Зулейха расплюшчвае вочы (руск.: Зулейха открывает глаза) — гістарычны раман расійскай пісьменніцы Гузель Яхінай аб раскулачвання 1930-х гадоў у СССР. Упершыню апублікаваны ў 2015 годзе[1].
Тэма лёсаў раскулачаных і жыццё ў спецпасяленні зацікавіла Яхіну дзякуючы расказах яе бабкі, якая перажыла ссылку ў Сібір. Аднак рэальных эпізодаў з яе біяграфіі ў рамане няма, тэкст створаны на аснове мемуараў вялікай колькасці іншых раскулачаных людзей[2].
Падрыхтоўка да напісання кнігі заняла ў аўтара два гады, яшчэ восем месяцаў сышло на непасрэдную працу над тэкстам. Першапачаткова тэкст рамана быў напісаны ў выглядзе сцэнара як навучальная праца для Маскоўскай школы кіно[ru]. У форме рамана гісторыя атрымала некалькі іншыя развіцця сюжэту і канцоўку[3].
Першая публікацыя ўрыўка рамана адбылася ў 2014 годзе ў майскім нумары часопіса «Сібірскія агні[ru]» (руск.: Сибирские огни). Пасля шэрагу няўдалых спробаў самастойна знайсці выдаўца для рамана Яхіна звярнулася ў літаратурнае агенцтва. З яго дапамогай кніга ўбачыла святло і апынулася паспяховай[4]. Пасля раман неаднаразова перавыдаваўся, а таксама быў пераведзены больш чым на 20 моў[5].
Дзеянне рамана пачынаецца ў 1930 годзе ў татарскай вёсцы. Узімку 1930-га ў сялянкі Зулейхі забіваюць мужа, а яе саму разам з сотнямі іншых перасяленцаў адпраўляюць у вагоне-цяплушцы па катаржным маршруце ў Сібір. У другой частцы рамана распавядаецца гісторыя выжывання ссыльных, кінутых у глухой тайзе на беразе Ангары без ежы, прытулку і цёплай вопраткі. Людзям розных нацыянальнасцяў, канфесій і лёсаў даводзіцца разам змагацца за выжыванне супраць суровай прыроды і новых парадкаў[6].
У 2018 і 2019 гадах кінакампаніяй «Русское» для тэлеканала «Расія-1» паводле рамана зняты аднайменны 8-серыйны фільм. Галоўную ролю ў ім згуляла Чулпан Хаматава[ru][11]. Прэм’ера серыяла адбылася 13 красавіка 2020 года на канале «Расія-1»[12].