wd wp Пошук:
    ⬜

    Першая Устаўная грамата

    Першая Устаўная грамата.

    Першая Устаўная грамата да народаў Беларусі — юрыдычны і палітычны акт, прыняты Выканаўчым камітэтам Рады Усебеларускага з’езда 21 лютага 1918 года ў Мінску[1].

    Гістарычны кантэкст

    Імклівае наступленне нямецкіх войск, якое пачалося 16 лютага 1918 года, прымусіла Аблвыканкамзах і СНК Заходняй вобласці і фронту ў ноч на 19 лютага 1918 года эвакуіравацца з Мінска ў Смаленск. 3 падполля выйшаў Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага з’езда, з турмы вызвалены дзеячы Цэнтральнай беларускай вайсковай рады (ЦБВР). Выканком Рады Усебеларускага з’езда ў сваім загадзе № 1 ад 19 лютага абвясціў, што ён «узяў уладу ў свае рукі», а навядзенне парадку ў Мінску, дзе пачала актыўна дзейнічаць Польская ваенная арганізацыя (ПАВ), усклаў на каменданта горада, аднаго з кіраўнікоў ЦБВР Канстанцін Езавітава.

    Змест

    21 лютага Выканком Рады Усебеларускага з’езда звярнуўся да народаў Беларусі з Першай Устаўнай граматай, у якой адзначалася: «Радзімая старонка наша апынулася ў новым цяжкім становішчы… Мы стаім перад тым, што край наш можа быць заняты нямецкімі войскамі». Першая Устаўная грамата заклікала беларускі народ здзейсніць сваё права на «поўнае самавызначэнне», а нацыянальныя меншасці — на нацыянальна-персанальную аўтаномію. Спасылаючыся на права народаў на самавызначэнне, аўтары граматы сцвярджалі, што ўлада ў Беларусі павінна фармавацца згодна з воляю народаў, якія насяляюць краіну. Гэты прынцып мусіць ажыццяўляцца шляхам дэмакратычных выбараў ва Усебеларускі Устаноўчы Сойм.

    У гэтым дакуменце Выканком абвясціў пра стварэнне ім 20 лютага ўрада — Народнага Cакратарыята Беларусі (старшыня Я. Варонка) — часовага выканаўчага органа народнай улады ў краі, які 21 лютага пачаў выкананне сваіх абавязкаў.

    Выканаўчы камітэт Рады I Усебеларускага з’езда абвясціў сябе часовай уладай на Беларусі. У грамаце ўпершыню не згадвалася пра аўтаномію і неабходнасць заставацца ў складзе расійскай федэрацыі. Яе тэкст на беларускай і рускай мовах быў расклеены па ўсім Мінску-Беларускім.[2]

    Вынікі

    З 21 лютага 1918 года ўлада ў Беларусі апынулася ў руках камандавання нямецкай арміі. 22 лютага яно загадала польскім падраздзяленням пакінуць Мінск, а беларускім — скласці зброю. Каб не ўскладняць дачыненні з Расіяй, немцы не прызналі беларускага ўрада, занялі сядзібу Народнага Сакратарыята, рэквізавалі яго маёмасць, скінулі з будынкаў беларускія нацыянальныя сцягі і забаранілі ўрадоўцам пакідаць горад. Аднак пры канцы лютага дайшло да перамоў паміж Сакратарыятам і нямецкай ваеннай адміністрацыяй, у выніку якіх акупанты прызналі ўрад Варонкі прадстаўніцтвам беларускага насельніцтва. Немцы дазволілі Сакратарыяту весці легальную дзейнасць на тэрыторыі Меншчыны, галоўным чынам у галіне стварэння мясцовай адміністрацыі, школьніцтва і выдавецкай справы.[2] Наступным крокам было абвяшчэнне незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі 25 сакавіка 1918 года.

    Гл. таксама

    Зноскі

    1. ↑ ЭГБ ў 6 т. Т. 5. С. 478.
    2. 1 2 Я. Мірановіч (2003)

    Літаратура

    Спасылкі

    s: Першая Устаўная грамата ў Вікікрыніцах
    Тэмы гэтай старонкі (9):
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без назвы артыкула
    Вікіпедыя:Шаблон «Вонкавыя спасылкі» пусты
    Люты 1918 года
    Гісторыя Беларусі (1918—1939)
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара
    З’явіліся ў 1918 годзе
    Дакументы Беларускай Народнай Рэспублікі
    Артыкулы са спасылкамі на Вікікрыніцы
    Вікіпедыя:Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з нумарамі старонак