Электрамагнітнымі ваганнямі называюцца перыядычныя змены напружанасці Е і індукцыі В.
Электрамагнітнымі ваганнямі з’яўляюцца радыёхвалі, мікрахвалі, інфрачырвонае выпраменьванне, бачнае святло, ультрафіялетавае выпраменьванне, рэнтгенаўскія прамяні, гама-прамяні.
Электрамагнітныя хвалі як універсальная з’ява былі прадказана класічнымі законамі электрычнасці і магнетызму, вядомымі як ураўненні Максвела. Калі вы ўважліва паглядзіце на ураўненні Максвела ў адсутнасць крыніц (зарадаў або токаў), то выявіце, што акрамя трывіяльнага рашэння, калі напружанасці электрычнага і магнітнага поля роўныя нулю ў кожнай кропцы прасторы і нічога не мяняецца, існуюць нетрывіяльныя рашэнні, якія ўяўляюць сабой змены абедзвюх напружанасцяў ў прасторы і часу. Пачнем з ураўненняў Максвелла для вакууму
∇ ⋅
E
= 0
( 1 )
{\displaystyle \nabla \cdot \mathbf {E} =0\qquad \qquad \qquad \ \ (1)}
∇ ×
E
= −
∂
∂ t
B
( 2 )
{\displaystyle \nabla \times \mathbf {E} =-{\frac {\partial }{\partial t}}\mathbf {B} \qquad \qquad (2)}
∇ ⋅
B
= 0
( 3 )
{\displaystyle \nabla \cdot \mathbf {B} =0\qquad \qquad \qquad \ \ (3)}
∇ ×
B
=
μ
0
ϵ
0
∂
∂ t
E
( 4 )
{\displaystyle \nabla \times \mathbf {B} =\mu _{0}\epsilon _{0}{\frac {\partial }{\partial t}}\mathbf {E} \qquad \ \ \ (4)}
дзе
∇
{\displaystyle \nabla }
— вектарны дыферэнцыяльны аператар (набла). Адно з рашэнняў,
E
=
B
=
0
{\displaystyle \mathbf {E} =\mathbf {B} =\mathbf {0} }
, — самае простае.
Каб знайсці іншае, больш цікавае рашэнне, мы скарыстаемся вектарнай тоеснасцю, якая справядліва для любога вектара, у выглядзе:
∇ ×
(
∇ ×
A
)
= ∇
(
∇ ⋅
A
)
−
∇
2
A
{\displaystyle \nabla \times \left(\nabla \times \mathbf {A} \right)=\nabla \left(\nabla \cdot \mathbf {A} \right)-\nabla ^{2}\mathbf {A} }
Каб паглядзець як мы можам выкарыстоўваць яго, возьмем аперацыю віхуры ад выказвання (2):
∇ ×
(
∇ ×
E
)
= ∇ ×
(
−
∂
B
∂ t
)
( 5 )
{\displaystyle \nabla \times \left(\nabla \times \mathbf {E} \right)=\nabla \times \left(-{\frac {\partial \mathbf {B} }{\partial t}}\right)\qquad \qquad \qquad \quad \ \ \ (5),}
Левая частка эквівалентная:
∇ ×
(
∇ ×
E
)
= ∇
(
∇ ⋅
E
)
−
∇
2
E
= −
∇
2
E
( 6 )
{\displaystyle \nabla \times \left(\nabla \times \mathbf {E} \right)=\nabla \left(\nabla \cdot \mathbf {E} \right)-\nabla ^{2}\mathbf {E} =-\nabla ^{2}\mathbf {E} \qquad \quad \ (6),}
дзе мы спрашчаем, выкарыстоўваючы вышэй прыведзенае раўнанне (1). Правая частка эквівалентная:
∇ ×
(
−
∂
B
∂ t
)
= −
∂
∂ t
(
∇ ×
B
)
= −
μ
0
ϵ
0
∂
2
∂
t
2
E
( 7 )
{\displaystyle \nabla \times \left(-{\frac {\partial \mathbf {B} }{\partial t}}\right)=-{\frac {\partial }{\partial t}}\left(\nabla \times \mathbf {B} \right)=-\mu _{0}\epsilon _{0}{\frac {\partial ^{2}}{\partial t^{2}}}\mathbf {E} \qquad (7)}
Ураўненні (6) і (7) роўныя, такім чынам гэтыя вынікі ў вектарназначным дыферэнцыяльным ураўненні для электрычнага поля, а менавіта
Ужываючы аналагічныя зыходныя вынікі ў аналагічным дыферэнцыяльным ураўненні для магнітнага поля:
. |
Гэтыя дыферэнцыяльныя ураўненні эквівалентныя хвалеваму ураўнанню:
∇
2
1
c
0
2
∂
2
f
∂
t
2
{\displaystyle \nabla ^{2}f={\frac {1}{{c_{0}}^{2}}}{\frac {\partial ^{2}f}{\partial t^{2}}},}
дзе c0 — хуткасць хвалі у ваккуме; f — апісвае зрух. Ці яшчэ прасцей:
◻
2
0
{\displaystyle \Box ^{2}f=0}
где
◻
2
{\displaystyle \Box ^{2}}
— аператар Д’Аламбера:
◻
2
=
∇
2
−
1
c
0
2
∂
2
∂
t
2
=
∂
2
∂
x
2
∂
2
∂
y
2
∂
2
∂
z
2
−
1
c
0
2
∂
2
∂
t
2
{\displaystyle \Box ^{2}=\nabla ^{2}-{\frac {1}{{c_{0}}^{2}}}{\frac {\partial ^{2}}{\partial t^{2}}}={\frac {\partial ^{2}}{\partial x^{2}}}+{\frac {\partial ^{2}}{\partial y^{2}}}+{\frac {\partial ^{2}}{\partial z^{2}}}-{\frac {1}{{c_{0}}^{2}}}{\frac {\partial ^{2}}{\partial t^{2}}}\ }
Заўважце, што ў выпадку электрычнага і магнітнага палёў хуткасць:
c
0
=
1
μ
0
ϵ
0
{\displaystyle c_{0}={\frac {1}{\sqrt {\mu _{0}\epsilon _{0}}}}}
Якая, як высвятляецца, ёсць хуткасць святла ў вакууме. ураўненні Максвела аб’ядналі дыэлектрычную пранікальнасць вакууму ε0, магнітную пранікальнасць вакууму μ0 і непасрэдна хуткасць святла c0. Да гэтага вываду не было вядома, што была такая строгая сувязь паміж святлом, электрычнасцю і магнетызмам.
Але маюцца толькі два ураўненні, а мы пачалі з чатырох, таму маецца яшчэ больш інфармацыі адносна хваляў, схаваных у ураўненнях Максвела. Давайце разгледзім тыповую вектарную хвалю для электрычнага поля.
E
=
E
0
f
(
k
^
⋅
x
−
c
0
t
)
{\displaystyle \mathbf {E} =\mathbf {E} _{0}f\left({\hat {\mathbf {k} }}\cdot \mathbf {x} -c_{0}t\right)}
Тут
E
0
{\displaystyle \mathbf {E} _{0}}
— пастаянная амплітуда ваганняў,
f
{\displaystyle f}
— любая імгненная дыферэнцавальная функцыя,
k
^
{\displaystyle {\hat {\mathbf {k} }}}
— адзінкавы вектар у кірунку распаўсюджвання, а
x
{\displaystyle {\mathbf {x} }}
i- радыус-вектар. Мы заўважаем, што
f
(
k
^
⋅
x
−
c
0
t
)
{\displaystyle f\left({\hat {\mathbf {k} }}\cdot \mathbf {x} -c_{0}t\right)}
— агульнае рашэнне хвалевага ураўнення. Іншымі словамі
∇
2
f
(
k
^
⋅
x
−
c
0
t
)
=
1
c
0
2
∂
2
∂
2
t
f
(
k
^
⋅
x
−
c
0
t
)
{\displaystyle \nabla ^{2}f\left({\hat {\mathbf {k} }}\cdot \mathbf {x} -c_{0}t\right)={\frac {1}{{c_{0}}^{2}}}{\frac {\partial ^{2}}{\partial ^{2}t}}f\left({\hat {\mathbf {k} }}\cdot \mathbf {x} -c_{0}t\right)}
, для тыповай хвалі, якая распаўсюджваецца ў
k
^
{\displaystyle {\hat {\mathbf {k} }}}
кірунку.
Гэтая форма будзе задавальняць хвалеваму ураўненні, але ці будзе яна задавальняць усім ураўненням Максвела, і з чым адпаведны магнітнае поле?
∇ ⋅
E
=
k
^
⋅
E
0
f ′
(
k
^
⋅
x
−
c
0
t
)
= 0
{\displaystyle \nabla \cdot \mathbf {E} ={\hat {\mathbf {k} }}\cdot \mathbf {E} _{0}f’\left({\hat {\mathbf {k} }}\cdot \mathbf {x} -c_{0}t\right)=0}
E
⋅
k
^
= 0
{\displaystyle \mathbf {E} \cdot {\hat {\mathbf {k} }}=0}
Першае ураўненне Максвелла мае на ўвазе, што электрычнае поле артаганальнае (перпендыкулярнае) кірунку распаўсюджванню хвалі.
∇ ×
E
=
k
^
×
E
0
f ′
(
k
^
⋅
x
−
c
0
t
)
= −
∂
∂ t
B
{\displaystyle \nabla \times \mathbf {E} ={\hat {\mathbf {k} }}\times \mathbf {E} _{0}f’\left({\hat {\mathbf {k} }}\cdot \mathbf {x} -c_{0}t\right)=-{\frac {\partial }{\partial t}}\mathbf {B} }
B
=
1
c
0
k
^
×
E
{\displaystyle \mathbf {B} ={\frac {1}{c_{0}}}{\hat {\mathbf {k} }}\times \mathbf {E} }
Другое ураўненне Максвелла спараджае магнітнае поле. Тыя, што засталіся, ўраўненні будуць задавальняцца выбарам
E
,
B
{\displaystyle \mathbf {E} ,\mathbf {B} }
.
Мала таго, што хвалі электрычнага і магнітнага палёў распаўсюджваюцца з хуткасцю святла, але яны маюць абмежаваную арыентацыю і прапарцыйную велічыню,
E
0
=
c
0
B
0
{\displaystyle E_{0}=c_{0}B_{0}}
, якую можна адразу ж заўважыць з вектара Пойнтынга. Электрычнае поле, магнітнае поле і кірунак распаўсюджвання хвалі, ўсе з’яўляюцца артаганальнымі, і распаўсюд хвалі ў тым жа кірунку як вектар
E
×
B
{\displaystyle \mathbf {E} \times \mathbf {B} }
.
З пункту гледжання электрамагнітнай хвалі, якая перамяшчаецца прамалінейна, электрычнае поле можа вагацца уверх і ўніз, у той час як магнітнае поле можа вагацца направа і налева, але гэтая карціна можа чаргавацца з электрычным полем, рухомым направа і налева, і магнітным полем, якое вагаецца уверх і ўніз. Гэтая адвольнасць ў арыентацыі з перавагай да кірунку распаўсюджвання вядома як палярызацыя.