У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Палярызацыя. Палярызацыя вакууму — сукупнасць віртуальных працэсаў нараджэння і анігіляцыі пар часціц у вакууме, абумоўленых квантавымі флуктуацыямі. Гэтыя працэсы фарміруюць ніжні (вакуумны) стан сістэм узаемадзеючых квантавых палёў.
У адрозненне ад абстрактнага (матэматычнага) вакууму, фіксаванага прыборамі, які ўяўляецца абсалютнай пустатой, рэальны (фізічны) вакуум з’яўляецца пустым толькі «у сярэднім». Аднак, як бы добра мы ні спустошылі і ні экранавалі пэўную вобласць прасторы, у ёй, у сілу прынцыпу нявызначанасці могуць існаваць віртуальныя часціцы. У тым ліку, магчыма нават нараджэнне зараджаных часціц у пары са сваёй антычасціцай — гэта так званая, віртуальная пятля на дыяграме Фейнмана. Пятля можа існаваць вельмі кароткі час, у граніцах квантавай нявызначанасці
δ t ≈ ℏ
/
δ E ,
{\displaystyle \delta t\approx \hbar /\delta E,}
каб не парушаць закон захавання энергіі. Але калі на вакуум уздзейнічае вонкавае поле, то за кошт яго энергіі магчыма нараджэнне рэальных часціц. Узаемадзеянне часціц з вакуумам прыводзіць да змены масы і зарада часціц[1].
Палярызацыя вакууму ў квантавай электрадынаміцы заключаецца ва ўтварэнні віртуальных электронна-пазітронна (а таксама мюон-антымюонных і таон-антытаонных) пар з вакууму пад уплывам электрамагнітнага поля. Палярызацыя вакууму прыводзіць да радыяцыйных паправак у законах квантавай электрадынамікі і да ўзаемадзеяння нейтральных часціц з электрамагнітным полем[2][3].
Палярызацыя вакууму глюонамі ў квантавай хромадынаміцы прыводзіць да антыэкраніроўкі каляровага зарада і, у выніку, да неназіральнасці свабодных кваркаў[4].
На звышмалых адлегласцях (
10
− 33
{\displaystyle 10^{-33}}
см) узнікае сувязь квантавых эфектаў з гравітацыйнымі. Звышцяжкія віртуальныя часціцы ствараюць вакол сябе прыкметнае гравітацыйнае поле, якое пачынае скажаць геаметрыю прасторы. Масы такіх часціц
m ≈
ℏ c
g
{\displaystyle m\approx {\sqrt {\frac {\hbar c}{g}}}}
, прыкладна
10
19
{\displaystyle 10^{19}}
ГэВ/c² (планкаўская маса), даўжыня хвалі
λ ≈
ℏ
m c
{\displaystyle \lambda \approx {\frac {\hbar }{mc}}}
, прыкладна
10
− 33
{\displaystyle 10^{-33}}
см (планкаўская даўжыня)[1]. Мяркуецца, што працэсы гравітацыйнай палярызацыі вакууму адыгрываюць важную ролю ў касмалогіі[5].
З другога боку, цалкам магчыма, што на такіх адлегласцях традыцыйныя ўяўленні аб прасторы і часе (і, у тым ліку, аб палярызацыі вакууму) становяцца зусім непрыдатнымі, і звыклы квантавапалявы падыход перастае быць адэкватным, саступаючы месца тэорыям квантавай гравітацыі, заснаваным на выяўленні незвычайных геаметрычных і тапалагічных уласцівасцей квантаванай прасторы-часу, такім, як М-тэорыя, петлявая квантавая гравітацыя і прычынная дынамічная трыянгуляцыя.