wd wp Пошук:
    ⬜

    Тарас на Парнасе

    У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Тарас.

    «Тарас на Парнасе» (у раннім рукапісе загаловак, магчыма, аўтарскі — Узлезшы на Парнас, што вiдзеў там Тарас, у спісах і публікацыях ёсць і іншыя варыянты назвы) — сатырычна-гумарыстычная ананімная паэма Канстанціна Вераніцына, помнік беларускай літаратуры ХІХ ст.

    Аўтарства

    Паэма напісана, найбольш верагодна, у 1850-я г. Доўга распаўсюджвалася ў рукапісах, упершыню апублікавана ў газеце «Минский листок» (№ 37 за 16.5.1889).

    Праблема аўтарства складаная. Выказваліся думкі, што паэма належыць пяру В. Дуніна-Марцінкевіча ці А. Вярыгі-Дарэўскага, але творчая манера гэтых пісьменнікаў далёкая ад манеры аўтара паэмы «Тарас на Парнасе». Меркавалі, што паэму напісаў В. Равінскі, з якім звязваецца і аўтарства паэмы «Энеіда навыварат», або беглы дзекабрыст, які жыў у Клімавіцкім павеце на Магілёўшчыне пад імем Яўхіма Крупенькі. Большасць даследчыкаў аддае перавагу меркаванню этнографа Е. Раманава, што аўтар паэмы — адзін са студэнтаў Горы-Горацкага земляробчага інстытута[1]. Былі падставы думаць, што паэма напісана якім-небудзь пецярбургскім літаратарам-беларусам.

    Перспектывы для даследчыкаў адкрыў спіс паэмы з паметай: «К. Вераніцын, 15.4.1855, Гарадок».[2] Канстанцін Вераніцын (1834—1904) вучыўся ў Віцебскай гімназіі, Пецярбургскай медыка-хірургічнай акадэміі і Горы-Горацкім інстытуце. Магчыма, у напісанні паэмы ўдзельнічаў яго гімназічны таварыш Ялегі Пранціш Вуль[3].

    Паэма адыграла вялікую ролю ў станаўленні беларускай літаратурнай мовы, развіцці беларускай літаратуры; перакладзена на многія мовы свету.

    Сюжэт

    Сюжэт твора — прыгоды палясоўшчыка Тараса, які, выправіўся ў пушчу, а трапіў на Парнас — месца, дзе жылі багі і паэты. Вобразы старажытных багоў і герояў у паэме зніжаны, аўтар скептычна ставіцца да эстэтыкі класіцызму. 3 сімпатыяй і майстэрствам створаны вобраз Тараса — адзін з першых рэалістычных вобразаў чалавека з народа ў беларускай літаратуры. У паэме даецца яскравая, напоўненая мноствам рэалій карціна побыту беларускіх сялян. Сатырычныя выпады скіраваны супраць псеўданароднай эстэтыкі, славянафільскай ідэалізацыі патрыярхальнага побыту, сентыменталізму. Паэма сцвярджала неўміручасць народа, яго таленавітасць і жыццялюбства.

    Літаратар Альгерд Бахарэвіч дапускае, што радкі, якія служаць ключом да разумення паэмы, знаходзяцца ў чацвёртай страфе:

    Авохці мне! Як там прыгожа!
    Як быццам хто намаляваў!
    Чырвоны краскі, мак і рожа…!

    Ён заўважае, што ў час, калі стваралася паэма, толькі адгрымела опіумная вайна паміж Кітаем і Англіяй, чуткі пра якую, несумненна, дайшлі і да К. Вераніцына. І Тарас, відавочна, бачыць опіумны мак (Papaver somniferum). «Стаяў я доўга і дзівіўся, разявіў зяпу і глядзеў», — распавядае Тарас пра свой стан, выкліканы ўздзеяннем апіятаў. Потым з’яўляецца галюцынацыя, «кудравы крылаты хлапчына», які тлумачыць галоўнаму герою, што ён апынуўся на дарозе з таго свету на Парнас[4].

    У аснове мовы твора ўсходнебеларускія гаворкі, якімі аўтар віртуозна валодае. Адчуваецца цесная сувязь з фальклорам, народным гумарыстычным апавяданнем.

    Публікацыі

    Гл. таксама

    Зноскі

    1. ↑ Кісялёў…
    2. ↑ Скалабан…
    3. ↑ Хаўстовіч…
    4. ↑ Бахарэвіч А. Гамбурскі рахунак Бахарэвіча. — Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода, 2012.

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (7):
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Творы Канстанціна Вераніцына
    Ананімныя творы
    Паэмы 1855 года
    Літаратурныя творы паводле алфавіта
    Сатырычныя паэмы
    Вікіпедыя:Спасылка на Вікікрыніцы непасрэдна ў артыкуле