Эльжбета Пляшчы́нская (польск.: Elżbieta Pleszczyńska; нар. 20 сакавіка 1933, Воля Віджына, Лодзьскае ваяводства) — польскі прафесар статыстыкі, актывістка руху за правы інвалідаў.
Пляшчынская атрымала ступень магістра матэматыкі ў Варшаўскім універсітэце на факультэце матэматыкі, фізікі і хіміі ў 1956 годзе[1][2]. Яна займала пасаду ў Інстытуце матэматыкі ПАН да 1972 года, атрымала ступень доктара філасофіі ў 1965 годзе ў вобласці дыскрымінантнага аналізу. Яе хабілітацыйная праца пад назвай «Праблемы ацэнкі тэндэнцый пры аналізе часавых шэрагаў» была прынята ў 1973 годзе[3].
У 1967/68 навучальным годзе яна была даследчыкам ва Універсітэце Уэльса (Вялікабрытанія), а ў 1971/72 — у Манрэальскім універсітэце. У 1973 годзе пераехала ў Інстытут вылічальных навук ПАН. У 1977, 1979 і 1989 гадах яна была ўзнагароджана Польскай акадэміяй навук[4]. У 1981 годзе наведала Італію па запрашэнні Нацыянальнага даследчага кангрэса[4]. У 1990-х гадах пачала (разам са сваёй камандай) так званы аналіз дадзеных класаў, навуку аб прымяненні метадаў капулы і рангавых разрадаў да праблем адпаведнасці і кластэрнага аналізу разам з выяўленнем старонніх фактараў[5]. У 1993 годзе Прэзідэнт Рэспублікі Польшчы прысвоіў Эльжбеце Пляшчынскай званне прафесара ў галіне матэматыкі[4]. У 2000 годзе яна была запрошаным кансультантам Кембрыджскага універсітэта[4].
У Інстытуце кампутарных навук ПАН яна шмат гадоў была кіраўніком аддзела статыстычнага аналізу дадзеных. Паводле польскага заканадаўства, прафесара ПАН могуць выйсці на пенсію ва ўзросце 70 гадоў. Выхад на пенсію ў 2003 годзе не спыніў яе навуковую і грамадскую дзейнасць[6][7][8][9].
Прафесар Пляшчынская вядомая крытыкай класічнага статыстычнага падыходу. Класічны параметрычныя метады, такія як каэфіцыент карэляцыі Пірсана або метад найменшых квадратаў, даюць параўнальныя вынікі толькі для супастаўных тыпаў размеркавання (на практыцы мяркуецца мнагамернае нармальнае размеркаванне). Параметрычны статыстычныя тэсты заснаваныя на здагадках аб размеркаванні. Класічныя метады не працуюць, калі ўваходныя дадзеныя ўтрымліваюць моцныя выкіды, і інтэрпрэтацыя іх вынікаў павінна быць рознай для розных тыпаў размеркавання. На практыцы базавыя здагадкі часта не правяраюцца, больш таго, яны заўседы парушаюцца — нармальнага размеркавання ў рэальным свеце няма, таму што кожная рэальная пераменная абмежаваная (напрыклад, людзі не могуць быць ростам −170 см або + 2 км), і нармальнае размеркаванне мае на ўвазе станоўчую шчыльнасць верагоднасці для кожнага рэчаіснага ліку. У большасці выпадкаў рэальнае размеркаванне асіметрычна або дыскрэтна, што не перашкаджае людзям выкарыстоўваць метады нармальнага размеркавання. Ступень гэтага парушэння можна вымераць, але яго максімальна дапушчальны ўзровень — гэта ўсяго толькі ўмоўнасць, а не матэматыка. Параметрычныя метады заўсёды працуюць па-за ўмовамі іх выкарыстання. Аднак іх вынікі затым лічацца дакладнымі, што прыводзіць да «навуковага» пацвярджэння ілжывай гіпотэзы. Па прычынах, згаданым вышэй, Эльжбета Пляшчынская з’яўляецца актыўным прыхільнікам даследчага аналізу дадзеных[10] і непараметрычнай статыстыкі.
Эльжбета Пляшчынская заснавала ў Варшаве (верасень 1990 года) Фонд падтрымкі людзей з фізічнымі недахопамі[11][12]. На працягу многіх гадоў яна з’яўляецца кіраўніком Фонду[13][14][15][16].
Фонд пад яе кіраўніцтвам зацікаўлены ў прафесійнай рэабілітацыі людзей з абмежаванымі фізічнымі магчымасцямі з дапамогай тэхналогій і выдаленай працы[11][17].
У сваіх перыядычных справаздачах Пляшчынская пастаянна звяртала ўвагу грамадскасці на правы інвалідаў[18].