wd wp Пошук:
    ⬜

    Кітайскае пісьмо

    Кіта́йскае пісьмо́ (кіт. трад. 漢字, спр. 汉字 , піньінь: hànzì, пал.: ханьцзы; в’етн.: Chữ Hán, цьы-хан) — слоўна-складовае пісьмо для запісу кітайскай мовы і некаторых іншых азіяцкіх моў. Асновай кітайскага пісьма з’яўляюцца асаблівыя знакі — іерогліфы, якія абазначаюць словы ці марфемы.

    Кітайскае пісьмо таксама выкарыстоўваецца ў японскай (kanji — кандзі), радзей у карэйскай (hanja — ханча), і ў в’етнамскай (hán tự — хан ты), а таксама ў іншых мовах. Кітайскія іерогліфы таксама вядомы як сінаграфы, а кітайская пісьменнасць — як сінаграфія. У кантэксце інтэрнацыяналізацыі, пісьменнасці, заснаваныя на кітайскай, называюць CJK (англ.: Chinese, Japanese, Korean) або CJKV (з дабаўленнем англ.: Vietnamese).

    Кітайскую пісьменнасць звычайна называюць іерагліфічнай або ідэаграфічнай. Яна карэнным чынам адрозніваецца ад алфавітнай тым, што большасць яе знакаў акрамя гукавога (фанетычнага) значэння дагэтуль захоўвае яшчэ і некаторую (часам вельмі аддаленую) сувязь з сэнсавым значэннем. Кітайскае пісьмо, як і ўвогуле большасць іерагліфічных пісьменнасцей, адметнае велізарнай колькасцю знакаў. У слоўніку Кансі налічваецца каля 47035 кітайскіх іерогліфаў, хоць большасць з іх рэдка ўжываецца і ў звычайных сучасных тэкстах амаль не сустракаецца. Такія рэдкаўжывальныя знакі назапашваліся на працягу гісторыі і ў свой час абазначалі рэчы і паняцці, якія пасля выйшлі з ужытку. Лічыцца, што для таго, каб разумець сучасныя кітайскія тэксты, дастаткова ведаць 3000—4000 найбольш ужывальных іерогліфаў[1].

    Спіс ключоў Кансі — сістэма сімвалаў (ключоў) кітайскага пісьма, прынятая ў Японіі, Карэі, Тайвані, складаецца з 214 знакаў, якія расстаўлены ў парадку павелічэння колькасці рыс паводле слоўніка Цзыхуэй 1615 года. У Кітаі сістэмай карысталіся да рэформы 1949 года, а пасля быў уведзены спіс з меншай колькасцю рыс (170—180).

    Гісторыя

    Перадгісторыя

    Узрост кітайскай пісьменнасці пастаянна ўдакладняецца. У 1962 годзе пры раскопках неалітычнага паселішча Цзяху на рацэ Хуанхэ былі выяўлены надпісы на панцырах чарапах, якія нагадваюць па напісанні найстаражытнейшыя кітайскія іерогліфы. Піктаграмы адносяць да 4 тысячагоддзя да н.э., гэта значыць, што яны старажытнейшыя за шумерскую пісьменнасць[2]. Ранейшы вядомы даследчык кітайскай пісьменнасці Тан Лань выказваў здагадку, што кітайская іерогліфіка ўзнікла дзесьці 4—5 тысячагоддзяў назад[3].

    Гістарычныя звесткі

    Найбольш старажытныя знакі Кітайскага пісьма — «іньскія пісьмёны» (варажбітныя надпісы на бронзе, камянях, касцях, панцырах чарапах; 2-е тыс. да н. э). У 1066—771 да н. э. яны атрымалі развіццё ў выглядзе пісьма «чжоувэнь». У 221 да н. э. пачаўся працэс стандартызацыі іерогліфаў, з’явіліся стылі «вялікіх» («дачжуань») і «малых» («сяочжуань») пячатак, уведзена «дзелавое пісьмо» лішу (спрошчаны варыянт «малых пячатак»), У І ст. н. э. канчаткова сфарміраваўся сучасны стыль напісання іерогліфаў (кайшу — «узорнае пісьмо»). Побач з кайшу выкарыстоўваюць скарочаныя стылі цаошу — «травяное пісьмо» і сіншу — «хадавы скорапіс».

    З 1956 у КНР вядзецца работа па спрашчэнні іерогліфаў. Поўныя абрысы іерогліфаў (фаньціцзы) выкарыстоўваюцца ў Сінгапуры, Японіі (з японскім складовым пісьмом), Паўднёвай Карэі (з карэйскай азбукай) і на Тайвані.

    Сярод найстаражытнейшых кітайскіх літаратурных помнікаў «Шуцзін» («Кніга паданняў», 12—5 ст. да н. э.), «Іцзін» («Кніга перамен», 12—8 ст. да н. э.) і «Шыцзін» («Кніга песень», 11—6 ст. да н. э.).

    Зноскі

    1. ↑ Norman, Jerry (2005). «Chinese Writing: Transitions and Transformations». От 2006-12-11
    2. ↑
      Самые древние письмена давали прямую связь с небесами — Грани. Ру
    3. ↑
      Софронов М. В., Китайское языкознание в 50-80-хх гг.// Новое в зарубежной лингвистике, вып. XXII, Языкознание в Китае, М., 1989.

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (8):
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без назвы артыкула
    Вікіпедыя:Істотныя артыкулы
    Іерагліфічныя пісьменнасці
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без нумароў старонак
    Кітайская мова
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара
    Кітайскае пісьмо