wd wp Пошук: ⬜

Ясноткавыя

Ясноткавыя (Lamiaceae), або губакветныя (Labiatae) — сямейства раслін, уключае каля 210 родаў і каля 3500 відаў, сярод якіх такія шырока выкарыстоўваныя ў кулінарыі расліны, як базілік, мята, размарын, палын, чабер, маяран і чабор. На Беларусі 54 віды ў 26 родах[3].

Біялагічнае апісанне

Велізарная большасць яснатковых — аднагадовая і шматгадовая трава, радзей паўхмызнякі і хмызнякі і толькі трохі дрэвападобных формаў.

Першапачатковая назва губацветныя (Labiatae Juss.) была дадзена з-за таго, што кветка ў большасці двугубая, падобна на расчыненую зяпу або пашчу з дзвюма вуснамі, накіраванымі ўверх і ўніз, а часам падзеленымі на розныя лопасці.

Плод звычайна чатырохдзельны, пагружаны ў кубачак, які застаецца пасля адцвітання; рэдка плод з 1 або 3 арэшкаў, па недаразвіцці іх часткі, але ніколі не бывае ні коробчатым, ні ягадным або іншага выгляду.

Сцеблы часцей за ўсё чатырохгранныя, у нешматлікіх круглявыя; лісце заўсёды супраціўнае, а пары іх размешчаныя накрыж, суцэльныя або розна рассечаныя. Прылісткаў няма. У кутах лісця кветкі адзінкавыя, парныя або сабраныя ў нешматлікія суквецці на кароткіх ножках; кожная пара такіх суквеццяў, датыкаючыся крайнімі кветкамі, утварае ілжывае кальцо кветак, а пры цесным размяшчэнні такіх кольцаў у верхняй частцы сцябла ўвесь збор колераў прымае выгляд ілжывага коласа (так, напрыклад, у мяты, катовіка, ільвінага хваста і інш.), прычым верхнія лісце значна паменшаныя і прымаюць ужо характар прыкветкаў. У лісці ўтрымоўваюцца араматычныя эфірныя алеі.

Кубачак заўсёды застаецца пры плёне, як ужо сказана, звычайна калакольчатая і пяцізубная, да часу сталасці плёну цвярдзее, і зубцы яе становяцца калючымі; радзей двугубая. Вяночак заўсёды трубчасты, але на канцы моцна вар’іруе: то ясна двугубый з моцна развітымі лопасцямі (шалвея, глухая крапіва, зябер і інш.), то неполнагубы або аднагубы (жывучка, дубніца), то абрэзаны амаль правільна і зусім не губаты (мята). Тычачак 4, рэдка 2, прымацаваных да трубкі вяночка, з якім яны і адвальваюцца разам; яны то ўтоеныя пад увагнутай верхняй губою вяночака, то выстаўляюцца наружу, калі вяночак непаўнагубы або зрэзаны.

Заўважана, што некаторыя яснатковыя з выбітнымі вонкімі тычачкамі і мала развітым вяночкам, маюць свой адмысловы раён распаўсюджвання, пераважна ў сярэдняй і ўсходняй Азіі, усходняй Еўропе, паўночнай Афрыцы і Паўночнай Амерыцы, што і залежыць, па ўсёй верагоднасці, ад аднастайнага жа размеркавання некаторых насякомых.

Рады

Acanthomintha Achyrospermum Acinos — Душыца Acrocephalus Acrotome Acrymia Aeollanthus Agastache Ajuga — Гарлянка Ajugoides Alajja Alvesia Amethystea Anisochilus Anisomeles Antonina Asterohyptis Ballota — Белакудранік Basilicum Becium Benguellia Blephilia Bostrychanthera Bovonia Brazoria Bystropogon Calamintha Capitanopsis Capitanya Catoferia Cedronella Ceratanthus Chamaesphacos Chaunostoma Chelonopsis Cleonia Clinopodium — Вырачка Colebrookia Coleus* Collinsonia Colquhounia Comanthosphace Conradina Craniotome

Cuminia Cunila Cyclotrichium Cymaria Dauphinea Dicerandra Dorystaechas Dracocephalum — Змеегалоўнік Drepanocaryum Eichlerago Elsholtzia Endostemon Englerastrum Eremostachys Eriope Eriiophyton Eriopidion Eriothymus Erythrochlamys Eurysolen Fuerstia Galeopsis — Зябер Geniosporum Glechoma — Блюшчык Glechon Gomphostemma Gontscharovia Hanceola Haplostachys Haumaniastrum Hedeoma Hemiandra Hemigenia Hemizygia Hesperozygis Heterolamium Hoehnea Holocheila Holostylon Horminium Hoslundia Hymenocrater Hypenia Hypogomphia

Hyptidendron Hyptis Hyssopus — Ісоп Isodictyophorus Isodon Isoleucas Keiskea Kinostemon Kudrjaschevia Kurzamra Lagochilus Lagopsis Lallemantia — Лялеманцыя Lamiastrum Lamiophlomis Lamium — Яснотка Lavandula — Лаванда Leocus Leonotis Leonurus — Сардэчнік Lepechinia Leucas Leucosceptrum Limniboza Lophanthus Loxocalyx Lycopus — Зюзнік Macbridea Marmoritis Marrubium — Шандра Marsypianthes Meehania Melissa — Меліса Melittis Mentha — Мята Meriandra Mesona Metastachydium Microcorys Micromeria Microtoena Minthostachys Moluccella Monarda

Monardella Mosla Neoeplingia Neohyptis Nepeta — Кацямятка Neustruevia Nosema Notochaete Ocimum Octomeron Ombrocharis Origanum — Мацярдушка Orthosiphon Otostegia Panzerina Paraeremostachys Paralamium Paraphlomis Peltodon Pentapleura Perilla — Перыла[4] Perovskia Perrierastrum Phlomis Phlomoides Phyllostegia Physostegia Piloblephis Pitardia Platostoma Plectranthus — Шпоракветнік[5] Pogogyne Pogostemon Poliomintha Prasium Prostanthera Prunella — Чорнагалоў Pseuderemostachys Puntia Pycnanthemum Pycnostachys Renschia Rhabdocaulon Raphidion

Rhododon Rosmarinus — Размарын Rostrinucula Roylea Rubiteucris Sabaudia Saccocalyx Salvia — Шалфей — у тым ліку Шалфей вешчуноў Satureja Schizonepeta Scutellaria — Шлёмнік Sideritis — Жалезніца Siphocranion Skapanthus Solenostemon Stachyopsis Stachys — Чысцік — у тым ліку Stachys byzantina Stenogyne Sulaimania Suzukia Symphostemon Synandra Syncolostemon Tetradenia Teucrium — Дуброўнік Thorncroftia Thuspeinanta Thymbra Thymus Tinnea Trichostema Vitex Wenchengia Westringia Wiedemannia Wrixonia Zataria Zhumeria Ziziphora

Зноскі

1. ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. ↑ База Растения Беларуси
4. ↑ Перыла // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 12: Палікрат — Праметэй. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12), ISBN 985-11-0035-8.
5. ↑ Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ ім. Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз. — С. 387.

Тэмы гэтай старонкі (10):
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Ясноткавыя
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без нумароў старонак
Катэгорыя·Расліны паводле алфавіта
Катэгорыя·Артыкулы з перасягнутай глыбінёй разгортвання
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з назвай артыкула
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Энцыклапедыю прыроды Беларусі без аўтара
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Энцыклапедыю прыроды Беларусі без назвы артыкула
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Энцыклапедыю прыроды Беларусі без нумароў старонак