wd wp Пошук:
    ⬜

    Selevinia betpakdalaensis

    Selevinia betpakdalaensis — сысун атраду грызуноў, адзіны від роду Selevinia сямейства соневыя (Gliridae).

    Гісторыя адкрыцця

    Падчас экспедыцыі, арганізаванай у 1938 маладым заолагам, дацэнтам казахскага універсітэта Віктарам Сялевіным(руск.) бел. у пустыні Бетпак-Дала, размешчанай паміж возерам Балхаш, нізоўем ракі Сарысу(руск.) бел. і ракой Чу, былі здабытыя 5 асобнікаў раней невядомага для навукі звярка. Адзін з іх, які стаў тыпавым асобнікам, быў здабыты 5 жніўня 1938 года на паўночнай ускраіне пустыні Бетпак-Дала ва ўрочышчы Кзыл-Уй. Экспедыцыя скончылася на паўднёвым баку пустыні каля станцыі Чу. Сялевін з шафёрам вярнуліся старажытнымі караванными шляхамі праз увесь Казахстан у Сяміпалацінск. Там Віктар захварэў цяжкім грыпам. Ледзь акрыяўшы ад яго, ён прыязджае ў Алма-Ату, паспявае зрабіць даклад, здаць справаздачу і памірае ад ускладненняў недалечанай хваробы. Гэта адбылося роўна праз тры месяцы пасля адкрыцця новага віду, 4 лістапада 1938 года.

    Удзельнік экспедыцыі Барыс Аляксеевіч Беласлюдов (1915—1939)[1] звяртаецца па дапамогу да асістэнта той жа кафедры, дзе працаваў Селевін, Валяр’яна Сямёнавіча Бажанава(руск.) бел.. Неўзабаве яны разам публікуюць артыкул з апісаннем новага роду ў гонар памерлага першаадкрывальніка В. А. Сялевіна — Selevinia[2]. Яшчэ праз год выходзіць другі артыкул, але іншай паслядоўнасцю тых жа аўтараў, у якой яны апісваюць новае сямейства грызуноў Seleviniidae[3]. А праз яшчэ 2 гады, каб зацвердзіць свой прыярытэт на міжнародным узроўні, тыя ж аўтары апублікавалі паведамленне на англійскай мове[4]. Некалькі дзесяцігоддзяў лічылася, што гэта адзінае сямейства млекакормячых, эндэмічнае для Казахстана і для ўсяго СССР. У савецкіх зводках яно згадваецца ў рангу падсямейства больш чым праз паўстагоддзе[5], з замежных яно знікла крыху раней[6]. Адно з апошніх навуковых паведамленняў Бажанава прысвечана роду Selevinia[7].

    Біялагічнае апісанне

    Вонкава падобная на мыш. Даўжыня цела да 9,5 см, хваста да 7,5 см, маса цела — 30-35 грамаў. Мех густы, пышны. Хвост густа пакрыты кароткімі валасамі, паміж якімі не відаць рагавых лускавінак. Афарбоўка верхняга боку цела шэрая, ніжняга — бялёсая. Вушы адносна вялікія (14-18 мм); яны могуць стульвацца ў трубачку і разгортвацца, як веер.

    Распаўсюджанне

    Selevinia betpakdalaensis — эндэмік Казахстана. Жыве ў палынова-салянкавых пустынях Цэнтральнага(руск.) бел. і Усходняга Казахстана(руск.) бел. ад 50° паўночнай шыраты і да мяжы на поўдні. Усюды рэдкая. Частка паўтаральных знаходак віду звязана з зараснікамі рэліктавай расліны — Spiraeanthus schrenckianus, эндэміка Сярэдняй Азіі.

    Спосаб жыцця

    Selevinia betpakdalaensis на паштовай марцы Казахстана, 1993 год.

    Selevinia betpakdalaensis добра лазіць па галінках кустоў. Актыўная ў прыцемках. У вывадку да 8 дзіцянятаў. Лінька вельмі своеасаблівая. Па назіраннях, яна адбываецца шляхам адслойвання кавалачкаў эпідэрмісу(руск.) бел. разам з валасамі, якія на іх трымаюцца. Пад адпластаваным эпідэрмісам да гэтага часу ўжо з’яўляецца густая шчотка новых валасоў. Зімой упадае ў спячку.

    Харчаванне

    Аснову рацыёну складаюць насякомыя, у асноўным саранчовыя. Палююць таксама на павукападобных (тарантулы). Можа доўга абыходзіцца без пітной вады, задавальняючыся той вільгаццю, якая змяшчаецца ў здабычы. Палюе ў прыцемках.

    Зноскі

    1. ↑ Белослюдов Алексей Николаевич (1887—1939) — краевед, учитель.
    2. ↑ Белослюдов Б. А., Бажанов В. С. 1938. Новый род и вид грызуна из Восточного Казахстана. // Уч. зап. Казах. гос. универ., том 1, в. 1, стр. 81-86.
    3. ↑ Бажанов В. С., Белослюдов Б. А, 1939. Новое семейство грызунов. // Ученые записки Казахского государственного университета, т. 3, стр. 3-8.
    4. ↑ Bashanov V. S., Belosludov B. A., 1941. A remarkable Family of Rodents from Kazakhstan. // Journ. Mammal., v. 22, No 3 p. 313.
    5. ↑ Павлинов И. Я., Яхонтов Е. Л., Агаджанян А. К. 1995. Млекопитающие Евразии. I. Rodentia. М.: Изд-во МГУ, с. 53 (подсемейство Seleviniinae)
    6. ↑ Wilson D. E., Reeder D. M. (eds) 1993. Mammal Species of the World a Taxonomic and Geographic Reference. 2-d edition. Washington-London: Smithsonian Institution Press. P. 765. Selevininae разглядаецца як малодшы сінонім падсямейства Leithiinae, прычым род Selevinia разам з родам Myomimus аб’яднаны ў адну трыбу Myomimini
    7. ↑ Бажанов В. С. 1974. Состояние познания Seleviniidae (Rodentia). // Первый междунар. конгр. по млекопит., т. 1. М.

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (6):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Запыты на пераклад з рускай
    Катэгорыя·Соневыя
    Катэгорыя·Біялагічныя артыкулы без NCBI
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Катэгорыя·Таксоны жывёл, названыя ў гонар людзей
    Катэгорыя·Жывёлы паводле алфавіта