wd wp Пошук: ⬜

Якуб Дадэрка

.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst a,.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst span.iw{display:inline-block}.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst a::first-letter,.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst span.iw::first-letter{text-transform:capitalize}

Якуб Ігнацы Дадэрка (польск.: Jakub Ignacy Dederko; 15 ліпеня 1753, Вількамірскі павет — 13 лютага 1829) — рымска-каталіцкі дзеяч, менскі біскуп (1798—1816)[4].

Кавалер ордэнаў Св. Станіслава (1789), Белага Арла (1794), Св. Ганны І ступені (1808), Св. Уладзіміра II ступені (1812).

Біяграфія

Прадстаўнік шляхецкага роду Дадэркаў герба «Дадэркала» [5], сын Караля, скарбніка драгіцкага, і Клары з Міравіцкіх.

Па навучанні ў Віленскай акадэміі 14 жніўня 1770 уступіў у Таварыства Ісуса. Па скасаванні ордэна выехаў у Польшчу.

У 26 жніўня 1776 беларускі суфраган-біскуп Фелікс Тавянскім пасвяціў яго ў свецкія святары. Канонік Віленскае кафедры (1781), дэпутат літоўскага духоўнага трыбуналу (1783, 1786, 1788, 1791), інфулят Алыцкі (1789).

Дзякуючы пратэкцыі караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста Панятоўскага ў 1789 прызначаны луцкім біскупам, але з прычыны падкопаў таргавіцкіх канфедэратаў яму не ўдалося атрымаць намінацыі.

Па акупацыі Вялікага Княства Літоўскага войскамі Расійскай імперыі ў 1793 сустракаўся з генералам М. Крачэтнікавым як дэлегат Віленскае і Луцкае капітулаў, а таксама Алыцкае калегіяты (1795). У наступным годзе ў той жа якасці накіраваўся да Паўла І.

У верасні 1798 прызначаны першым біскупам менскім. Прыкладаў вялікія намаганні дзеля адбудовы і аздаблення Мінскай кафедры. Заклаў у 1810 у Мінску Таварыства дабрачыннасці для бяздомных, сіротаў, жабракоў і невылечна хворых.

У французска-расійскую вайну (1812) выступіў супраць Расіі і 19 ліпеня абвясціў з амбона кафедры «Мінскую канфедэрацыю». У 16 мая 1816 расійскія ўлады выслалі Я. Дадэрку ў Алыку, дзе ён заставаўся пад наглядам Луцкага біскупа да самай смерці[6].

Пячаткі

У фондах Нацыянальнага гістарычнага архіву Беларусі захоўваюцца дзве пячаткі, якія належалі Яго Эксцэленцыі[6]:

Вялікая пячатка: у полі пячаткі французская шчыт (геральдычны колер не вызначаны) з гербам «Дадэркала». Над шчытом — шляхецкая карона. З абодвух бакоў — мітра і біскупскі посах. Пад шчытом, на стужках — ордэны Св. Станіслава і Белага Арла. Усё ў аблямаванні святарскага капелюша і 10 кутасоў на шнурах у чатыры шэрагі з кожнага боку (1, 2, 3, 4) (адпавядае ступені архібіскупа).

Легенда па колу: IACOBUS. IGNATIUS : DEDERKO : DEI : ET APOSTOLICE : SEDIS : GRATIA : PRIMUS : MINSCENSIS EPISCOP. (Якуб Ігнацій Дадэрка Міласцю Божай і Апостальскае Сталіцы Першы Мінскі біскуп.)

Воск, чырвоны, шырыня 67 мм.[7]

Малая пячатка: у полі пячаткі французскі чатырохчастковы шчыт з выявамі наступных гербаў: «Дадэркала» (родавы герб біскупа Дадэркі), «Бродзіц» (герб маці — Клары з Міравіцкіх), «Трубы» (герб бабкі па бацьку — Ружы з Войнаў), «Равіч» (герб бабкі па маці — прозвішча не ўдакладнена). У сэрцавым шыльду манаграма ІД. Над шчытом — шляхецкая карона. З абодвух бакоў — мітра і біскупскі посах. Пад шчытом на стужках — ордэны Св. Станіслава і Белага Арла. Усё ў аблямаванні святарскага капелюша і 6 кутасоў на шнурах у тры шэрагі з кожнага боку (1, 2, 3).

Сургуч, чырвоны, шырыня 30 мм.[8]

Зноскі

↑ Дедерко // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. X. — С. 275.
↑ Catholic-Hierarchy.org — USA: 1990. Праверана 16 кастрычніка 2020.
↑ Здравомыслов К. Я. Дедерко, Яков-Игнатий // Русский биографический словарь — СПб.: 1905. — Т. 6. — С. 164.
↑ Рэлігія і царква на Беларусі, 2001
↑ Гербы беларускай шляхты (нявызн.). Герб Дадэркала (уласны) (бел.)
1 2 Андрэй Шпунт. Невядомыя пячаткі // «Наша Вера» № 2 (5), 1998.
↑ НГА Беларусі. Фонд 1781, вопіс 27, справа 103. Арк. 73 зв. (1799 год).
↑ НГА Беларусі. Фонд 1781, вопіс 27, справа 103. Арк. 75. (1799 год).

Літаратура

Дадэрка // Рэлігія і царква на Беларусі : Энцыкл. давед. / Рэдкал.: Пашкоў Г.П. (гал.рэд.) і інш.; Маст. Глекаў А.А. — Мн.: БелЭн, 2001. — 365 с. — ISBN 985-11-0220-2.
Андрэй Шпунт. Невядомыя пячаткі // «Наша Вера» № 2 (5), 1998.

Спасылкі

Bishop Jakub Ignacy Dederko †

Папярэднік:
—

Мінскія біскупы
1798—1829

Пераемнік:
Матэвуш Ліпскі