Ян Курчэўскі (8 чэрвеня 1854, Солы або Данюшава Ашмянскага павета, цяпер Смаргонскі раён – 30 ліпеня 1916, Вільня) — святар, гісторык.
Ёсць дзве версіі пра месца нараджэння Яна Курчэўскага. Найбольш пашыраная – Данюшава каля Смаргоні. Курчэўскі шмат зрабіў для мясцовага касцёла – набыў арган, падарыў у 1907 годзе вялікі звон, на якім захаваўся надпіс: “Прыхаджанам данюшаўскім ад прэлата Курчэўскага. Няхай не акамянеюць сэрцы тых, хто пачуе гэты звон. Вільня, 1907 год”[1]. Але гісторык Тадэвуш Крагель, які працаваў з рукапіснымі ўспамінамі Курчэўскага, які захоўваюцца ў Архідыяцэзійным архіве ў Беластоку, сцвярджае, што сапраўднае месца нараджэння – Солы, а ў Данюшаве Курчэўскі правёў дзяцінства[2].
У 1874 годзе паступіў у духоўную семінарыю ў Вільні, у 1879 годзе накіраваны ў Рымска-каталіцкую духоўную акадэмію ў Пецярбургу. Скончыў акадэмію ў 1881 годзе са ступенню магістра тэалогіі з дысертацыяй De immaterialitate animae. У 1881 годзе ён пасвячоны ў святары ў Векшнях жамойцкім біскупам Аляксандрам Казімірам Берасневічам і прызначаны выкладчыкам рэлігіі ў Другой гімназіі ў Вільні і прафесарам царкоўнага права, пропаведзі і царкоўнай гісторыі ў духоўнай семінарыі. Адначасова быў прэфектам Віленскай прагімназіі.
На пачатку служэння ксяндза Курчэўскага Віленскую дыяцэзію ўзначаліў прэлат Пётр Жылінскі, які выступаў за царскі рэжым. За адмову прыняць кнігі для набажэнства на рускай мове, што лічылася «адкрытым выказваннем пагарды да рускай мовы», у 1886 годзе Курчэўскі быў выдалены з гімназіі і семінарыі і накіраваны пробашчам у Кемелішкі, а затым у парафію св. Якава і Філіпа ў Вільні. Гэты касцёл быў адноўлены Курчэўскім. У 1889 годзе прызначаны біскупам Стэфанам Звяровічам канонікам Віленскай катэдры, а ў 1900 годзе прэлатам. Быў таксама членам кансісторыі. У 1899 годзе звольніўся з парафіі і працаваў у біскупскай курыі (у 1904 годзе стаў яе чыноўнікам). У 1904 годзе асвяціў касцёл у Параф’янаве. 17 верасня 1905 годзе загадам віленскага біскупа Эдварда фон Роппа ўрачыста асвяціў кафедральную базіліку ў Беластоку. У 1908 годзе асвяціў перабудаваны касцёл святой Троіцы ў Глыбокім.
Быў апостальскім протанатарыем. У 1901 годзе зноў быў прызначаны прафесарам кананічнага права і царкоўнай гісторыі ў духоўнай семінарыі. Таксама чытаў лекцыі польскай мовы, прапаведніцкай і схаластычнай філасофіі. Пакінуў гэтую пасаду ў 1911 годзе і цалкам прысвяціў сябе навуковай працы. Быў прызначаны прапаведнікам біскупам Стэфанам Звяровічам, а затым біскупам Эдвардам фон Роппам, каб суправаджаць іх падчас кананічных візітаў у Віленскую дыяцэзію. У 1901 годзе адрамантаваў гістарычную трохпавярховую капліцу-слуп св. Яцака ў Вільні на Пагулянцы .
Прапаведаваў у кафедральных і парафіяльных касцёлах і дзякуючы свайму голасу, лёгкасці гаворкі, вобразнасці і прастаце маўлення дайшоў да сэрцаў і розумаў вернікаў. Яго памяць таксама дазваляла цытаваць старонкі са Святой Бібліі.
Курчэўскі быў самавукам, не ведаў навуковага метаду, а ў поглядах на гісторыю Касцёла быў кансерватарам. У сваіх даследаваннях ён, аднак, абапіраўся пераважна на крыніцы, дзякуючы якім яго працы захавалі нязменную каштоўнасць. Гістарыяграфічная творчасць узнікла ў асноўным дзякуючы атмасферы, якую ў той час стварала ў Вільні Таварыства сяброў навук, утворанае дзякуючы змякчэнню ўнутранай палітыкі царызму пасля рэвалюцыі 1905 года. Курчэўскі не быў ініцыятарам утварэння гэтага таварыства, але меў вялікі аўтарытэт у Вільні, і 23 сакавіка 1907 года быў абраны прэзідэнтам таварыства (хоць на той момант яшчэ не меў строга навуковых прац). На першым пасяджэнні Таварыства сяброў навук ён агучыў даклад “Біскуп Белазор і спусташэнне Вільні і кафедральных каштоўнасцей у сярэдзіне XVII ст.”. Быў прэзідэнтам таварыства да самай смерці.
У апошнія гады жыцця Ян Курчэўскі праз благое здароўе радзей выконваў святарскую службу, аддаючыся выключна навуковай працы. Памёр ад сардэчнага прыступу падчас святой Імшы ў віленскай кафедры 30 ліпеня 1916 года. Гэты факт мемарыялізаваны ўмураваннем пад амвонам памятнай дошкі. Ян Курчэўскі пахаваны ў капліцы на могілках Роса ў Вільні (участак № 26).