wd wp Пошук: ⬜

Музей гісторыі польскіх яўрэяў

Музей гісторыі польскіх яўрэяў Полін (польск.: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN) — буйны музей у Польшчы, прысвечаны гісторыі яўрэйскай абшчыны гэтай краіны. Музей адкрыў свае дзверы ў 2013 годзе. Размешчаны ў сталіцы Польшчы, Варшаве, на тэрыторыі былога Варшаўскага гета.

Назва

Слова полін на сучасным іўрыце азначае «Польшча», іўр.: פה לין таксама азначае «спі тут», што суадносіцца з легендай аб прыбыцці ў гэтую краіну першых яўэяў [2].

Гісторыя музея

Першы камень у падмурак музея быў закладзены ў 2007 годзе, адкрыццё адбылося 19 красавіка 2013 года[3][4] ў 70-ю гадавіну паўстання ў Варшаўскім гета(руск.) бел.. Асноўная экспазіцыя стала даступная для наведвальнікаў у кастрычніку 2014 года[5]. Музей мае вялікую інтэрактыўную калекцыю экспанатаў, прысвечаную тысячагадовай гісторыі яўрэяў Польшчы, да Халакосту [6]. Будынак са шкла, бетону і медзі ў стылі постмадэрн быў спраектаваны фінскімі архітэктарамі Райнэрам Махламекі (en:Rainer Mahlamäki) і Ільмары Ландэльма[7].

Ідэя стварэння ў Варшаве вялікага музея, прысвечанага гісторыі яўрэйскай абшчыны, з’явілася ў 1995 годзе ў супольнасці Яўрэйскага гістарычнага інстытута(руск.) бел. ў Польшчы[8]. 17 чэрвеня 2009 года музей запусціў партал «Віртуальны штэтл(руск.) бел.» аб яўрэйскім жыцці ў Польшчы да і пасля Халакоста[9].

Асноўная экспазіцыя

Асноўная экспазіцыя займае плошчу 4.000 м². Яна складаецца з васьмі галерэй, прысвечаных тысячагадовай гісторыі яўрэйскай абшчыны Польшчы — адной з найбуйнейшых у свеце — якая была практычна цалкам знішчана падчас Халакоста. У экспазіцыі прадстаўлены інтэрактыўныя экспанаты, пано, малюнкі і агучаныя гісторыі, вырабленыя больш чым 120 куратарамі. Асобнымі экспанатамі з’яўляюцца рэканструкцыя даху і столі Гваздецкай сінагогі 17 стагоддзя[10]. У музеі маюцца наступныя галерэі:

Лес — галерэя, прысвечаная з’яўленню ў Польшчы першых яўрэяў, якія пакінулі краіны Заходняй Еўропы з-за пераследаў.
Першыя кантакты (960-я—1500) — галерэя, прысвечаная першым яўрэйскім пасяленцам у Польшчы. Наведвальнікі сустракаюць Ібрагіма ібн Якуба(руск.) бел., яўрэйскага дыпламата з Кардобы, аўтара знакамітых нататак аб сваім падарожжы па Еўропе. Адзін з экспанатаў — першае прапанова, напісанае на мове ідыш у малітоўніку 1272 года.

Paradisus Iudaeorum (гэта значыць Яўрэйскі рай, 1569—1648) — галерэя, якая паказвае, як былі арганізаваныя яўрэйскія супольнасці і якую ролю яны гулялі ў эканоміцы. Маецца інтэрактыўная мадэль Кракава і яўрэйскага Казіміра. Наведвальнікі даведаюцца, што рэлігійная цярпімасць у Польшчы таго часу зрабіла краіну «яўрэйскім раем». Гэты залаты век быў перарваны пагромамі Хмяльніцкага, якія сімвалізуюць сімвалічнае полымя, якое паказвае шлях у суседнюю галерэю.
Яўрэйскае мястэчка (1648—1772) — галерэя распавядае пра гісторыю яўрэяў аж да падзелу Польшчы. Рэканструяваны памежны горад, дзе яны складалі значную частку насельніцтва.

Сутыкненне з новым (1772—1914) — галерэя мовай экспанатаў распавядае пра час пасля падзелаў Польшчы паміж Аўстрыяй, Прусіяй і Расіяй. Польскае грамадства і яўрэйская абшчына пры гэтым таксама апынуліся падзеленыя межамі. Экспазіцыя паказвае ролю яўрэйскіх прадпрымальнікаў, такіх, як Ізраіль Калманавіч Пазнанскі (Izrael Kalmanowicz Poznański), у польскай індустрыяльнай рэвалюцыі. Гаворка ідзе і аб сацыяльных і аб рэлігійных зменах. Таксама ў гэты перыяд адбыўся ўсплёск новага антысэмітызму, з якім сутыкнуліся і польскія яўрэі.
На яўрэйскай вуліцы (1918—1939) — экспазіцыя прысвечана Польшчы міжваеннага перыяду, які лічаць другім залатым векам для яўрэяў краіны. Выстава таксама асвятляе яўэйскія кінематограф, тэатр і літаратуру, а таксама палітычную дзейнасць яўрэяў у Польшчы.
Вынішчэнне (1939—1945) — галерэя пра Халакост, які ўнёс жыцці прыкладна 90 % з 3.3-мільённага яўрэйскага насельніцтва Польшчы, Другой Сусветнай вайне, дачыненні да неяўрэяў да праводімага генацыду.
Пасляваенныя гады (пасля 1944) — галерэя пра храналагічна апошні перыяд гісторыі яўрэяў Польшчы да сённяшняга дня. Большасць з тых, хто выжыў у Халакост, эмігруюць, у асноўным, з-за антысемітызму і пагромаў, у тым ліку у Кельцах, Кракаве і Жэшаве. Тыя, хто вырашыў застацца, былі вымушаныя пакінуць краіну з-за антысеміцкай кампаніі ўладаў ПНР ў сакавіку 1968 года. Сімвалам гэтых падзелаў з’яўляецца чыгуначная станцыя Варшава-Гданьская. Важнай датай з’яўляецца 1989 год, калі пачалося адраджэнне невялікай, але вельмі дынамічнай яўрэйскай суполкі.

Экспазіцыя была створана прафесійнай камандай спецыялістаў з Польшчы, ЗША і Ізраіля, а таксама музейным калектывам пад кіраўніцтвам дырэктара — прафесара Барбары Кіршэнблат-Гімблет (en:Barbara Kirshenblatt-Gimblett).

Галерэя

Прыніжэнне яўрэяў падчас Другой сусветнай вайны
Экспазіцыя
Экспазіцыя Навагрудак
Экспазіцыя Шчучын

Гл. таксама

Гісторыя яўрэяў у Польшчы
Гваздзецкая сінагога
Яўрэйскі музей «Галіцыя»(руск.) бел.
Яд Вашэм
Яўрэйскі музей у Берліне(руск.) бел.
United States Holocaust Memorial Museum(руск.) бел.

Зноскі

↑ http://www.polin.pl/pl/aktualnosci/2014/01/22/oficjalna-data-otwarcia-wystawy-glownej-muzeum
↑ A 1000-Year History of Polish Jews(нявызн.). POLIN Museum of the History of Polish Jews. Праверана 20 ліпеня 2013.
↑ Kolejna budowa spóźniona. Czy jakaś powstanie na czas?(нявызн.), Gazeta Wyborcza (April 2012).
↑ Little Left of Warsaw Ghetto 70 Years After Uprising(нявызн.), Yahoo!7 (April 17, 2013).(недаступная спасылка)
↑ «About the Museum», POLIN Museum of the History of Polish Jews, accessed December 18, 2014
↑ The Associated Press (June 24, 2007), Poland’s new Jewish museum to mark community’s thousand-year history.(недаступная спасылка)
↑ Polish, Jewish leaders break ground on landmark Jewish museum Архівавана 10 верасня 2007. The Associated Press, June 26, 2007
↑ A.J. Goldmann, «Polish Museum Set To Open Spectacular Window on Jewish Past» The Jewish Daily Forward, April 01, 2013.
↑ «The Virtual Shtetl»
↑ «Core Exhibition» Архівавана 10 снежня 2014., POLIN Museum of the History of Polish Jews, accessed December 18, 2014

Спасылкі

Афіцыйны сайт музея
Museum of the History of the Polish Jews at sztetl.org.pl
The North American Council of the Museum Архівавана 25 кастрычніка 2018. at mhpjnac.org
Read about museum at culture.pl
«POLIN: A Light Unto the Nations», by David G. Roskies, Jewish Review of Books, 2015