wd wp Пошук: ⬜

Уільям Уілберфорс

.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst a,.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst span.iw{display:inline-block}.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst a::first-letter,.mw-parser-output .ts-wikidata-positions-uppercasefirst span.iw::first-letter{text-transform:capitalize}

Уі́льям Уілберфорс (англ.: William Wilberforce; 24 жніўня 1759, Кінгстан-апан-Хал, Іаркшыр, Англія — 29 ліпеня 1833, Лондан, Англія) — брытанскі палітык, філантроп, прадстаўнік абаліцыйнага руху. Узначаліў у парламенце Брытаніі кампанію супраць рабаўладання і за сацыяльныя рэформы. Яго кампанія завяршылася поспехам у 1807 годзе, калі быў ухвалены закон пра скасаванне гандлю рабамі.

Біяграфія

Уільям Уілберфорс нарадзіўся ў 1759 годзе, быў адзіным сынам заможнага купца Роберта Уілберфорса і Элізабет Берд. Рос слабы і хваравіты, да таго ж меў благі зрок.

У 1767 пайшоў у гімназію, кіраўніком якой тады быў малады, дынамічны дырэктар Джозеф Мілнер, які пазней стаў сябрам Уільяма на ўсё жыццё. Аднак у 1768, па смерці бацькі, быў вымушаны пераехаць у Лондан да заможных сваякоў. Пад уплывам цёткі Ганны малады Уільям зацікавіўся евангельскім хрысціянствам [7].

У 1776 Уілберфорс паступіў у каледж святога Яна ў Кембрыджскім універсітэце [8]. Па смерці дзеда і дзядзькі (у 1776 і 1777 адпаведна) ён стаў багаты і незалежны[9] і цалкам рынуўся ў студэнцкае жыццё з картамі, азартнымі гульнямі, начнымі п’янкамі і іншымі складнікамі. Стаў вельмі папулярнай фігурай у аднакурснікаў дзякуючы сваёй дасціпнасці, сяброўскасці і шчодрасці. Сярод яго прыяцеляў былі некалькі ўплывовых у будучым фігураў кшталту будучага прэм’ер-міністра Уільяма Піта [9][10]. Тым не менш, нягледзячы на свой стыль жыцця, Уілберфорс здолеў у 1781 скончыць навучанне са ступенню бакалаўра, а ў 1788 атрымаў ступень магістра гуманітарных навук.

У верасні 1780, яшчэ падчас навучання, Уілберфорс быў абраны дэпутатам парламента ад Кінгстан-апан-Хала. Падтрымліваў як Торы, так і вігаў, за што часта быў вінавачаны ў непаслядоўнасці. Калі парламент у 1784 годзе быў распушчаны, Уілберфорс вырашыў балатавацца ад графства Іаркшыр. 6 красавіка ён атрымаў месца ў парламенце, і на той момант яму было 24 гады.

У кастрычніку 1784 Уільям Уілберфорс выправіўся ў турнэ па Еўропе, якое змяніла ўсё яго жыццё. Пасля вяртання ў Англію ён прайшоў евангельскія пераўтварэнні, пачаў у парламенце выступаць за змякчэнне пакарання для злачынцаў, а ў 1787 далучыўся да групы праціўнікаў гандлю рабамі, неўзабаве зрабіўшыся выбітным прадстаўніком брытанскага абаліцыйнага руху.

12 мая 1789 года ён выступіў у парламенце са сваёй знакамітай прамовай, у якой заклікаў да забароны гандлю рабамі. Был скліканы Камітэт за скасаванне гандлю рабамі, у які ўвайшлі і гэтак званыя «евангельскія англіканцы». Уілберфорс узначальваў гэту кампанію цягам 26 гадоў, пакуль 25 сакавіка 1807 года не быў прыняты закон, што скасаваў гандаль рабамі.

Аднак сам інстытут рабства ў Брытаніі застаўся. Цягам усіх наступных гадоў Уільям Уілберфорс паслядоўна падтрымліваў кампанію за поўнае скасаванне рабства, і гэта цягнулася ўсутыч да 1826 года, калі ён быў вымушаны пакінуць парламент з прычыны пагаршэння здароўя. У 1833 быў прыняты закон пра забарону рабства, і яно было афіцыйна скасаванае ў большасці дзяржаў Брытанскай імперыі.

Уільям Уілберфорс памёр праз тры дні пасля слуханняў, перакананы ў прыняцці закону. Пахаваны ў Вэстмінстэрскім абацтве побач са сваім сябрам Уільямам Пітам.

Зноскі

1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
1 2 William Wilberforce // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
1 2 Lundy D. R. The Peerage
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Kindred Britain
↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
↑ LIBRIS — 2018. Праверана 24 жніўня 2018.
↑ John Wolffe, B. Harrison. Wilberforce, William (1759–1833) (англ.) . — Oxford University Press, 2004. — (Oxford Dictionary of National Biography). — ISBN 978-0198614111. — DOI:10.1093/ref:odnb/29386.
↑ Pollock, 1977
1 2 Hague, 2007
↑ William Hague. William Pitt the Younger (англ.) . — London: HarperPerennial, 2004. — С. 29. — ISBN 978-1581348750.

Літаратура

William Hague. William Wilberforce: The Life of the Great Anti-Slave Trade Campaigner (англ.) . — London: HarperPress, 2007. — ISBN 978-0007228850.
John Pollock. Wilberforce (англ.) . — New York: St. Martin’s Press, 1977. — ISBN 978-0094607804.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Уільям Уілберфорс