wd wp Пошук:
    ⬜

    Юры Туронак

    Юры Туронак (польск.: Jerzy Turonek; 26 красавіка 1929, Дукшты, цяпер Уцянскі павет, Літва — 2 студзеня 2019, Варшава) — беларускі дзеяч і гісторык, працаваў і жыў у Польшчы.

    Біяграфія

    Сын лекара, беларускага грамадскага дзеяча Браніслава Туронка. Нарадзіўся 27 красавіка 1929 г. у Вільні. 2 чэрвеня быў ахрышчаны (хросныя — мамін швагер Адольф Валентыновіч і сястра бацькі Фартуната Вайніловіч) у парафіяльным касцёле ў Старых Дукштах кс. Зянонам Буткявічусам, дзе быў памылкова аформлены метрыковы запіс, паводле якога Ю. Туронак нарадзіўся 26 красавіка ў Дукштах.

    У маі 1942 г. скончыў Дукштанскую пачатковую школу. У верасні 1942 г. спрабаваў паступіць у праектаваную літоўскую гімназію ў Відзах, але з-за недастатковасці кандыдатаў гімназія не адкрылася. Пасля чаго без уступных экзаменаў паступіў у Першую віленскую гімназію, дзе на працягу месяца настаўнікі правяралі падрыхтаванасць Ю. Туронка да заняткаў. У выніку, 27 кастрычніка 1942 г., атрымаў статус вучня гімназіі. Але ў верасні 1945 г., не скончыўшы гімназію, сумесна з маці, бабуляй, братамі Андрэем і Міхасём пераехалі на Беласточчыну.

    У Варшаве ён скончыў Галоўную школу планавання і статыстыкі (1952). У 1950-55 працаваў у Імпартна-экспартным прадпрыемстве хімічных вырабаў, у 1956-94 у Польскай знешнегандлёвай палаце, даследаваў кан’юнктуру міжнароднага хімічнага рынку, у т.л. працаваў у Еўрапейскай эканамічнай камісіі ў Жэневе.

    Паралельна браў актыўны ўдзел у беларускім руху ў Польшчы. Адзін з арганізатараў і старшыня праўлення (1956-66) Варшаўскага аддзела Беларускага грамадска-культурнага таварыства (БГКТ). У 1970-75 старшыня Навуковага гуртка БГКТ.

    Ад пачатку 1960-х Юры Туронак захапіўся гістарычнымі даследаваннямі. У 1986 годзе ў Варшаве абараніў доктарскую дысертацыю «Беларусь пад нямецкай акупацыяй».

    Юры Туронак таксама аўтар такіх кніг, як «Беларускае школьніцтва на Беласточчыне» (1976), «Беларуская кніга ў Другой Рэчы Паспалітай» (2000), «Беларуская кніга пад нямецкім кантролем» (2002), «Вацлаў Іваноўскі і адраджэнне Беларусі» (1992, 2007).

    На пенсіі зімы ён праводзіў у Варшаве, а лета — на Падляшшы. Сачыў за беларускім жыццём, з унукамі размаўляў толькі па-беларуску[3]. Пахаваны па Праваслаўных могілках у Варшаве(польск.) бел..

    Быў пасмяротна ўзнагароджаны медалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.[4]

    Навукова-даследчыцкая дзейнасць

    У цэнтры навуковых зацікаўленняў Ю. Туронка — палітычная і культурная гісторыя Беларусі першай паловы XX ст. Ён вывучаў нацыянальны рух пачатку ХХ ст., беларуска-польскія дачыненні ў ХХ ст., гісторыю рыма-каталіцкай царквы ў Беларусі.

    Свайго роду стрыжнёвай постаццю гэтага перыяду, вакол якой так ці інакш абарачаюцца многія даследаваныя аўтарам сюжэты, выступае адзін з пачынальнікаў беларускага нацыянальнага руху, кнігавыдавец, навуковец і педагог Вацлаў Іваноўскі (1880—1943)[5]. Паводле сведчання самога даследчыка, вывучэннем гэтага дзеяча ён заняўся з сярэдзіны 1970-х гадоў. На працягу наступнага дзесяцігоддзя ў польскім друку з’явіліся некалькі прысвечаных яму артыкулаў, якія ўрэшце склаліся ў асобную манаграфію «Вацлаў Іваноўскі і адраджэнне Беларусі», што ўпершыню выйшла па-польску ў Варшаве ў 1992 годзе, а затым была перакладзена на беларускую мову.

    У 2006 годзе ягоныя ранейшыя працы былі перадрукаваныя ў зборніку пад агульнай назвай «Мадэрная гісторыя Беларусі».

    Выбраная бібліяграфія

    Кнігі і брашуры

    Артыкулы

    Зноскі

    1. ↑ https://kresy24.pl/zmarl-jerzy-turonek/ Праверана 18 лютага 2019.
    2. ↑ Bibliothèque nationale de France Record #12379640g // BnF catalogue général — Paris: BnF. Праверана 25 сакавіка 2017.
    3. ↑ nashaniva.by
    4. ↑ Уручаны першы Мэдаль да 100-годзьдзя БНР Архівавана 20 лютага 2019., Радыё Рацыя
    5. ↑ belhistory.eu

    Літаратура

    Спасылкі

    q: Юры Туронак у Вікіцытатніку
    commons: Юры Туронак на Вікісховішчы
    Тэмы гэтай старонкі (17):
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Вікіпедыя:Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без нумароў старонак
    Вікіпедыя:Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без аўтара
    Вучоныя паводле алфавіта
    Нарадзіліся 26 красавіка
    Памерлі 2 студзеня
    Беларусы ў Польшчы
    Узнагароджаныя медалём да стагоддзя БНР
    Вікіпедыя:Запыты на пераклад з польскай
    Вікіпедыя:Спасылкі на Энцыклапедыю гісторыі Беларусі без назвы артыкула
    Вікіпедыя:Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
    Нарадзіліся ў 1929 годзе
    Нарадзіліся ў Дукштасе
    Асобы
    Памерлі ў Варшаве
    Гісторыкі Беларусі
    Памерлі ў 2019 годзе