Сала́рская мова (саманазва: Salırça, سالارچا) — мова агузскай групы цюркскай моўнай сям’і, на якой размаўляе цюркскі народ салары. Носьбіты мовы распаўсюджаныя галоўным чынам у правінцыях Цінхай і Ганьсу КНР, некаторыя носьбіты таксама пражываюць у горадзе Інін Сіньцзян-Уйгурскага аўтаномнага раёна краіны.
Колькасць салараў складае прыблізна 105 тыс. чал., з іх на мове размаўляе прыкладна 60 тыс. чал.[2], пры гэтым каля 10 тыс. чал. можа размаўляць толькі па-саларску[2].
Згодна з некаторымі легендамі, сучасныя салары з’явіліся на сваім сучасным месцы жыцця ў XIV ст. у выніку міграцыі з Самарканда. Лінгвістычныя звесткі ўказваюць на прыналежнасць мовы да агузскай групы цюркскай сям’і моў, гэту класіфікацыю здолеў абгрунтаваць лінгвіст Э. Ценішаў.
Сучасная саларская мова зазнай вызначаны ўплыў з боку кітайскай і тыбецкай моў.
Саларская мова мае афіцыйны статус ва ўсіх саларскіх аўтаномных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінках[3] — Сюньхуа-Саларскім (у акрузе Хайдун правінцыі Цінхай) і Цьзішышань-Бааань-Дунсян-Саларскім (у Лінся-Хуэйскай аўтаномнай акрузе правінцыі Ганьсу) аўтаномных паветах.
Уваходзячы ў склад агузскай групы, у саларскай мове знаходзіцца пэўная дзеля ўплыву з боку кыпчацкіх моў, таксама прысутнічаюць ізаглосы ўсходнецюркскіх моў: пераход працюркскага -d- у -d- як у саянскіх мовах, а не ў -j-, як у астатніх агузскіх мовах, да якіх належыць саларская; супрацьпастаўленне перш за ўсё моцных і слабых у сістэме зычных на ўзор саянскіх, а таксама сарыг-югурскай і фуюйска-кыргызскай моў.
Фаналогія саларскай мовы вытрымала ўплыў з боку кітайскай і тыбецкай моў. Дадаткова, /k, q/ і /g, ɢ/ сталі асобнымі фанемамі ў запазычаных словах, як і ў іншых цюркскіх мовах[4].
| Лябіяльныя (вуснавыя) |
Зубныя | Рэтрафлексныя | Альвеапалатальныя | Велярныя (заднеязычныя) |
Увулярныя | Глатальныя | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Выбухныя | p | b | t | d | k | ɡ | q | ɢ | ||||||
| Афрыкаты | t͡ʂ | d͡ʐ | t͡ɕ | d͡ʑ | ||||||||||
| Фрыкатыўныя | f | (v) | s | z | ʂ | ɕ | x | ʁ | h | |||||
| Насавыя | m | n | ||||||||||||
| Апраксыманты | w | l r | j | |||||||||||
Галосныя гукі ў саларскай мове маюць тыповы цюркскі характар. Падзяляюцца на галосныя задняга шэрагу a, ɨ, o u і адпаведныя ім галосныя пярэдняга шэрагу e, i, ø, y[5].
Як адзначана вышэй, саларская мова характарызуецца вызначанаю ступенню кітайскага і тыбецкага ўплыву. Гэты ўплыў асабліва выражаны ў дыялекце мясцовасці Амдо. Нягледзячы на тое, што саларская мова мае цюркскае паходжанне, асноўная частка асаблівасцей мовы ўзнікла праз уплыў кітайскай мовы, прыкладна 20% і 10% лексікі мовы маюць адпаведна кітайскае і тыбецкае паходжанне. Тым не менш, на думку некаторых даследчыкаў, у Кітаі праводзіцца палітыка адмаўлення гэтых уплываў і падкрэслівання цюркскага характару мовы[6]. У саларскай мове выкарыстоўваецца пісьмовасць на аснове кітайскіх іерогліфаў, што звязана з адсутнасцю ўласнай пісьмовасці[7].
Апрача кітайскай пісьмовасці, у саларскай мове таксама мае ўжытак і пісьмовасць на арабскай аснове[8], некаторая частка этнічных салараў выказваюць пажаданні выкарыстоўваць лацінскую графіку[9]. Праз адсутнасць афіцыйнай сістэмы пісьмовасці салары карыстаюцца кітайскай, што тлумачыцца жаданнем падкрэсліць сваю прыналежнасць да кітайскай палітычнай нацыі[10].
Існуе праект лацінізацыі мовы на аснове кітайскае сістэмы піньінь, які быў ажыццёўлены этнічным саларам Ма Куанлінам для дыялекту менгда[11].