wd wp Пошук:
    ⬜

    Правы чалавека ва Украіне

    Правы чалавека ва Украіне з’яўляюцца вельмі спрэчнай тэмай, і ў 2018 годзе такія арганізацыі, як Freedom House, назвалі Украіну «часткова свабоднай»[1].

    Паводле Freedom House, Украіна прыняла шэраг пазітыўных рэформаў пасля Еўрамайдану ў 2014 годзе. Краіна атрымала лепшыя рэйтынгі за палітычны плюралізм, парламенцкія выбары і празрыстасць урада. Па стане на 2022 год краіна была пазначаная як «часткова свабодная»[2]. Паводле АБСЭ, па стане на 2015 выбары ва Украіне ў цэлым паважаюць дэмакратычны працэс, але для павышэння даверу насельніцтва спатрэбіліся дадатковыя намаганьні[3][4].

    Паводле справаздачы Human Rights Watch за 2014 год, падчас вайны на ўсходзе Украіны абодва бакі парушалі законы вайны. Урад увёў празмерныя абмежаванні на свабоду СМІ, а гендарная разнастайнасць не выконваецца ў поўнай меры[5]. 21 мая 2015 года Вярхоўная Рада Украіны прыняла пастанову аб прыпыненні дзеяння канвенцый па правах чалавека на ўсходзе Украіны[6][7].

    Міжнародныя і еўрапейскія дамовы па правах чалавека

    Украіна з’яўляецца ўдзельнікам наступных міжнародных дагавораў

    Украіна падпісала, але яшчэ не ратыфікавала

    Украіна з’яўляецца ўдзельнікам наступных еўрапейскіх дагавораў

    Сітуацыя

    Сустрэча ў Харкаве падчас Аранжавай рэвалюцыі 2004 года.

    Украіну ў 2009 годзе назвалі «свабоднай» такія арганізацыі, як Freedom House[1]. У сваёй справаздачы яны заявілі: «Ва Украіне адна з самых яркіх грамадзянскіх супольнасьцяў у рэгіёне. Грамадзяне ўсё часцей бяруць праблемы ў свае рукі, пратэстуюць супраць непажаданага будаўніцтва, выкрываюць карупцыю. Не было ніякіх абмежаванняў на дзейнасць НДА. Прафсаюзы дзейнічаюць, але забастоўкі і пратэсты працоўных назіраліся нячаста, нягледзячы на тое, што незадаволенасць станам эканомікі была паўсюднай восенню 2008 года. Лічылася, што ўладальнікі фабрык па-ранейшаму здольныя ціснуць на сваіх рабочых, каб яны галасавалі ў адпаведнасці з перавагамі ўладальнікаў»[1].

    20 кастрычніка 2009 года эксперты Савета Еўропы заявілі, што «за апошнія пяць гадоў эксперты з Савета Еўропы, якія назіраюць за Украінай, практычна не выказвалі заклапочанасці адносна важнага [працэсу] фарміравання грамадзянскай супольнасці ва Украіне. Украіна з’яўляецца адной з дэмакратычных дзяржаў Еўропы, якая забяспечвае правы чалавека як нацыянальную палітыку, а таксама забяспечвае правы нацыянальных меншасцяў»[8]. Па дадзеных Human Rights Watch (HRW), «у той час як інстытуты грамадзянскай супольнасці працуюць у асноўным без умяшання ўрада, злоўжыванні з боку паліцыі і парушэнні правоў уразлівых груп… працягваюць псаваць рэпутацыю правоў чалавека ва Украіне»[9].

    Пасля абрання прэзідэнтам Віктара Януковіча ў 2010 годзе пачалі выказваць сваю заклапочанасць міжнародныя арганізацыі. Паводле Freedom House, «Украіна пры прэзідэнце Януковічу стала менш дэмакратычнай і, калі бягучыя тэндэнцыі застануцца без кантролю, краіна можа пайсці па шляху да аўтакратыі і клептакратыі»[10]. Сярод апошніх негатыўных падзей яны назвалі «больш абмежавальнае асяроддзе для СМІ, выбарачны пераслед апазіцыйных дзеячаў, трывожную назойлівасць з боку Службы бяспекі Украіны, шырока крытыкавалі мясцовыя выбары ў кастрычніку 2010 года… і размыванне асноўных свабод сходаў і слова». Гэта прымусіла Freedom House панізіць рэйтынг Украіны са «Свабоднай» да «Часкова свабоднай» у Freedom in the World 2011[10]. Таксама ў 2011 годзе Amnesty International казала пра «павелічэнне колькасці заяваў аб катаваннях і жорсткім абыходжанні ў паліцыі, абмежаванні свабоды слова і сходаў, а таксама аб масавых праявах ксенафобіі»[11].

    У індэксе свабоды прэсы «Рэпарцёраў без межаў» за 2010 год Украіна апусцілася з 89-га месца на 131-е[12]. Свабода прэсы ў Беларусі заняла 154-е месца[13]. Міжнародная федэрацыя правоў чалавека ў снежні 2011 года назвала Украіну «адной з краін, дзе назіраюцца найбольш сур’ёзныя парушэнні ў дачыненні да праваабаронцаў»[14].

    Па стане на 17 студзеня 2013 года Украіна прайграла ўсе 211 спраў у Еўрапейскім судзе па правах чалавека[15].

    Права на справядлівы суд

    Папраўкі ў канстытуцыю, якія набылі моц, былі шкоднымі для справядлівага судовага разбіральніцтва, таму што яны зноў увялі так званы агульны нагляд з боку пракуратуры. Сярод іншых сур’ёзных праблем — працяглыя тэрміны разгляду спраў з-за перагружанасці судоў; парушэнне роўнасці бакоў; незахаванне прэзумпцыі невінаватасці; невыкананне рашэнняў суда; і высокі ўзровень карупцыі ў судах[16]. Незалежныя юрысты і праваабаронцы скардзіліся, што ўкраінскія суддзі рэгулярна падвяргаюцца ціску, каб вынесці той ці іншы прысуд[17].

    Паводле Freedom House, судовая сістэма стала больш эфектыўнай і менш карумпаванай пасля Аранжавай рэвалюцыі[1].

    Свабода СМІ і свабода інфармацыі

    У 2007 годзе ў правінцыях Украіны працягваліся шматлікія ананімныя напады[18] і пагрозы на журналістаў, якія расследавалі або выкрывалі карупцыю або іншыя злачынствы ўлады[19][20]. Заснаваны ў ЗША Камітэт абароны журналістаў у 2007 годзе прыйшоў да высновы, што гэтыя напады і нежаданне паліцыі ў некаторых выпадках пераследваць злачынцаў «дапамаглі стварыць атмасферу беспакаранасці супраць незалежных журналістаў»[9][21].

    У рэйтынгу свабоды прэсы «Рэпарцёраў без межаў» Украіна ў апошнія гады знаходзілася каля 90-га месца (89 у 2009 годзе[22], 87 у 2008 годзе [23]), а ў 2002 годзе яна займала 112-е месца[24] і нават 132-е месца ў 2004 годзе[25].

    З моманту абрання Віктара Януковіча прэзідэнтам Украіны ў лютым 2010 года ўкраінскія журналісты і міжнародныя журналісцкія супрацоўнікі скардзіліся на пагаршэнне свабоды прэсы ва Украіне[26][27][28][29]. Януковіч адказаў (у маі 2010 года), што ён «глыбока шануе свабоду прэсы» і што «свабодныя незалежныя СМІ павінны забяспечыць бесперашкодны доступ грамадства да інфармацыі»[26]. Ананімныя журналісты ў пачатку мая 2010 года заявілі, што добраахвотна адаптуюць сваё асвятленне, каб не пакрыўдзіць адміністрацыю Януковіча і ўрад Азарава[30]. Урад Азарава адмаўляе цэнзуру СМІ[31], як і Адміністрацыя прэзідэнта[32], і сам прэзідэнт Януковіч[33].

    У дакладзе Арганізацыі па бяспецы і супрацоўніцтву ў Еўропе (АБСЕ) за май 2014 года сцвярджалася, што з лістапада 2013 года ва Украіне было прыкладна 300 выпадкаў гвалтоўных нападаў на СМІ[34]. Рэпрэсіі супраць таго, што ўлады апісваюць як «прасепаратысцкія» пункты гледжання, выклікалі трывогу ў заходніх назіральнікаў за правамі чалавека. Напрыклад, закрыццё газеты «Весці» 11 верасня 2014 года Службай бяспекі Украіны за «парушэнне тэрытарыяльнай цэласнасці Украіны» хутка асудзілі Камітэт абароны журналістаў і Арганізацыя па бяспецы і супрацоўніцтву ў Еўропе[35].

    Украіна таксама закрыла некалькі тэлеканалаў, якімі кіруе Расія, на той падставе, што яны займаюцца прапагандай. У лютым 2017 года ўрад Украіны забараніў камерцыйны ўвоз кніг з Расіі, на долю якіх прыпадала да 60 % усіх прададзеных назваў.

    Свабода выказвання меркавання і сумлення

    FEMEN — фемінісцкая пратэстная група, заснаваная ва Украіне ў 2008 годзе[36]. Арганізацыя стала міжнародна вядомай арганізацыяй[37][38] з-за топлес пратэстаў супраць сэкс-турызму[37][39], рэлігійных устаноў[40], сэксізму і гамафобіі[41].

    Amnesty International звярнулася з просьбай аб вызваленні ўкраінскага журналіста Руслана Коцабабы і прызнала яго вязнем сумлення.

    Катаванні і ўмовы ўтрымання

    На працягу 2007 года захоўваліся паведамленні аб катаваннях і жорсткім абыходжанні з боку міліцыі, як і неапраўдана працяглыя тэрміны ўтрымання пад вартай. Асноўную заклапочанасць выклікалі бесчалавечныя ўмовы ўтрымання з перапоўненымі камерамі, жахлівыя санітарныя ўмовы і адсутнасць належнай медыцынскай дапамогі. На працягу года ў некаторых калоніях адбываліся шматлікія групавыя спробы суіцыду[16][42].

    6 жніўня 2014 года Amnesty International апублікавала справаздачу аб выкраданні і затрыманні мірных жыхароў і катаваннях іх на ўсходзе Украіны ў безадказным парадку. Акрамя таго, арганізацыя асудзіла тое, што адбываецца са слабымі і беднымі людзьмі ад рук карумпаваных чыноўнікаў, а таксама тое, што ўкраінскія ўлады не правялі неабходныя расследаванні парушэнняў правоў чалавека[43].

    Новыя доказы катаванняў апублікаваныя з мая 2016 года. Па словах Івана Шымановіча, памочніка генеральнага сакратара ААН па правах чалавека, як апублікавала The Times, і ўкраінскія ўлады, і ўлады сепаратысцкіх Данецкай і Луганскай народных рэспублік дазваляюць катаванні і ствараюць сакрэтныя турмы, а «ігнараванне правоў чалавека» ўкаранілася і становіцца сістэмным. Газета New York Times паведамляе, што пасля абмену палоннымі некаторыя затрыманыя пакінулі ўкраінскія турмы з бачнымі траўмамі. 25 мая 2016 года Падкамітэт Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па прадухіленні катаванняў прыпыніў свой візіт ва Украіну пасля таго, як урад адмовіў ёй у доступе да месцаў у некалькіх частках краіны, дзе, як ён падазрае, знаходзіліся гэтыя сакрэтныя турмы[44][45][46][47].

    Парушэнні правоў чалавека і эпідэмія ВІЧ/СНІДу

    Урад Украіны зрабіў шэраг пазітыўных крокаў у барацьбе з ВІЧ/СНІДам, у асноўным у галіне заканадаўчай і палітычнай рэформы. Але гэтыя важныя абавязацельствы падрываюцца ў сістэмах крымінальнага правасуддзя і аховы здароўя з-за шырока распаўсюджаных парушэнняў правоў чалавека ў дачыненні да спажыўцоў наркотыкаў, сэкс-работнікаў і людзей, якія жывуць з ВІЧ/СНІДам[9].

    Мігранты і бежанцы

    Украінская сістэма прытулку практычна не функцыянуе з-за вельмі дэцэнтралізаванай структуры, якая ахоплівае некалькі дзяржаўных устаноў і ведамстваў. Працэс стварэння адзінай міграцыйнай сістэмы ішла павольна; палітычнае ўмяшанне ў сістэму з’яўляецца звычайным, і злоўжыванні правоў мігрантаў і асоб, якія шукаюць прытулку, працягваюцца.

    Гандаль людзьмі

    У Еўропе расце ўсведамленне гандлю людзьмі як праблемы правоў чалавека. Канец камунізму спрыяў росту гандлю людзьмі, прычым большасць ахвяр — жанчыны, вымушаныя займацца прастытуцыяй[48][49]. У 2013 годзе Украіна была краінай паходжання і краінай транзіту для асоб, у першую чаргу жанчын і дзяцей, якія гандлююцца з мэтай сэксуальнай эксплуатацыі і прымусовай працы[50]. Вытворчасць драўнянага вугалю і парнаграфія былі ўнесены ў спіс тавараў Міністэрства працы ЗША, якія вырабляюцца з дапамогай дзіцячай або прымусовай працы ва Украіне ў снежні 2014 года. Урад Украіны прадэманстраваў пэўную прыхільнасць барацьбе з гандлем людзьмі, але яго крытыкавалі за не поўную адпаведнасць мінімальным стандартам ліквідацыі гандлю людзьмі і за неадэкватныя намаганні па прадухіленні гандлю людзьмі[51].

    Гвалт у адносінах да жанчын

    Гвалт у адносінах да жанчын з’яўляецца ўкаранёнай сацыяльнай праблемай ва ўкраінскай культуры, якую спараджаюць традыцыйныя мужчынскія і жаночыя стэрэатыпы[52][53]. Гэта не было прызнана ў савецкі час, але ў апошнія дзесяцігоддзі гэтае пытанне стала важнай тэмай дыскусій ва ўкраінскім грамадстве і сярод навукоўцаў. Паводле ацэнак АБСЭ, гвалт у дачыненьні да жанчын шырока распаўсюджаны ва Украіне і звязаны з утрая большай колькасьцю сьмерцяў, чым з працягам узброенага канфлікту ва ўсходніх абласьцях краіны[54].

    Моўныя правы

    У 2017 годзе ўрад Украіны прыняў новы закон аб адукацыі для рэфармавання сістэмы адукацыі. Моўныя палажэнні закона зрабілі яго вельмі спрэчным як на мясцовым узроўні, так і ў суседніх дзяржавах, паколькі ён прадугледжвае, што ўся сярэдняя адукацыя будзе выкладацца на ўкраінскай мове. Згодна з заканадаўствам, выкладанне на мовах нацменшасцей у дзіцячым садку і пачатковай школе застаецца нязменным, а вось на сярэднім узроўні мовы нацыянальных меншасцей пераводзяцца да спецыяльных урокаў. Ухваленне заканадаўства выклікала жорсткую рэакцыю ў Венгрыі, Румыніі, Расіі, Польшчы, Балгарыі і некаторых іншых краінах. Напрыклад, парламент Румыніі ўхваліў дэкларацыю з крытыкай закона і папярэдзіў, што Украіна не можа пайсці далёка на шляху інтэграцыі ў ЕС без захавання моўных правоў нацыянальных меншасцяў[55].

    Украінскія ўлады перадалі закон на разгляд Венецыянскай камісіі, органу, які вырашае пытанні аб правах і дэмакратычных спрэчках у Еўропе. У афіцыйна прынятым заключэнні камісія адзначыла, што «моцная ўнутраная і міжнародная крытыка, выкліканая асабліва палажэннямі аб зніжэнні аб’ёму адукацыі на мовах меншасцяў, выглядае апраўданай».

    Вайна на ўсходзе

    У ходзе ваенных дзеянняў на ўсходзе Украіна страціла кантроль над тэрыторыямі Данецкай Народнай Рэспублікі і Луганскай Народнай Рэспублікі і таму прыпыніла свае абавязацельствы ў галіне правоў чалавека там. 21 мая 2015 года Вярхоўная Рада Украіны прыняла пастанову аб адмове ад некаторых абавязацельстваў, прадугледжаных Міжнародным пактам аб грамадзянскіх і палітычных правах (арт. 2, 9, 12, 14, 17), Канвенцыяй аб грамадзянскіх і палітычных правах. Абарона правоў чалавека і асноўных свабод (артыкулы 5, 6, 8, 13) і Еўрапейская сацыяльная хартыя (артыкулы 1 с. 2, 4 р. 2-3, 8 р. 1, 14 с. 1, 15, 16, 17 с. 1а р. 1в, 23,30, 31 с. 1-2) на Данбасе, пакуль «Расія не спыніць агрэсію на ўсходзе Украіны».

    Украінскія праваабарончыя арганізацыі

    Міжнародныя праваабарончыя арганізацыі з аддзяленнямі ва Украіне

    Зноскі

    1. 1 2 3 4 Freedom in the World 2018 (нявызн.) (недаступная спасылка). freedomhouse.org. Архівавана з першакрыніцы 22 ліпеня 2019. Праверана 19 красавіка 2022.
    2. ↑ Ukraine Report: Freedom in the World 2022 (нявызн.). Freedomhouse.org (25 кастрычніка 2022).
    3. ↑ Ukraine elections comply with democratic standards: OSCE (нявызн.), dw.com (26 October 2015).
    4. ↑ Ukraine local elections generally respected democratic process, but additional efforts needed to enhance public confidence, international observers say (нявызн.). OSCE (26 кастрычніка 2015).
    5. ↑ English. https://www.hrw.org/world-report/2015/country-chapters/ukraine.
    6. ↑ Рада одобрила отступление от Конвенции о правах человека
    7. ↑ Рада разрешила не соблюдать в зоне АТО акты о правах человека
    8. ↑ Experts of Council of Europe have no remarks to Ukraine concerning rights and freedom of citizens (нявызн.) (20 October 2009).
    9. 1 2 3 Ukraine: Events of 2006 (нявызн.) (недаступная спасылка). Human Rights Watch (25 кастрычніка 2007). Архівавана з першакрыніцы 16 студзеня 200716 January 2007. Праверана 19 красавіка 2022.
    10. 1 2 Sounding the Alarm: Protecting Democracy in Ukraine, 2010 (нявызн.) (недаступная спасылка). Freedom House (1 красавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 16 мая 201116 May 2011. Праверана 19 красавіка 2022.
    11. ↑ Radio Liberty: Amnesty International notes worsening of human rights situation in Ukraine (нявызн.) (13 May 2011).
    12. ↑ Press Freedom Index 2010 (нявызн.) (недаступная спасылка). Reporters Without Borders (20 кастрычніка 2010). Архівавана з першакрыніцы 24 лістапада 201024 November 2010. Праверана 19 красавіка 2022.
    13. ↑ Ukraine’s Press Freedom Index rating falls steeply (нявызн.) (10 кастрычніка 2010).
    14. ↑ Report: Ukraine among states with worst human rights records (нявызн.) (14 December 2011).
    15. ↑ Україна програла 11 мільйонів за день
    16. 1 2 International Helsinki Federation Annual Report on Human Rights Violations (2007): Ukraine (нявызн.). ihf-hr.org. refworld.org (27 сакавіка 2007).
    17. ↑ Insight: In Ukraine, scales of justice often imbalanced (нявызн.), Reuters (9 April 2012).
    18. ↑ Local newspaper editor badly injured in assault (нявызн.) (недаступная спасылка) (31 сакавіка 2010). Архівавана з першакрыніцы 1 кастрычніка 20151 October 2015. Праверана 19 красавіка 2022.
    19. ↑ Disturbing deterioration in press freedom situation since new president took over (нявызн.) (недаступная спасылка). Reporters Without Borders (15 красавіка 2010). Архівавана з першакрыніцы 3 сакавіка 2016. Праверана 19 красавіка 2022.
    20. ↑ Media crackdown under way?, Kyiv Post (22 April 2010)
    21. ↑ Ukraine: Events of 2008 (нявызн.). Human Rights Watch.
    22. ↑ Press Freedom Index 2009 (нявызн.) (недаступная спасылка) (25 кастрычніка 2009). Архівавана з першакрыніцы 30 верасня 201530 September 2015. Праверана 19 красавіка 2022.
    23. ↑ Press Freedom Index 2008 (нявызн.) (недаступная спасылка) (25 кастрычніка 2008). Архівавана з першакрыніцы 7 кастрычніка 20157 October 2015. Праверана 19 красавіка 2022.
    24. ↑ Press Freedom Index 2002 (нявызн.) (недаступная спасылка) (25 кастрычніка 2002). Архівавана з першакрыніцы 7 кастрычніка 20157 October 2015. Праверана 19 красавіка 2022.
    25. ↑ Press Freedom Index 2004 (нявызн.) (недаступная спасылка) (25 кастрычніка 2004). Архівавана з першакрыніцы 20 лютага 201220 February 2012. Праверана 19 красавіка 2022.
    26. 1 2 1+1 TV journalists claim censorship of news reports] (нявызн.) (6 May 2010).
    27. ↑ STB TV channel journalists claim imposing of censorship on STB (нявызн.) (8 May 2010).
    28. ↑ European journalists call on Ukrainian authorities, media owners to respect press freedom (нявызн.), Kyiv Post (11 May 2010).
    29. ↑ Anthony Mills. International Press Institute: Ukraine’s press freedom environment has deteriorated ‘significantly’ (нявызн.), Kyiv Post (11 August 2010).
    30. ↑ Journalists, in defensive crouch, swing news coverage to Yanukovych’s favor, Kyiv Post (6 May 2009)
    31. ↑ Semynozhenko: No examples of censorship on Ukrainian TV channels, Kyiv Post (13 May 2009)
    32. ↑ Opposition benefiting from topic of censorship at mass media, says Hanna Herman, Kyiv Post (13 May 2009)
    33. ↑ Special committee calls to check reports of pressure on journalists, Kyiv Post (13 May 2009)
    34. ↑ Michael Shields. Ukraine media freedom under attack: OSCE (нявызн.) (23 May 2014).
    35. ↑ Fred Weir. Crackdown in Ukraine sullies its democratic aspirations (нявызн.). The Christian Science Monitor (21 верасня 2014).
    36. ↑ Fearless … and topless: Femen activists to bring ‘sextremism’ to the UK (нявызн.) (19 October 2013).
    37. 1 2 Ukraine’s Ladies Of Femen (нявызн.). Movements.org (16 жніўня 2011). Архівавана з першакрыніцы 14 красавіка 2012.
    38. ↑ The Woman Behind Femen’s Topless Protest Movement (нявызн.). The Atlantic (13 сакавіка 2013).
    39. ↑ Femen wants to move from public exposure to political power (нявызн.), Kyiv Post (28 April 2010).
    40. ↑ Ukraine’s Femen: Topless protests ‘help feminist cause’ (нявызн.) (23 October 2012).
    41. ↑ Topless FEMEN Protesters Drench Belgian Archbishop André-Jozef Léonard, Protest Homophobia In Catholic Church (нявызн.) (25 красавіка 2013).
    42. ↑ UN Committee against Torture, Conclusions and recommendations: Ukraine (нявызн.). Committee against Torture, 38th session 30 April – 18 May 2007. UNHR (25 кастрычніка 2007).
    43. ↑ الميليشيات الموالية لكييف تمارس الاختطاف وإساءة معاملة المدنيين في شرق أوكرانيا دون حسيب (нявызн.). منظمة العفو الدولية (6 жніўня 2014).
    44. ↑ Kiev allows torture and runs secret jails, says UN (нявызн.).
    45. ↑ U.N. Suspends Torture Inquiry in Ukraine (нявызн.).
    46. ↑ No Justice for Eastern Ukraine’s Victims of Torture (нявызн.), Newsweek (27 May 2016).
    47. ↑ UN torture prevention body suspends Ukraine visit citing obstruction (нявызн.) (25 мая 2016).
    48. ↑ Slaves at the heart of Europe (нявызн.). Council of Europe (25 кастрычніка 1996). Архівавана з першакрыніцы 7 March 2004.
    49. ↑ A modern slave’s brutal odyssey (нявызн.) (3 November 2004).
    50. ↑ Ukraine: 2014 Findings on the Worst Forms of Child Labor: Moderate Advancement (нявызн.). United States Department of Labor.
    51. ↑ V. Country Narratives – Countries Q through Z (нявызн.). U.S. Department of State.
    52. ↑ Kobelyanska, Larysa (2000). Making the Transition Work for Women in Europe and Central Asia. World Bank Publications. https://archive.org/details/makingtransition0000unse.
    53. ↑ Lucas, Brian. Gender and conflict in Ukraine (нявызн.). www.gsdrc.org. K4D Knowledge, Evidence and Learning for Development (2017).
    54. ↑ The OSCE draws attention to violence against women in Ukraine (7 March 2018)
    55. ↑ Ukraine’s Poorly Timed Education Law (нявызн.). Carnegie Europe.
    56. ↑ Поради для чоловіків та жінок на хвилі щастя (нявызн.).

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (5):
    Катэгорыя·Палітыка Украіны
    Катэгорыя·Правы чалавека паводле краін
    Катэгорыя·Старонкі з недагледжанымі перакладамі
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Шаблон «Вонкавыя спасылкі» пусты
    Катэгорыя·Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы