wd wp Пошук:

Алан Мак-Дыярмід

Алан Грэхэм Мак-Дыярмід (англ.: Alan Graham MacDiarmid; 14 красавіка 1927, Мастэртон, Новая Зеландыя — 7 лютага 2007, Філадэльфія, ЗША) — амерыканскі хімік, ураджэнец Новай Зеландыі, атрымаў Нобелеўскую прэмію па хіміі ў 2000 годзе разам з Аланам Хігерам і Хідэкі Сіракавай[4][5][6][7].

Ранняе жыццё і адукацыя

Мак-Дыярмід нарадзіўся ў Мастэртане, Новая Зеландыя, у яго ў сям’і было двое братоў і дзве сястры. Яго сям’я была адносна беднай, а вялікая дэпрэсія ўскладніла жыццё ў Мастэртане, з-за чаго яго сям’я пераехала ў Лоуэр-Хат, у некалькіх мілях ад Уэлінгтана, Новая Зеландыя. Прыкладна ў дзесяць гадоў ён захапіўся хіміяй па адным са старых падручнікаў свайго бацькі, і вучыўся па гэтай кнізе адначасова з бібліятэчнай літаратурай.

Мак-Дыярмід атрымаў адукацыю ў сярэдняй школе Хат-Вэлі і Універсітэце Вікторыі ў Уэлінгтане[8].

У 1943 годзе Мак-Дыярмід здаў уступны экзамен ва Універсітэт Новай Зеландыі і папярэдні медыцынскі экзамен[9]. Затым ён уладкаваўся на няпоўны працоўны дзень у якасці «лабаранта» і прыбіральніка ва ўніверсітэце Вікторыі ў Уэлінгтане падчас вучобы на ступень бакалаўра, якую ён атрымаў у 1947 годзе[10]. Затым быў прызначаны лабарантам у студэнцкай лабараторыі[10]. Атрымаўшы ступень магістра хіміі ў тым жа ўніверсітэце, ён пазней працаваў асістэнтам на кафедры хіміі[8]. Менавіта тут ён меў сваю першую публікацыю ў 1949 годзе ў навуковым часопісе Nature[10]. Ён выпусціўся ў 1951 годзе з адзнакай першага класа і атрымаў стыпендыю Фулбрайта у Вісконсінскім універсітэце ў Мэдысане. Ён спецыялізаваўся ў галіне неарганічнай хіміі, атрымаўшы ступень магістра ў 1952 годзе і ступень доктара філасофіі ў 1953 годзе. Затым ён выйграў стыпендыю Shell Graduate Scholarship, якая дазволіла яму паступіць у Сідні-Сасэкскі каледж у Кембрыджы, дзе ён атрымаў другую ступень доктара філасофіі ў 1955 годзе[8].

Кар’ера і даследаванні

Мак-Дыярмід працаваў у Школе хіміі ва Універсітэце Сэнт-Эндрус у Шатландыі на працягу года ў якасці члена малодшага факультэта. Затым ён заняў пасаду выкладчыка хіміі ва Універсітэце Пенсільваніі, ЗША, дзе стаў прафесарам у 1964 годзе. Большую частку сваёй кар’еры Мак-Дыярмід правёў на хімічным факультэце Універсітэта Пенсільваніі, дзе прапрацаваў 45 гадоў[8]. Першыя дваццаць гадоў яго даследаванняў там былі прысвечаны хіміі крэмнію.  Ён быў прызначаны прафесарам хіміі Бланшара ў 1988 годзе[11].

У 2002 годзе Мак-Дыярмід паступіў на факультэт Тэхаскага ўніверсітэта ў Даласе[12].

Токаправодныя палімеры

Яго самым вядомым даследаваннем было адкрыццё і распрацоўка токаправодных палімераў — пластычных матэрыялаў, якія праводзяць электрычнасць. У гэтым даследаванні ён супрацоўнічаў з японскім хімікам Хідэкі Сіракава і амерыканскім фізікам Аланам Хігерам і апублікаваў першыя вынікі ў 1977 годзе[13]. За гэтую працу яны трое атрымалі Нобелеўскую прэмію па хіміі 2000 года[14][15][16][17].

Нобелеўская прэмія была прысуджана за адкрыццё таго, што пластмасы пасля пэўных мадыфікацый можна зрабіць электраправоднымі[18]. Праца прасоўвалася, каб прынесці важныя практычныя прымяненні. Токаправодныя пластыкі можна выкарыстоўваць для антыстатычных рэчываў для фотаплёнкі і «разумных» вокнаў, якія выключаюць сонечнае святло. Паўправадніковыя палімеры ўжываюць у святлодыёдах, сонечных элементах і дысплеях у мабільных тэлефонах. 

Мак-Дыярмід таксама падарожнічаў па ўсім свеце для выступленняў, якія ўразілі слухачоў аб каштоўнасці глабалізацыі намаганняў інавацый у XXI-м стагоддзі. На адным са сваіх апошніх курсаў, у 2001 годзе, Мак-Дыярмід вырашыў весці невялікі семінар для абітурыентаў аб сваёй навуковай дзейнасці. Яго імя сустракаецца ў больш чым 600 апублікаваных артыкулах і ў 20 патэнтах[12]. Мак-Дыярмід таксама быў актыўным як натурыст і нудыст, і лічыў сябе прыхільнікам сонца і аматарам водных лыж[19][18][20].

Абраныя публікацыі

 

Узнагароды

Асабістае жыццё

Бліжэй да канца жыцця Мак-Дыярмід хварэў на міеладзіспластычны сіндром. У пачатку лютага 2007 года ён планаваў паехаць назад у Новую Зеландыю, калі ўпаў з лесвіцы ў сваім доме ў Дрэксель Хіл, штат Пенсільванія, у прыгарадзе Філадэльфіі[25] і памёр 7 лютага 2007 года[26]. Ён пахаваны на Арлінгтанскіх могілках у Дрэксель Хіл.

Першая жонка Мак-Дыарміда, Марыян Мацье, з якой ён ажаніўся ў 1954 годзе[10], памерла ў 1990 годзе. У яго засталіся чацвёра дзяцей: Хізэр Мак-Конэл, Дон Хэзелет, Дункан Мак-Дыармід і Гэйл Уільямс, і дзевяць унукаў: доктар Шон Мак-Конэл, доктар Раян Мак-Конэл, Рэбека Мак-Конэл, доктар Клейтан Хэзелет, Уэслі Хэзелет, Лэнгстан Мак-Дыяр, Обры Уільямс, Осцін Уільямс і Джордж Уільямс. У Мак-Дыарміда таксама засталася другая жонка, Гэйл Джэнціле, на якой ён ажаніўся ў 2005 годзе, яна памерла ў 2014 годзе[27].

Алан Мак-Дыармід быў стрыечным братам новазеландскага мастака Дугласа Мак-Дыарміда. Праз год пасля таго, як Алан атрымаў Нобелеўскую прэмію па хіміі, Дуглас напісаў партрэт Архівавана 11 лістапада 2021. свайго стрыечнага брата для Новазеландскай партрэтнай галерэі[28].

Зноскі

  1. 1 2 Bell A. Alan G. MacDiarmidEncyclopædia Britannica Inc., 2020. Праверана 29 красавіка 2020.
  2. 1 2 Alan G. MacDiarmid // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. NNDB — 2002.
  4. Holmes. Obituary: Alan Graham MacDiarmid (1927–2007) Pioneer of conducting polymers, and proud Antipodean.
  5. Alan G. MacDiarmid. http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=13160&page=296.
  6. Center for Oral History. Alan G. MacDiarmid (нявызн.). Science History Institute.
  7. Mody. Alan G. MacDiarmid, Transcript of an Interview Conducted by Cyrus Mody at University of Pennsylvania Philadelphia, Pennsylvania on 19 December 2005. https://oh.sciencehistory.org/sites/default/files/macdiarmid_ag_0325_suppl.pdf.
  8. 1 2 3 4 Alan G. MacDiarmid – Autobiography (нявызн.). Nobelprize.org. Архівавана з першакрыніцы 10 July 2007.
  9. Alan MacDiarmid – PLASTIC FANTASTIC (нявызн.) (недаступная спасылка). NZEdge.com. Архівавана з першакрыніцы 1 ліпеня 2007. Праверана 11 лістапада 2021.
  10. 1 2 3 4 5 6 Alan MacDiarmid – PLASTIC FANTASTIC (нявызн.) (недаступная спасылка). NZEdge.com. Архівавана з першакрыніцы 1 ліпеня 20071 July 2007. Праверана 11 лістапада 2021.. NZEdge.com. Archived from the original Архівавана 1 ліпеня 2007. on 1 July 2007. Retrieved 3 July 2007.
  11. «Chairs for Five SAS Faculty». Almanac (University of Pennsylvania newsletter), 35(1), 12 July 1988.
  12. 1 2 Chang, Kenneth. Alan MacDiarmid, 79, Who Won Nobel for Work With Plastic, Dies (нявызн.), The New York Times (8 February 2007).
  13. Synthesis of electrically conducting organic polymers: Halogen derivatives of polyacetylene, (CH) x. http://www.dtic.mil/get-tr-doc/pdf?AD=ADA041866. Retrieved on 11 лістапада 2021.  Архівавана 25 верасня 2017.
  14. «The Long and Winding Road to the Nobel Prize for Alan MacDiarmid». Almanac (University of Pennsylvania newsletter), 47(8), 17 October 2000.
  15. Sandy Smith, «Alan MacDiarmid». The Penn Current, 26 October 2000. Архівавана {{{2}}}.
  16. Joan P. Capuzzi Giresi, «The Boy Chemist at 75.» Pennsylvania Gazette, March 2002. Архівавана 13 красавіка 2013.
  17. The Nobel Prize in Chemistry 2000: Alan Heeger, Alan G. MacDiarmid, Hideki Shirakawa (нявызн.).
  18. 1 2 Kent Atkinson of NZPA. The Nobel-prize winning naturist – Alan MacDiarmid remembered (нявызн.). The New Zealand Herald (9 лютага 2007).
  19. Article with Naturist Musings
  20. My Nude Life Архівавана {{{2}}}.
  21. Chemistry.org (нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 4 ліпеня 20074 July 2007. Праверана 11 лістапада 2021.
  22. New Year honours list 2002 (нявызн.). Department of the Prime Minister and Cabinet (31 снежня 2001).
  23. Fellowship of the Royal Society 1660-2015 (нявызн.) (недаступная спасылка). Royal Society. Архівавана з першакрыніцы 15 ліпеня 201515 October 2015. Праверана 11 лістапада 2021.
  24. Friendship Award awards friends, People’s Daily Online, 30 September 2004 Архівавана 12 кастрычніка 2012.
  25. «Nobel-Winner MacDiarmid Dies». Pennsylvania Gazette, March 2007. Архівавана 13 красавіка 2013.
  26. NZ Nobel Prize winner dies (нявызн.), NZPA (8 February 2007). Праверана 11 лістапада 2021. Архівавана 22 верасня 2007.
  27. Alan MacDiarmid, 79, Who Won Nobel for Work With Plastic, Dies (нявызн.), The New York Times .Chang, Kenneth (8 February 2007). «Alan MacDiarmid, 79, Who Won Nobel for Work With Plastic, Dies». The New York Times. Retrieved 1 March 2018.
  28. Alan MacDiarmid(англ.)  (недаступная спасылка). The New Zealand Portrait Gallery. Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2020. Праверана 11 лістапада 2021.

Спасылкі

Тэмы гэтай старонкі (21):
Катэгорыя·Выпускнікі Кембрыджскага ўніверсітэта
Катэгорыя·Памерлі ў 2007 годзе
Катэгорыя·Асобы
Катэгорыя·Нарадзіліся ў Новай Зеландыі
Катэгорыя·Памерлі 7 лютага
Катэгорыя·Выкладчыкі Пенсільванскага ўніверсітэта
Катэгорыя·Нарадзіліся ў 1927 годзе
Катэгорыя·Пахаваныя ў Пенсільваніі
Катэгорыя·Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па хіміі
Катэгорыя·Пахаваныя на Арлінгтонскіх нацыянальных могілках
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Кавалеры ордэна Новай Зеландыі
Катэгорыя·Вучоныя паводле алфавіта
Катэгорыя·Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікідадзеных без беларускага подпісу
Катэгорыя·Члены і члены-карэспандэнты Нацыянальнай акадэміі навук ЗША
Катэгорыя·Нарадзіліся 14 красавіка
Катэгорыя·Члены Лонданскага каралеўскага таварыства
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
Катэгорыя·Выпускнікі Вісконсінскага ўніверсітэта ў Мадысане
Катэгорыя·Памерлі ў Пенсільваніі