wd wp Пошук: ⬜

Чырвонае зрушэнне

Чырвонае зрушэнне - зрух спектральных ліній хімічных элементаў у чырвоны (даўгахвалевы) бок. Гэтая з’ява можа быць выразам эфекту Доплера або гравітацыйнага чырвонага зрушэння, або іх камбінацыяй. Зрух спектральных ліній у фіялетавую (караткахвалевага) бок называецца сінім зрушэннем. Выяўлена Арыстархам Апалонавічам Белапольскім.

Тэорыя чырвонага зрушэння

У абодвух выпадках (доплераўскага эфекту або эфектаў АТА) параметр зрушэння

{\displaystyle ~z}

$\{\displaystyle ~z\}$ вызначаецца як

z

λ −

{\displaystyle z={\lambda -\lambda _{0} \over \lambda _{0}}}

$\{\displaystyle z=\{\lambda -\lambda _\{0\} \over \lambda _\{0\}\}\}$ ,
где

{\displaystyle ~\lambda }

$\{\displaystyle ~\lambda \}$ і

{\displaystyle ~\lambda _{0}}

$\{\displaystyle ~\lambda _\{0\}\}$ - значэнні даўжыні хвалі ў пунктах назірання і выпускання выпраменьвання адпаведна.

Доплераўскае зрушэнне даўжыні хвалі ў спектры крыніцы, які рухаецца з прамянёвай хуткасцю

{\displaystyle ~v_{r}}

$\{\displaystyle ~v_\{r\}\}$ і поўнай хуткасцю

{\displaystyle ~v}

$\{\displaystyle ~v\}$ , роўнае

1 +

1 − ( v

)

− 1

{\displaystyle z_{D}={\frac {1+v_{r}/c}{\sqrt {1-(v/c)^{2}}}}-1}

$\{\displaystyle z_\{D\}=\{\frac \{1+v_\{r\}/c\}\{\sqrt \{1-(v/c)^\{2\}\}\}\}-1\}$

Гравітацыйнае чырвонае зрушэнне было прадказана А. Эйнштэйнам (1911) пры распрацоўцы агульнай тэорыі адноснасці (АТА). У лінейным адносна гравітацыйнага патэнцыялу набліжэнні

V −

{\displaystyle z_{G}={\frac {V-V_{0}}{c^{2}}}}

$\{\displaystyle z_\{G\}=\{\frac \{V-V_\{0\}\}\{c^\{2\}\}\}\}$ ,

дзе

{\displaystyle ~V}

$\{\displaystyle ~V\}$ и

{\displaystyle ~V_{0}}

$\{\displaystyle ~V_\{0\}\}$ — значэнні гравітацыйнага патэнцыялу ў пунктах назірання і выпраменьвання адпаведна.

{\displaystyle ~z_{G}>0}

$\{\displaystyle ~z_\{G\}>0\}$ у тым выпадку, калі ў пункце назірання патэнцыял больш (а модуль яго менш, так як патэнцыял - велічыня адмоўная).

Для масіўных кампактных аб’ектаў з моцным полем прыцягнення (напр., нейтронных зорак і чорных дзюр) варта карыстацца дакладнымі формуламі. У прыватнасці, гравітацыйнае чырвонае зрушэнне ў спектры сферычнага цела масай

{\displaystyle ~M}

$\{\displaystyle ~M\}$ і радыусам

2 G M

{\displaystyle R>R_{G}={\frac {2GM}{c^{2}}}}

$\{\displaystyle R>R_\{G\}=\{\frac \{2GM\}\{c^\{2\}\}\}\}$

(

{\displaystyle ~R_{G}}

$\{\displaystyle ~R_\{G\}\}$ - гравітацыйны радыус,

{\displaystyle ~G}

$\{\displaystyle ~G\}$ — гравітацыйная пастаянная, вызначаецца выразам

(

1 −

)

−

1 2

− 1

{\displaystyle z_{G}=\left(1-{\frac {R_{G}}{R}}\right)^{-{\frac {1}{2}}}-1}

$\{\displaystyle z_\{G\}=\left(1-\{\frac \{R_\{G\}\}\{R\}\}\right)^\{-\{\frac \{1\}\{2\}\}\}-1\}$

Назіранне чырвонага зрушэння

Кожны хімічны элемент паглынае або выпраменьвае электрамагнітныя хвалі на строга пэўных частотах. Таму кожны хімічны элемент ўтварае ў спектры непаўторную карціну з ліній, якую выкарыстоўвае ў спектральным аналізе. У выніку эфекту Доплера і/або эфектаў АТА, частата выпраменьвання ад аддаленых аб’ектаў, напрыклад, зорак, можа змяняцца (паніжацца або павышацца), а лініі адпаведна будуць ссоўвацца ў чырвоную (даўгахвалевую) або сінюю (караткахвалевую) частку спектру, захоўваючы, аднак, сваё непаўторнае адноснае размяшчэнне. Зрушэнне ліній у чырвоны бок (абумоўленае выдаленнем аб’екта) і называецца «чырвоным зрушэннем».

Гл. таксама

Касмалагічнае чырвонае зрушэнне

Спасылкі

«Красное смещение» — статья в Физической энциклопедии

У іншым моўным раздзеле ёсць больш поўны артыкул Redshift(англ.)

Вы можаце дапамагчы праекту, пашырыўшы бягучы артыкул з дапамогай перакладу.

Тэмы гэтай старонкі (4):
Катэгорыя·Вікіпедыя·Запыты на пераклад з англійскай
Катэгорыя·Касмалогія
Катэгорыя·Фізічныя аб'екты і з'явы
Катэгорыя·Астрафізіка