У фізіцы элементарных часціц дзіўнасць S — квантавы лік, неабходны для апісання пэўных кароткачасовых часціц. Дзіўнасць часціцы вызначаецца як:
N
s ¯
−
N
s
,
{\displaystyle S=N_{\overline {s}}-N_{s},}
дзе
N
s ¯
{\displaystyle N_{\overline {s}}}
— колькасць дзіўных антыкваркаў і
N
s
{\displaystyle N_{s}}
— колькасць дзіўных кваркаў.
Прычына для такога незразумелага з першага погляду вызначэння у тым, што канцэпцыя дзіўнасці была вызначана да адкрыцця існавання кваркаў, і для захавання сэнсу першапачатковага вызначэння дзіўны кварк павінен мець дзіўнасць -1, а дзіўны антыкварк павінен мець дзіўнасць +1.
Для ўсіх водараў кваркаў (дзіўнасць, чароўнасць, хараство і сапраўднасць) правіла наступнае: значэнне водару і электрычны зарад кварка маюць аднолькавы знак. Па гэтаму правілу любы водар, пераносны зараджаным мезонам, мае той жа знак, што і яго зарад.
Першапачаткова дзіўнасць была ўведзена для тлумачэння такога факта, што некаторыя часціцы, такія, як каоны ці некаторыя гіпероны, заўсёды нараджаюцца парамі. Меркавалася, што падчас такіх рэакцый захоўваецца нейкая велічыня — дзіўнасць.
Дзіўнасць захоўваецца пры моцным і электрамагнітным узаемадзеянні, але не пры слабых узаемадзеяннях. Такім чынам, самыя лёгкія часціцы, якія змяшчаюць дзіўны кварк, не могуць распадацца пад дзеяннем моцнага ўзаемадзеяння, і іх анамальна доўгія у гэтым выпадку, дзіўныя часы жыцця прывялі да іх назвы. У большасці выпадкаў дзіўнасць змяняецца ў ходзе рэакцыі на 1. Аднак гэта неабавязкова выконваецца ў выпадку слабага ўзаемадзеяння другога парадку, дзе існуе сумесь з
K
0
{\displaystyle K^{0}}
і
K ¯
0
{\displaystyle {\overline {K}}^{0}}
мезонаў.
η
0
{\displaystyle \eta ^{0}}
-мезон складаецца з аднаго s-кварка і аднаго s-антыкварка, таму дзіўнасць гэтай часціцы роўная 0.