На 1991 год Украіна размяшчала прыкладна 1/3 савецкага ядзернага арсенала, трэцяга па велічыні ў свеце ў той час, а таксама значнымі сродкамі яго распрацоўкі і вытворчасці[1]. Пасля распаду СССР на тэрыторыі дзяржавы засталося 130 міжкантынентальных балістычных ракет (МБР) УР-100Н з шасцю боегалоўкамі кожная, 46 МБР РТ-23 з дзесяццю боегалоўкамі кожная, а таксама 38 цяжкіх бамбардзіроўшчыкаў, усяго каля 1700 боегаловак[2]. Фармальна гэтая зброя кантралявалася СНД[3]. У 1994 годзе Украіна пагадзілася знішчыць свае запасы і далучыцца да Дагавора аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі (ДНЯЗ)[4][5].
У перыяд з сакавіка 1994 па чэрвень 1996 года ўсе ядзерныя зарады былі вывезены ў Расію[6].
Аж да здабыцця незалежнасці ў 1991 годзе Украіна была часткай Савецкага Саюза і мела на сваёй тэрыторыі савецкую ядзерную зброю.
Тут размяшчаліся базы наступных ядзерных злучэнняў:
1 снежня 1991 года Украіна, другая па ядзерным патэнцыяле сярод савецкіх рэспублік, пераважнай большасцю галасоў прагаласавала на рэферэндуме за незалежнасць, што пазбавіла Савецкі Саюз любых рэальных шанцаў на захаванне цэласнасці нават у абмежаваным маштабе. Больш за 90 % выбаршчыкаў выказалі сваю падтрымку абвяшчэнню незалежнасці, і яны абралі старшыню парламента Леаніда Краўчука першым прэзідэнтам. На сустрэчах у горадзе Брэсце 8 снежня і ў Алма-Аце 21 снежня лідары Беларусі, Расіі і Украіны афіцыйна распусцілі Савецкі Саюз і стварылі Садружнасць Незалежных Дзяржаў (СНД).
У 1993 годзе тэарэтык міжнародных стасункаў і прафесар Чыкагскага ўніверсітэта Джон Міршаймер апублікаваў артыкул, у якім утрымліваўся ягоны прагноз аб тым, што Украіна без якіх-небудзь сродкаў ядзернага стрымлівання, імаверна, падвергнецца агрэсіі з боку Расіі, але ў той час праца не прыцягнула многіх прыхільнікаў[8].
У даследаванні, апублікаваным у 2016 годзе ў часопісе «World Affairs», сцвярджалася, што, на думку аўтараў, дэнуклеарызацыя Украіны не была «дурной памылкай», і што незразумела, было б лепш ёй стаць ядзернай дзяржавай[9]. У даследаванні сцвярджалася, што імкненне да незалежнасці было накіравана на тое, каб зрабіць яе бяз’ядзернай дзяржавай[9]. На думку аўтараў, ЗША не сталі б рабіць выключэнне для Украіны, калі гаворка ішла аб дэнуклеарызацыі іншых постсавецкіх дзяржаў, такіх як Беларусь і Казахстан[9]. Каштоўнасць наяўнасці ядзернай зброі для стрымлівання таксама была сумнеўнай, паколькі дзяржаве прыйшлося б выдаткаваць ад 12 да 18 месяцаў, каб усталяваць поўны аператыўны кантроль над ядзерным арсеналам, пакінутым савецкай арміяй[9]. МБР мелі далёкасць палёту 5000—10 000 км (першапачаткова нацэлены на ЗША), а гэта азначала, што яны маглі быць перанацелены толькі на Далёкі Усход Расіі[9]. Крылатыя ракеты паветранага базавання (КРВБ) былі выведзены з ладу падчас распаду Савецкага Саюза, але нават калі б яны былі пераканфігураваны і прыведзены ў дзеянне ва Украіне, малаверагодна, што яны б мелі стрымальны эфект[9]. Калі б краіна вырашыла ўсталяваць поўны аператыўны кантроль над ядзернай зброяй, яна сутыкнулася б з санкцыямі з боку Захаду і, магчыма, нават з адмовай ад дыпламатычнага прызнання з боку ЗША і іншых саюзнікаў па НАТА[9]. Украіна, верагодна, сутыкнулася б з процідзеяннем Расіі[9], а таксама з заменай ядзернай зброі пасля заканчэння тэрміну яе службы, паколькі ў дзяржавы не было праграмы стварэння атамных зарадаў[9]. У абмен на адмову ад ядзернай зброі Украіна атрымала фінансавую кампенсацыю, а таксама гарантыі бяспекі па Будапешцкім мемарандуме[9].
Асноўны артыкул: Будапешцкі мемарандум 5 снежня 1994 года лідары Украіны, Расіі, Вялікабрытаніі і ЗША падпісалі мемарандум аб прадастаўленні Украіне гарантый бяспекі ў сувязі з яе далучэннем да ДНЯЗ у якасці няядзернай дзяржавы[10].
Францыя і Кітай таксама далі Украіне гарантыі, аналагічныя Будапешцкім мемарандуме, але з некаторымі істотнымі адрозненнямі. Напрыклад, абяцанне Францыі не ўтрымлівала абяцанняў дамагацца ад Савета Бяспекі ААН дапамогі пры атацы ядзернай зброяй (пункт 4) або праводзіць кансультацыі ў выпадку ўзнікнення пытання адносна абавязацельстваў (пункт 6)[11].
Абавязацельства Кітая прынялі зусім іншую форму, пачынаючы з 4 снежня Пекін гарантаваў непрымяненне атамнай зброі супраць няядзерных дзяржаў, уключаючы Украіну[12].
Такім чынам, як абяцанне Кітая, так і абяцанне Францыі, не прадугледжвала прыцягнення ААН або кансультатыўных механізмаў у выпадку крызісу. Аднак яны абавязваліся паважаць суверэнітэт і тэрытарыяльную цэласнасць Украіны.
Нягледзячы на заяўленае Расіяй далучэнне Крыма, якую Генеральная Асамблея ААН адхіліла як несапраўднае[13], урад Украіны ў 2014 годзе пацвердзіў сваё рашэнне 1994 года далучыцца да Дагавора аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі ў якасці дзяржавы, якая ёй не валодае[14].
Павел Рызаненка, член украінскага парламента, заявіў «USA Today», што краіне, магчыма, прыйдзецца ўзброіцца ўласнай ядзернай зброяй, калі Злучаныя Штаты і іншыя сусветныя лідары не выканаюць сваю частку пагаднення. Ён сказаў: «Мы адмовіліся ад ядзернай зброі з-за гэтага пагаднення. Цяпер ва Украіне ёсць моцнае меркаванне, што мы здзейснілі вялікую памылку»[15]. Ён таксама заявіў, што «ў будучыні, як бы ні вырашылася сітуацыя ў Крыме, нам патрэбна значна больш моцная Украіна. Калі ў вас ёсць ядзерная зброя, людзі не захопяць вас»[16].
13 снежня 2014 года Прэзідэнт Украіны Пётр Парашэнка заявіў, што не хоча, каб Украіна зноў стала ядзернай дзяржавай[17].
Расійскія сілы вывелі ядзерную зброю і сістэмы дастаўкі з Крымскага паўвострава пасля распаду Савецкага Саюза, у сярэдзіне 1990-х гадоў, за выключэннем некаторых караблёў і падводных лодак Чарнаморскага флоту, дыслакаваных у адпаведнасці з пагадненнямі з Украінай[18]. Пасля 2014 года Расійская Федэрацыя зноў размясціла на паўвостраве атамныя зарады, у тым ліку зенітныя ракеты С-300, а затым самалёты Ту-22М3 і балістычныя ракеты «Іскандэр-М»[18][19][20]. У 2020 годзе афіцыйны прадстаўнік СНБА Украіны заявіў, што Расія правяла працы на савецкім сховішчы ядзернай зброі Феадосія-13 у Краснакаменцы (Кызылташ) і дадала новыя тунэлі да музея базы падводных лодак у Балаклаве[21].
У ліпені 2014 года міністр замежных спраў Расіі заявіў, што яго краіна мае права абараняць Крым з дапамогай атамнай зброі[22], а ў сакавіку 2015 г. прэзідэнт РФ Уладзімір Пуцін заявіў, што падчас уварвання ў Крым ён быў гатовы прывесці ядзерныя сілы ў баявую гатоўнасць[23]. Прыкладна ў той жа час афіцыйны прадстаўнік МЗС Расіі заявіў, што дзяржава мае права размяшчаць ядзерную зброю на паўвостраве, які на міжнародным узроўні прызнаны тэрыторыяй Украіны[24].
Асноўны артыкул: Расійска-ўкраінскі крызіс (2021—2022) 15 красавіка 2021 года пасол Украіны ў Германіі Андрэй Мельнік заявіў Радыё «Deutschlandfunk», што, калі Украіне не дазволяць стаць членам НАТА, яго краіне, магчыма, прыйдзецца перагледзець свой статус бяз’ядзернай дзяржавы, каб гарантаваць сваю абарону[25][26].
19 лютага 2022 года (да расійскага ўварвання ва Украіну) прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі на Мюнхенскай канферэнцыі па бяспецы вярнуўся да пытання аб бяз’ядзерным статусе дзяржавы, выказаўшы здагадку, што Украіна патэнцыйна можа лічыць Будапешцкі мемарандум несапраўдным, калі яе гарантыі бяспекі не будуць выкананы[27]. Міністр абароны Расійскай Федэрацыі Сяргей Шайгу заявіў, што гэта вельмі небяспечна, так як ва Украіне ў гэтай сферы ёсць абсталяванне, тэхналогіі і спецыялісты, якія маюць значна больш магчымасцяў, чым спецыялісты Ірана і Паўночнай Карэі[28].
У якасці апраўдання ўварвання ва Украіну расійская прэса, дзяржаўныя дзеячы[29][30] і прэзідэнт Пуцін сцвярджалі, што Украіна вядзе дзейнасць па стварэнні ўласнага ядзернага арсенала[31]. Ганс Крыстэнсэн, дырэктар праекта ядзернай інфармацыі Федэрацыі амерыканскіх навукоўцаў, адзначыў бяздоказнасць падобных сцвярджэнняў[32].