wd wp Пошук: ⬜

Курт Німуендажу

Курт Німуендажу (парт.: Curt Nimuendajú, народжаны Курт Ункель, ням.: Curt Unckel; 18 красавіка 1883, Ена — 10 снежня 1945, штат Амазонас) — нямецка-бразільскі этнолаг і антраполаг. Яго працы маюць асноватворнае значэнне для разумення рэлігіі і касмалогіі некаторых бразільскіх індзейцаў, асабліва гуарані. Прозвішча Німуендажу («той, хто пабудаваў сабе дом»[5]) утварыў ад мянушкі, якую яму далі ў племя апапакува, дзе ён пражыў год. Пры прыняцці грамадзянства Бразіліі ў 1922 годзе гэтае прозвішча стала афіцыйным. У некралогу Німуендажу яго нямецка-бразільскі калега Герберт Балдус назваў даследчыка «найвялікшым спецыялістам па індзейцам усіх часоў»[6].

Біяграфія

Курт Ункель нарадзіўся ў Ене, Германія, ў 1883 годзе і ў раннім дзяцінстве страціў родных бацькоў. З малых гадоў ён марыў жыць сярод «першабытных людзей». Яшчэ ў школе разам з іншымі вучнямі ён арганізаваў «індзейскае племя» і хадзіў на паляванне ў лес за горадам. З-за недахопу сродкаў ён не змог паступіць ва ўніверсітэт і ўладкаваўся на працу на фабрыку Карла Цейса. У вольны час ён вывучаў карты і этнаграфічныя даследаванні індзейскага насельніцтва Паўночнай і Паўднёвай Амерыкі. У 1903 годзе, ва ўзросце 20 гадоў, ён эміграваў у Бразілію. Сродкі на паездку дала яго палукроўная сястра, якая працавала школьнай настаўніцай.

Праз два гады пасля прыбыцця ў Бразілію ён сустрэўся ў штаце Сан-Паўлу з прадстаўнікамі народа гуарані. Аб гуарані з XVII стагоддзя існавала мноства публікацый, але іх рэлігійныя традыцыі і рытуалы былі вывучаны дрэнна. З усёй існуючай літаратурай Ункель дасканала азнаёміўся. У 1910 годзе ён апублікаваў у нямецкай газеце Сан-Паўлу «Deutsche Zeitung» артыкул «Nimongarai». У 1913 годзе пераехаў у Белем. У 1914 годзе яго унікальныя даследаванні міфалогіі і рэлігіі племя апапокува былі прынятыя да друку ў «Zeitschrift für Ethnologie»[7]. Ён стаў спецыялістам па розных карэнных народаў Паўднёвай Амерыкі, асабліва жэ, апапакува, тукуна, кайнганг, апінайе, шэрэнте, уанана[8] і канела. Яго публікацыі заклалі, па словах аднаго з сучаснікаў даследчыка, «незаменны падмурак, на якім выбудаваныя дзесяткі доктарскіх дысертацый і манаграфій бразільскіх і амерыканскіх антраполагаў»[9]. Адным з вынікаў яго працы стала зрушэнне цікавасці ад плямёнаў, якія жывуць на ўзбярэжжа або ў буйных гарадах, да плямёнаў, якія хаваюцца ў глыбіні кантынента, і абуджэнне цікавасці антраполагаў, такіх як малады Клод Леві-Строс, да абшчынаў, якія хоць і жывуць у прымітыўных умовах, але распрацавалі дастаткова складаныя сацыяльную структуру і рэлігійную касмалогію[10]. На працягу 40 гадоў палявых работ, шмат у чым спадзяючыся толькі на ўласныя сродкі[11], Німуендажу апублікаваў каля 60 артыкулаў, манаграфій і слоўнікаў дынамікі індзейскіх народаў.

Паміж 1929 і 1936 гадамі ён правёў у суме 14 месяцаў з індзейцамі канела, адным з плямёнаў, якія размаўляюць на мове жэ паўночна-ўсходняй ускраіны Бразільскага нагор’я. Манаграфіі аб канела, перакладзеныя і пракаментаваныя Робертам Лоуі, быў апублікаваны пасмяротна ў 1946 годзе. Працы Німуендажу па народнасці апінайе звярнулі на сябе ўвагу, так як адлюстроўвалі мноства адрозненняў ад традыцыйнай структуры грамадства індзейцаў жэ. Апісаная «анамалія апінайе» заключалася ў тым, што, падзяляючы звыклую білінейнасть іншых роднасных племянных таварыстваў, племя падтрымлівала сістэму шлюбу, у якой сыны ўключаліся ў групу бацькі, а дочкі — у групу маці, што не адпавядала вызначанаму прынцыпу кроў-амаха, які назіралі і Нимуендажу, і Лоуі у іншых народаў жэ [12].

Нягледзячы на пагаршэнне здароўя і папярэджанні ўрачэй, Німуендажу адправіўся ў чарговую этнаграфічную экспедыцыю і памёр 10 снежня 1945 года ў племя народнасці тикуна, якія жылі ўздоўж ракі Салімойнс, паблізу Сан-Паўлу-ды-Алівенса, штат Амазонас [13].

Архіў Курта Німуендажу захоўваўся ў Нацыянальным музеі Бразіліі і быў цалкам знішчаны падчас катастрафічнага пажару 2 верасня 2018 г.[14]

Творы

The Šerente, (ed. Robert H. Lowie), The Southwest Museum, 1942
The Eastern Timbira, (ed. Robert H. Lowie), University of California Press, 1946
The Tukuna, (ed. Robert H. Lowie) University of California Press, 1952
The Apinayé, (tr. and ed. Robert H. Lowie, John M. Cooper), Catholic University of America Press, 1939

Зноскі

1 2 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118588184 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
1 2 Curt Unckel // Brockhaus Enzyklopädie
↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118588184 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 10 снежня 2014.
↑ Mércio Pereira Gomes *The Indians and Brazil,*University Press of Florida, 2000, 3rd edition. p.18
↑ Herbert Baldus, ‘Curt Nimuendaju, 1883—1945,’ in American Anthropologist, (1946) Vol. 48, pp.238-243
↑ ‘Die Sagen von der Erschaffung und Vernichtung der Welt als Grundlagen der Religion der Apapocuva-Guarani’, cited in Lúcia Sá, Rain forest literatures: Amazonian texts and Latin American culture, University of Minnesota Press, 2004 p. 114.
↑ Janet M. Chernela, The Wanano Indians of the Brazilian Amazon: A Sense of Space, University of Texas Press, 1993, pp.39ff.
↑ Mércio Pereira Gomes, The Indians and Brazil, p. 18
↑ Claude Lévi-Strauss, Tristes tropiques, Plon, Paris, 1955 p. 290.
↑ Virginia Kerns, Scenes from the high desert: Julian Steward’s life and theory, p. 226.
↑ Roberto da Matta, A divided world: Apinayé social structure, Harvard University Press, 1982, pp.1ff.
↑ Egon Shcaden, Notas sobre a vida e a obra de Curt Nimuendajú
↑ Gretchen McCulloch, “Folks, there’s nothing left…”, All Things Linguistic, September 2018.

Літаратура

Herbert Baldus, ‘Curt Nimuendaju, 1883-1945’, American Anthropologist, 1946 Vol. 48, pp. 238–243
Herbert Baldus review of Nimuendaju The Eastern Timbira. 1960 https://www.jstor.org/stable/663694
Born, Joachim, «Curt Unckel Nimuendajú — ein Jenenser als Pionier im brasilianischen Nord(ost)en», Бургенланд, 2007.
Janet M. Chernela, The Wanano Indians of the Brazilian Amazon: A Sense of Space, University of Texas Press, 1993
Virginia Kerns, Scenes from the high desert: Julian Steward’s life and theory, University of Illinois Press, 2003
Claude Lévi-Strauss, Tristes tropiques, Plon, Парыж, 1955
Georg Menchén, Nimuendajú. Bruder der Indianer, Leipzig 1979.
Günther F. Dungs, Die Feldforschung von Curt Unckel Nimuendajú und ihre theoretisch-methodischen Grundlagen, 1991.
Mércio Pereira Gomes The Indians and Brazil, University Press of Florida, 2000, 3rd edition.
Frank Lindner, Curt Unckel-Nimuendajú. Jenas großer Indianerforscher. Jena 1996.
Lúcia Sá, Rain forest literatures: Amazonian texts and Latin American culture, University of Minnesota Press, 2004
Welper, Elena M. «Curt Unckel Nimuendaju: um capítulo alemão na tradiçao etnografica Brasileira», 2002, TD PPGAS-MN/UFRJ.

Спасылкі

Biblioteca Digital Curt Nimuendaju