Асноўны артыкул: Ваенныя злачынствы падчас Тыграйскага канфлікту Расследаванне ЭКПЧ і УВКПЧ па Тыграі (англ.: EHRC–OHCRC Tigray investigation) — сумеснае расследаванне Эфіопскай камісіі па правах чалавека (ЭКПЧ) і Упраўлення Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека (УВКПЧ) выпадкаў парушэнняў правоў чалавека ў ходзе Тыграйскага канфлікту, які ўспыхнуў у лістападзе 2020 года. Мерапрыемствы па разглядзе злачынстваў пачаліся ў сакавіку 2021 года[1][2][3].
У сакавіку 2021 года Вярхоўны камісар ААН па правах чалавека Мішэль Бачэлет заявіла, што УВКПЧ з урадавай камісіяй па правах чалавека Эфіопіі дамовіліся правесці сумеснае расследаванне парушэнняў правоў чалавека ў зоне Тыграйскага канфлікту[1]. Як адзначалася ў ААН, яны будуць разглядаць «парушэнні правоў чалавека, учыненыя ўсімі бакамі ў кантэксце канфлікту ў Тыграі». УВКПЧ заявіла, што яно і ЭКПЧ падтрымліваюць пастаяннае партнёрства і падзяляюць мэты адказнасці за выкананне правоў чалавека. Першапачатковы этап расследавання быў запланаваны на трохмесячны перыяд[2][4].
У маі УВКПЧ і ЭКПЧ падпісалі пагадненне, у якім падрабязна апісаны «геаграфічны ахоп, пытанні расследавання і механізмы ўзаемадзеяння». Кожная з дзвюх камісій адабрала па шэсць чалавек для стварэння каманды з дванаццаці следчых. Былі таксама прызначаны супрацоўнікі па прававых пытаннях, гендэрных пытаннях, пытаннях бяспекі і перакладчыкі. Даніэль Бекэле, кіраўнік ЭКПЧ, заявіў, што яны не атрымоўвалі паведамленняў ад Афрыканскай камісіі па правах чалавека і народаў (АКПЧН) аб магчымым супрацоўніцтве ў расследаванні[3].
Сумесная следчая група апублікавала сваю поўную справаздачу на 156 старонках 3 лістапада 2021 года, уключаючы 6-старонкавае рэзюмэ. Былі апісаны метады, прававая аснова, кантэкст, падрабязныя высновы, абмеркаванне механізмаў падсправаздачнасці і рэкамендацый. У якасці дадаткаў уключаны запыты да ўрада Эрытрэі, паўстанцаў і ўрада рэгіёну Амхара з просьбай даць адказы на высновы расследавання, а таксама 22-старонкавы адказ федэральнага ўрада Эфіопіі[5]. У справаздачы рэкамендуецца правесці поўнамаштабнае міжнароднае расследаванне, каб «выявіць характар і маштабы злоўжыванняў, а таксама вінаватых у самых цяжкіх злачынствах»[6].
Як пісала The Guardian, многія тыграйскія дзеячы негатыўна ўспрынялі ўдзел ЭКПЧ у расследаванні[7].
Гебрэкірос Тэмарэ Гетачэў у артыкуле для Ethiopia Insight сцвярджаў, што існуе структурная прадузятасць: тыграйцы дэ-факта выключаныя з Палаты народных прадстаўнікоў, перад якой ЭКПЧ падсправаздачна па законе. Ён раскрытыкаваў папярэднюю справаздачу камісіі аб разні ў Май Кадра за прадстаўленне «этнічных амхара ў якасці адзіных ахвяр», а таксама чатырохмесячную затрымку паміж разнёй у Аксуме і папярэдняй справаздачай па дадзеных падзеях. Гебрэкірос акцэнтаваў увагу на адсутнасць адказнасці вінаватых у справаздачы ЭКПЧ аб сексуальным гвалце падчас Тыграйскага канфлікту. Ён таксама сцвярджаў, што расследаванне будзе неэфектыўным з-за недаверу тыграйцаў да любых дзяржаўных камісій[8].
У чэрвені Дэбрэцыан Гебрэмікаэль, абраны кіраўнік Тыграя і лідар паўстанцкага руху, адхіліў расследаванне, заявіўшы: «Цалкам відавочна, што яно неаб’ектыўнае»[9].