wd wp Пошук:

Андэрс Цэльсій

Андэрс Цэльсій (шведск.: Anders Celsius; 27 лістапада 1701, Упсала, Швецыя - 25 красавіка 1744, Упсала, Швецыя) — шведскі астраном, геолаг і метэаролаг (у тыя часы геалогія і метэаралогія лічыліся часткай астраноміі).

Біяграфія

Прафесар астраноміі Упсальскага ўніверсітэта (1730-1744). Ён прапанаваў шкалу Цэльсія, у якой тэмпература патройнай кропкі вады (гэтая тэмпература практычна супадае з тэмпературай плаўлення лёду пры нармальным ціску) прымалася за 100, а тэмпература кіпення вады - за 0. У 1745 годзе, ужо пасля смерці Цэльсія, шкала была перавернутая Карлам Лінеем (за 0 сталі прымаць тэмпературу плаўлення лёду, а за 100 - кіпенне вады), і ў такім выглядзе выкарыстоўваецца да нашага часу.

Разам з французскім астраномам П’ерам Луі Мора дэ Маперцюі ўдзельнічаў у экспедыцыі з мэтай вымярэння адрэзка мерыдыяна ў 1 градус ў Лапландыі (тады - частка Швецыі). Аналагічная экспедыцыя была арганізавана на экватар, на тэрыторыі цяперашняга Эквадора. Параўнанне вынікаў пацвердзіла здагадку Ньютана, што Зямля ўяўляе сабой эліпсоід, пляскаты ля палюсоў.

Назіраў палярнае ззянне і апісаў больш за 300 сваіх і чужых назіранняў. Выявіў, што адхіленні стрэлкі компаса карэлююцца з інтэнсіўнасцю ззяння. На гэтай падставе зрабіў правільнае заключэнне, што прырода Паўночнага ззяння звязана з магнетызмам.

У 1741 годзе заснаваў Упсальскую астранамічную абсерваторыю. Вельмі дакладна вымераў яркасць 300 зорак, выкарыстоўваючы сістэму аднолькавых шкляных пласцін, паглынае святло.

Бацька Андэрса Цэльсія, Нільс, і абодвы дзеда, Магнус Цэльсій і Андэрс Споўл, таксама былі прафесарамі. Навукоўцамі былі і шматлікія іншыя сваякі Андэрса Цэльсія, у тым ліку яго дзядзька Улаф Цэльсій (1670-1756), тэолаг, батанік, гісторык і ўсходазнаўца.

У гонар вучонага названы мінерал Цэльзіян.

Зноскі

  1. 1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
  2. 1 2 3 Anders Celsius — 1917.
  3. Uppsala domkyrkoförsamlings kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/ULA/11632/F/2 (1741-1776), bildid: C0004348_00022 Праверана 4 сакавіка 2020.
  4. (unspecified title) Праверана 2 жніўня 2020.
  5. LIBRIS — 2012. Праверана 24 жніўня 2018.
  6. 1 2 3 Матэматычная генеалогія — 1997.
Тэмы гэтай старонкі (21):
Катэгорыя·Вучоныя, у гонар якіх названы фізічныя адзінкі вымярэння
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Памерлі ў Швецыі
Катэгорыя·Выкладчыкі Упсальскага ўніверсітэта
Катэгорыя·Выпускнікі Упсальскага ўніверсітэта
Катэгорыя·Нарадзіліся 8 снежня
Катэгорыя·Члены Прускай акадэміі навук
Катэгорыя·Члены Лонданскага каралеўскага таварыства
Катэгорыя·Вучоныя Швецыі
Катэгорыя·Нарадзіліся ў 1701 годзе
Катэгорыя·Памерлі 6 мая
Катэгорыя·Нарадзіліся ў Швецыі
Катэгорыя·Пахаваныя ў Швецыі
Катэгорыя·Памерлі ад туберкулёзу
Катэгорыя·Члены Шведскай каралеўскай акадэміі навук
Катэгорыя·Члены Леапальдзіны
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
Катэгорыя·Астраномы Швецыі
Катэгорыя·Вучоныя паводле алфавіта
Катэгорыя·Памерлі ў 1744 годзе
Катэгорыя·Асобы