Юльян Мікалаевіч Дрэйзін (9 (21) чэрвеня 1879, Екацярынаслаў — 28 сакавіка 1942, Нямчынаўка, Маскоўская вобласць; Крыптанімы і псеўданімы: Ю. Д., Д., Е. Ж.-а, О., Е. Ж., Ю-н, Альфа, Гамма, Строгі, Нэўма, Слухач, Зат-ка, Фа, А. К-оў, Арыон, Орфей, Бэта) — музыказнавец, публіцыст, перакладчык, педагог.
Нарадзіўся ў сям’і ўрача Мікалая Маркавіча Дрэйзіна і акушэркі. Першую адукацыю атрымаў у Віленскай духоўнай гімназіі, затым скончыў медыцынскі факультэт Юр’еўскага ўніверсітэта. Скончыў гісторыка-філалагічны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта (1908). Браў прыватныя ўрокі ў прафесараў Маскоўскай кансерваторыі.
Выкладаў грэцкую і лацінскую мовы, а таксама тэарэтычныя курсы ў навучальных установах Магілёва. У 1919 годзе заснаваў тут першы грамадскі сімфанічны аркестр у БССР, які складаўся з дваццаці чалавек, дзе Юльян Дрэйзін выконваў партыю першай скрыпкі. З 1925—1935 года ў Мінску, выкладаў гісторыю і тэорыю музыкі ў Беларускім педагагічным, Беларускім музычным тэхнікумах і Беларускай дзяржаўнай кансерваторыі, антычныя мовы — у Камвнусе і БДУ, працаваў у Інбелкульце, Акадэміі навук, Беларускім радыёкамітэце. З яго ініцыятывы па беларускім радыё трансліраваліся канцэрты беларускіх спевакоў.
У 2-й палове 1920-х гадоў быў сябрам Беларускага таварыства драматычных пісьменнікаў і кампазітараў. З верасня 1926 года — адзін з самых актыўных супрацоўнікаў таварыства. У 1929 годзе накіраваны на Першую Усерасійскую музычную канферэнцыю ў Ленінград. У 1930 годзе на сродкі таварыства выдадзены яго пераклады. У 1930-х гады з пачаткам рэпрэсій беларускай інтэлігенцыі быў неаднаразова крытыкаваны за памылкі «контрарэвалюцыйнага характару». Неўзабаве быў выключаны з Беларускага таварыства драматычных пісьменнікаў і кампазітараў і з секцыі савецкіх кампазітараў БССР.
У 1931 (або 1932) годзе праўленне таварыства паведаміла, што «камісія па праверцы складу членаў Т-ва выключыла са складу Т-ва… Дрэйзіна Юлія, як ідэолёгічна чужога і да гэтага часу не парваўшага з мінулым і ня прызнаўшага сваіх памылак, што асабліва яскрава выявілася ў яго выступленьні на пленуме ЦС пра мастацтва (тэорыя „беспартыйнай“ творчасьці)[1]».
Апошнім артыкулам Ю. Дрэйзіна стала публікацыя «Музыкальная жизнь Белоруссии», пасля якой у газетах «ЛіМ» і «Звязда» з’явіліся артыкулы — «абвінаваўчыя прыгаворы» Х. Дунца і Я. Шарахоўскага. Напісаўшы «пакаяльны» ліст, навуковец з сям’ёй у 1935 годзе з’ехаў з Менску і пасяліўся ў пасёлку Нямчынаўка пад Масквой. Пазней выкладаў грэчаскую мову ў маскоўскіх вышэйшых навучальных установах. У 1938—1942 гадах выкладчык, затым дацэнт філалагічнага факультэта Маскоўскага ўніверсітэта і педагагічнага інстытута.
Памёр у 1942 годзе ў Нямчынаўцы.
Меў дачку — Веру Юльянаўну Дрэйзін.
Пераклаў на беларускую мову ўрыўкі з «Іліяды» Гамера, «Антыгону» Сафокла (1926; 2-е выд. у новай рэдакцыі Л. Баршчэўскага, 1993), «Вакханак» Еўрыпіда і іншыя творы антычнай літаратуры, якія пры жыцці Ю. Дрэйзіна не былі апублікаваны і ў большасці лічацца згубленымі. Вядома больш за 820 яго перакладаў, звязаных з музыкай. Аўтар лібрэта оперы «Тарас на Парнасе». Склаў апублікаваны ў серыі «Беларуская навуковая тэрміналогія» слоўнік «Музычныя тэрміны». Аўтар працы «Музыка і рэвалюцыя» (1926; 2-е выд. 2011) — першага даследавання ў галіне музыказнаўства на Беларусі.
Публікацыі ў часопісах
Публікацыі ў асобных выданнях
Рукапісы
Оперныя лібрэта
Тэксты да музычных твораў
Публікацыі перакладаў тэкстаў музычных твораў
Іншыя публікацыі перакладаў
Публікацыі перакладаў оперных лібрэта (у дужках — гады пастановак опер з лібрэта)
Рукапісы перакладаў оперных лібрэта (у дужках — гады пастановак опер з лібрэта)
Рукапісы перакладаў тэкстаў рамансаў і песень (у дужках — колькасць перакладзеных твораў)
Рукапісы перакладаў тэкстаў арый з опер, араторый, кантат
Іншыя рукапісы перакладаў
Юльян Мікалаевіч Дрэйзін у Вікікрыніцах | |
Юльян Мікалаевіч Дрэйзін на Вікісховішчы |