Партыя сiрыякскага саюза (араб. في سورية; скар. ПСС) — афіцыйна зарэгістраваная палітычная партыя ў Сірыйскай Арабскай Рэспубліцы. Нароўні з Мтакастай пазіцыянуе сябе як арганізацыя, якая прадстаўляе інтарэсы асірыйскай меншасці ў гэтай краіне. Заснавана 1 кастрычніка 2005 года. З пачаткам у краіне грамадзянскай вайны знаходзіцца ў апазіцыі рэжыму Башара Асада. Уваходзіць у склад Нацыянальнага каардынацыйнага камітэта (НККДП) — афіцыйна дазволенай сірыйскімі ўладамі арганізацыі ўмеранай кааліцыі левага толку.
Партыя была ўтворана 1 кастрычніка 2005 года. За некалькі месяцаў да гэтага ў суседнім Ліване пачаліся масавыя акцыі пратэсту супраць прысутнасці ў краіне сірыйскіх войскаў, якія атрымалі назву «Рэвалюцыя кедраў». На хвалі антыўрадавых выступаў 29 сакавіка ў Ліване была сфарміравана аналагічная партыя з той жа назвай[1][2][3]. Яе заяўленая мэта — абарона асірыйскай меншасці па-за залежнасці ад прыналежнасці да праваслаўнай ці каталіцкай дэнамінацыям[4]. У цяперашні час ліванскае аддзяленне партыі ўзначальвае Ібрагім Мурад, а сама партыя ўваходзіць у склад Кааліцыі 14 сакавіка — аб’яднання розных апазіцыйных рухаў і арганізацый часоў рэвалюцыі кедраў, якія выступалі супраць прасiрыйскай палітыкі краіны.
У сакавіку 2011 года на хвалі арабскай вясны антыўрадавыя выступы ўспыхнулі і ў самой Сірыі. З іх пачаткам партыя далучылася да сірыйскай апазіцыі. У знак пратэсту супраць дзеянняў урада Башара Асада 15 жніўня 2012 года прыхільнікі партыі зладзілі штурм будынка сірыйскай дыпмісіі ў Стакгольме[5]. Многія з іх пасля былі затрыманыя шведскай паліцыяй. У гэты час у ПСС з’яўляюцца ўласныя сілы самаабароны — хрысціянскае апалчэнне «Сутора» (афіцыйна — асірыйскага кіраванне бяспекі), мэтай якога з’яўляецца абарона асірыйскіх абшчын ад спусташэння радыкальнымі ісламістамі[6]. Першыя атрады былі сфарміраваны ў 2012 годзе ў гарадах Эль-Кахтанія і Эль-Маліка (Дэрык)[7]. Сутора цесна супрацоўнічае з фарміраваннямі курдскіх рэгiёналiстаў[8], у прыватнасці — з атрадамі народнай самаабароны (YPG)[9].
Сутора не варта блытаць з «Сірыйскім кіраваннем абароны» — іншым хрысціянскім апалчэннем з Эль-Камышлы. Гэта — праўладная арганізацыя, лаяльная сірыйскім уладам, на сірыйскім мове мае дакладна такую ж назву, аднак не мае ніякага дачынення ні да ПСС, ні да курдаў. У яе ўваходзяць мясцовыя асірыйцы і армяне, якія вызнаюць хрысціянства. Сутора лічыць, што гэта аднайменнае апалчэнне адкалолася ад ПСС, у той час як самі апалчэнцы з Эль-Камышлы гэта адмаўляюць.
Ваенізаванае крыло партыі — Асірыйскі ваенны савет (Mawtbo Fulhoyo Suryoyo, скар. МФС), было сфармавана ў лютым 2013 года ў самы разгар канфлікту. Арганізацыя дзейнічае пераважна ў густанаселеных раёнах правінцыі Хасеке на паўночным усходзе краіны[10]. Сумесна з курдскімі фарміраваннямі яе байцы неаднаразова прымалі ўдзел у сумесных аперацыях супраць радыкальных ісламісцкіх груповак, такіх як «Фронт аль-Нусра» і «Ісламская дзяржава» (ІД). У студзеня 2014 года МФС ўлілася ў склад атрадаў народнай самаабароны[11][12]. На дадзены момант колькасць арганізацыі складае больш за дзве тысячы чалавек[13].
Нягледзячы на тое, што партыя мае афіцыйную рэгістрацыю, пасля пачатку канфлікту яе члены сталі падвяргацца рэпрэсіям з боку ўладаў краіны. Так, 6 чэрвеня 2013 года ў Эль-Камышлы сірыйскімі спецслужбамі быў арыштаваны член выканкама партыі — Рубель Габрыэль Баго[14]. У жніўні таго ж года сілавікамі быў арыштаваны Саіта Малкі Косар — бацька кіраўніка «Сутора», Іяганам Косар, адначасова які з’яўляўся яго намеснікам. Яго арыштавалі прама ў аэрапорце Эль-Камышлы адразу па прылёце з Швейцарыі, дзе ў яго мелася другое грамадзянства[15]. Пазней ён быў пераведзены ў турму непадалёк ад Дамаска, пасля чаго сувязь з ім была страчана[16]. Афіцыйна яму так і не было прад’яўлена ніякіх абвінавачванняў, інфармацыі аб пачатку судовага працэсу над Косарам або яго вызваленні не паступала[17]. Па стане на люты 2014 года аб арыштаваных членах партыі нічога не вядома.
Па чутках, Косар памёр у турме пры нявысветленых абставінах. Па сцвярджэннях сірыйскіх уладаў у дзень свайго арышту ён памёр ад сардэчнага прыступу, знаходзячыся ў Дамаску. Па іх сцвярджэннях, смерць наступіла паміж 22:00[18] і 22:25[15] па мясцовым часе, аднак на той момант яго самалёт нават не паспеў прызямліцца ў Эль-Камышлы, што ставіць пад сумнеў афіцыйную версію яго смерці[15]. Нягледзячы на шматлікія просьбы, цела нябожчыка так і не была перададзена членам яго сям’і[16]. Аднак сваякам, усё-такі атрымалася адшукаць лекараў з Дамаска, якія падпісвалі пасведчанне аб смерці. Яны распавялі ім, што як і ў выпадку з Косарам, сілавікі часта прымушаюць іх падпісваць такія сведчанні, не дазваляючы ім аглядаць цела нябожчыкаў[15][18]. Сябры, блізкія і калегі дагэтуль пад’ядуць, што Косар можа быць яшчэ жывы і лічаць[15], што ўлады наўмысна хаваюць ад грамадскасці факты яго катаванняў у зняволенні[18].