wd wp Пошук:
    ⬜

    Мбунда

    Мбунда (саманазва: Wambúùnda, літаральна “людзі чырвонай глебы”) — народ на поўдні Афрыкі. Жывуць пераважна ў Анголе і Замбіі. Агульная колькасць (2017 г.) — 407 000 чалавек[1].

    Гісторыя

    Мбунда лічаць сябе старажытным народам, які ў даўнія часы перасяліўся на поўдзень Афрыкі з Паўднёвага Судана ў пошуках тэрыторый з чырвонай глебай. Яны таксама прызнаюць блізкасць іх традыцый з народамі дзяржаў Лунда і Луба, але мяркуюць, што гэтыя гістарычныя дзяржавы былі толькі прамежкавымі землямі для спынення падчас доўгай міграцыі.

    У XVII - XVIII стст. мбунда сфарміравалі сваю манархічную дзяржаву на тэрыторыі сучаснай Анголы. Прыкладна тады ж яны прасунуліся на захад Замбіі. Усталяванне дзяржавы і далейшае перасяленне суправаджаліся войнамі з суседнімі народамі, асабліва з чоквэ. Разам з гэтым, блізкасць культуры і мовы садзейнічала з’яўленню сваяцкіх сувязяў з чоквэ. Мбунда, што перасяляліся ў Замбію, падтрымлівалі саюзніцкія адносіны з лозі. Яны ўдзельнічалі ў міжнародным гандлі рабамі і слановай косцю.

    У 1914 г. партугальцы далучылі дзяржаву мбунда да сваіх калоній. Пазней яе тэрыторыя ўвайшла ў склад незалежнай Анголы. Пасля набыцця незалежнасці Замбіі мясцовыя мбунда імкнуліся да аўтаноміі. Гэта выклікала непаразуменні з традыцыйным кіраўніцтвам лозі, але ў выніку ў 2015 г. было абвешчана аб усталяванні самастойнай аўтаномнай манархіі мбунда.

    Плямёны мбунда

    Мбунда падзяляюцца на 8 буйных сваяцка-тэрытарыяльных груп, кожная з якіх размаўляе на асабістым дыялекце. Вылучаюць наступныя плямёны мбунда:

    Культура

    Хаця мбунда здаўна займаліся ручным земляробствам і жывёлагадоўляй, іх асноўнай спецыялізацыяй былі рамесная вытворчасць, камерцыйнае паляванне і гандаль. Так, у XIX ст. найбольш важным заняткам стала здабыча слановай косці, якую абменьвалі на рабоў, а рабоў — на еўрапейскія тавары. Сучасныя мбунда вядомы як выдатныя разьбяры і будаўнікі.

    Большасць сем’яў манагамныя. На чале сям’і стаіць мужчына, аднак адлік сваяцтва і перадача спадчыны адбываюцца па жаночай лініі.

    Захоўваюцца шматлікія абрады, у тым ліку мужчынскай ініцыяцыі муканда і жаночай ініцыяцыі бвалі. Яны суправаджаюцца барабаннай музыкай мвая і традыцыйнымі танцамі мунда.

    Мова

    Мова чымбунда адносіцца да групы моў банту[2]. Выкарыстоўваецца пісьмовасць на аснове лацінкі. У 2009 г. у Замбіі адбылося першае выданне Бібліі на чымбунда[3].

    Рэлігія

    Традыцыйныя рэлігійныя вераванні заснаваны на шанаванне шматлікіх духаў, асабліва духаў продкаў. Сучасныя вернікі таксама спавядаюць хрысціянства.

    Гл. таксама

    Зноскі

    1. ↑ Mbunda
    2. ↑ Mbunda Ethnologue
    3. ↑ Mbunda speaking people get Bible in their own language

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (4):
    Катэгорыя·Народы Замбіі
    Катэгорыя·Народы банту
    Катэгорыя·Народы Афрыкі
    Катэгорыя·Народы Анголы