у цяперашні час таксама Міліканаўскі прафесар (Robert Andrews Millikan Professor) біялогіі.

Старшыня Камітэта па даследаванні СНІДу Нацыянальнага інстытута здароўя ЗША (з 1986 года), а таксама кансультант па пытаннях медыцыны шэрагу ўрадавых устаноў, з 1979 года член Вучонага савета навукова-даследчага інстытута імя Х. Вейцмана.

Балтымару належыць адно з найбуйнейшых дасягненняў у малекулярнай біялогіі і генетыцы XX стагоддзя: ён эксперыментальна даказаў, што носьбітам генетычнай інфармацыі можа быць не толькі малекула ДНК (дэзоксірыбануклеінавай кіслаты), што да яго не падвяргалася сумневу, але і малекула РНК (рібанукляінавай кіслаты), якой да гэтага прыпісвалася толькі функцыя пераносу генетычнай інфармацыі ад ДНК да бялку. Пачаўшы ў сярэдзіне 1960-х гадоў даследаванні вірусаў поліяміеліту, якія змяшчаюць РНК, (шэраг лабараторных эксперыментаў ён праводзіў разам з жонкай Эліс, мікрабіёлагам), Балтымар затым звярнуўся да пухлінародным вірусам, шмат з якіх таксама ўтрымлівалі РНК, але не ўтрымлівалі ДНК. У серыі эксперыментаў канца 1960-х — пачатку 1970-х гадоў Балтымар усталяваў, што здольнасць вірусаў, якія змяшчаюць РНК, паражаць клеткі тканін чалавека і жывёл — гэта вынік так званай зваротнай транскрыпцыі, то бок магчымасці перадачы генетычнай інфармацыі ад ДНК да РНК, а затым да бялку (транскрыпцыя), а, наадварот, ад малекулы РНК да ферментаў ДНК — полімеразе (рэвертазе) і ўжо ад яго да клеткі, якая ў выніку перараджаецца ў пухлінную. Адкрыццё (адначасова з Хоўардам Тэмінам і незалежна ад яго) зваротнай транскрыпцыі дазволіла Балтымару раскрыць механізм ўзнікнення многіх формаў злаякасных пухлін і лейкозаў. Пасля 1973 Балтымар адкрыў і апісаў восем раней невядомых онкагенаў вірусаў, якія адносяцца да так званых рэтравірусаў (да апошніх належаць таксама ўзбуджальнікі гепатыту і СНІДу). У той жа час Балтымар на базе гэтага адкрыцця распрацаваў метады штучнага сінтэзу генаў, якія вызначаюць структуру бялку ў малекулах гемаглабіну чалавека, заклаўшы, такім чынам, асновы геннай інжынерыі.

За гэтыя адкрыцці ў 1975 ён быў ганараваны Нобелеўскай прэміяй па фізіялогіі і медыцыне (сумесна з Хоўардам Тэмінам і Рэната Дульбека).

Акрамя таго, у 1986 годзе Балтымар сумесна з Сінам адкрылі адзін з найбольш ключавых транскрыпцыйных фактараў — NF-kB. Гэты фактар да гэтага часу актыўна вывучаецца, і ўжо паказана, што ён уцягнуты ў рэалізацыю амаль усіх ключавых працэсаў у клетках эукарыёт.

Балтымар належыць да тых навукоўцаў, якія бачаць небяспеку злоўжывання дасягненнямі геннай інжынерыі і выступаюць за мараторый на некаторыя напрамкі даследаванняў у гэтай галіне.

Ён падпісаў «Папярэджанне навукоўцаў чалавецтву» (1992)[13], а ў 2016 годзе — ліст з заклікам да Greenpeace, Арганізацыі Аб’яднаных Нацый і ўрадам усяго свету спыніць барацьбу з генетычна мадыфікаванымі арганізмамі (ГМА)[14][15][16].

Член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (1974)[17] і Нацыянальнай медыцынскай акадэміі ЗША (1988), Амерыканскага філасофскага таварыства (1997) і Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук (1974), Папскай акадэміі навук(1978), замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства (1987), Еўрапейскай акадэміі (1999) і Французскай акадэміі навук (2000), член EMBO (1983) і Амерыканскай асацыяцыі імунолагаў (1984), а таксама Амерыканскай асацыяцыі садзейнічання развіццю навукі, ганаровы доктар шэрагу амерыканскіх і замежных універсітэтаў, у прыватнасці Ракфелераўскага універсітэта (2004).

Узнагароды

Зноскі

  1. Балтимор Дейвид // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
  2. David Baltimore // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. Балтимор Дейвид // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  4. (unspecified title) Праверана 4 сакавіка 2021.
  5. https://royalsociety.org/people/david-baltimore-11028/ Праверана 16 мая 2019.
  6. https://www.academie-sciences.fr/fr/Liste-des-membres-de-l-Academie-des-sciences-/-B/david-baltimore.html Праверана 16 мая 2019.
  7. 1 2 http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/ordinary/baltimore.html Праверана 16 мая 2019.
  8. 1 2 3 4 5 http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/ordinary/baltimore.html
  9. https://www.amacad.org/person/david-baltimore-0 Праверана 16 мая 2019.
  10. https://people.embo.org/profile/david-baltimore Праверана 16 мая 2019.
  11. https://www.ae-info.org/ae/User/Baltimore_David
  12. Caltech’s David Baltimore and Fiona Harrison Named among America’s Best Leaders for 2008 | www.caltech.edu
  13. Предупреждение учёных человечеству (англ.)
  14. 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs
  15. Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs)
  16. Список нобелевских лауреатов подписавших письмо
  17. David Baltimore (англ.)

Спасылкі

Тэмы гэтай старонкі (31):
Катэгорыя·Члены Еўрапейскай акадэміі
Катэгорыя·Нарадзіліся ў Нью-Ёрку
Катэгорыя·Замежныя члены Лонданскага каралеўскага таварыства
Катэгорыя·Члены Французскай акадэміі навук
Катэгорыя·Члены Амерыканскага філасофскага таварыства
Катэгорыя·Нарадзіліся 7 сакавіка
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Ганаровыя дактары Гарвардскага ўніверсітэта
Катэгорыя·Біяхімікі ЗША
Катэгорыя·Члены Лонданскага каралеўскага таварыства
Катэгорыя·Узнагароджаныя Нацыянальным медалём навукі ЗША
Катэгорыя·Асобы
Катэгорыя·Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па медыцыне
Катэгорыя·Вікіпедыя·Біяграфіі сучаснікаў
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікідадзеных без беларускага подпісу
Катэгорыя·Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі з ЗША
Катэгорыя·Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі паводле алфавіта
Катэгорыя·Члены Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук
Катэгорыя·Выпускнікі Масачусецкага тэхналагічнага інстытута
Катэгорыя·Вучоныя паводле алфавіта
Катэгорыя·Выкладчыкі Масачусецкага тэхналагічнага інстытута
Катэгорыя·Члены Амерыканскай асацыяцыі садзейнічання развіццю навукі
Катэгорыя·Выпускнікі Сірак’юскага ўніверсітэта
Катэгорыя·Вірусолагі ЗША
Катэгорыя·Члены Папскай акадэміі навук
Катэгорыя·Нарадзіліся ў 1938 годзе
Катэгорыя·Лаўрэаты міжнароднай прэміі Гайрднера
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
Катэгорыя·Малекулярныя біёлагі
Катэгорыя·Члены і члены-карэспандэнты Нацыянальнай акадэміі навук ЗША
Катэгорыя·Ганаровыя дактары