Арбіта́льная ско́расць цела (звычайна планеты, натуральнага або штучнага спадарожніка, кратнай зоркі) — гэта скорасць, з якой яно круціцца вакол барыцэнтра сістэмы, як правіла вакол больш масіўнага цела.
У палярных каардынатах выраз для арбітальнай скорасці (
v
{\displaystyle v,}
) пры кеплераўскім руху па канічным сячэнні (эліпсе, парабале ці гіпербале) мае наступны выгляд [1]:
μ p
( 1 + 2 ε cos θ +
ε
2
)
{\displaystyle {\sqrt {{\frac {\mu }{p}}(1+2\varepsilon \cos \theta +\varepsilon ^{2})}}}
дзе:
{\displaystyle \mu ,}
— гравітацыйны параметр, роўны G (M + m) — у агульнай задачы двух цел, або GM — у абмежаванай, дзе G — гравітацыйная пастаянная, M — маса цэнтральнага цела, m — маса цела, якое верціцца.
{\displaystyle p}
— факальны параметр канічнага сячэння (адлегласць ад фокуса да дырэктрысы для парабалы, адносіна
b
2
a
{\displaystyle {\frac {b^{2}}{a}}}
для эліпса і гіпербалы.
{\displaystyle \varepsilon }
{\displaystyle \theta }
— рэчаісная анамалія, вугал паміж кірункам з цэнтра, размешчанага ў фокусе, на бліжэйшы да яго пункт арбіты і радыусам-вектарам цела, якое верціцца.
Арбітальная скорасць таксама можа вылічвацца па наступных формулах:
2
(
μ
r
ϵ
)
{\displaystyle v={\sqrt {2\left({\mu \over {r}}+{\epsilon }\right)}}}
+ для эліптычнай арбіты:
v
=
μ
(
2
r
−
1
a
)
\{\displaystyle v=\{\sqrt \{\mu \left(\{2 \over \{r\}\}-\{1 \over \{a\}\}\right)\}\}\}
![\{\displaystyle v=\{\sqrt \{\mu \left(\{2 \over \{r\}\}-\{1 \over \{a\}\}\right)\}\}\}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b2ef876b8914830177588da15dbc9e431464da9e)
+ для парабалічнай арбіты:
v
=
μ
(
2
r
)
\{\displaystyle v=\{\sqrt \{\mu \left(\{2 \over \{r\}\}\right)\}\}\}
![\{\displaystyle v=\{\sqrt \{\mu \left(\{2 \over \{r\}\}\right)\}\}\}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/3baefc6250637ef3a14c7e91c9a4f70d683c66e8)
+ для гіпербалічнай арбіты:
v
=
μ
(
2
r
+
1
a
)
\{\displaystyle v=\{\sqrt \{\mu \left(\{2 \over \{r\}\}+\{1 \over \{a\}\}\right)\}\}\}
![\{\displaystyle v=\{\sqrt \{\mu \left(\{2 \over \{r\}\}+\{1 \over \{a\}\}\right)\}\}\}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/048560f373601cc397868b8099cc931a3e446f0c)
дзе:
{\displaystyle \mu ,}
— гравітацыйны параметр
{\displaystyle r,}
— адлегласць паміж целам, якое верціцца, і цэнтральным целам.
{\displaystyle \epsilon ,}
— удзельная арбітальная энергія
{\displaystyle a,!}
— даўжыня большай паўвосі