wd wp Пошук:

Дэкодэр сігналаў каляровасці

Дэкодэр PAL для тэлевізараў SECAM:
1мікрасхема К174ХА28
2 — кварцавы рэзанатар на частату 4,43 МГц
3 — ультрагукавая лінія затрымкі УЛЗ-64-8
Кошт дэкодэра ў 1990 годзе - 120 рублёў
Субмодуль каляровасці СМЦ-2 (дэкодэр SECAM) і модуль каляровасці МЦ-2 тэлевізара 3УСЦТ
Вялікая інтэгральная мікрасхема апрацоўкі тэлевізійных сігналаў TDA8374A (Philips) у тэлевізары Daewoo (другая палова 1990-х гг.). Апрацоўвае тры сістэмы (PAL, SECAM і NTSC), але так як тэлевізар прызначаны для еўрапейскага і расійскага рынку карэктная праца з сігналам NTSC магчымая толькі праз нізкачашчынны ўваход.

Дэкодэр сігналаў каляровасці (канал каляровасці) — складовая частка канструкцыі каляровага тэлевізара аналагавых стандартаў тэлебачання (NTSC, PAL, SECAM), якая пераўтварае закадаваную ў каляровым тэлевізійным сігнале інфармацыю аб колеры ў электрычныя сігналы, неабходныя для прайгравання каляровага малюнка. Дэкодэр з’яўляецца складовай часткай любога каляровага тэлевізара і дазваляе дэкадаваць адну або некалькі розных сістэм каляровага тэлебачання. У лічбавых стандартах тэлебачання ў кадзіраваным выглядзе перадаецца не толькі каляровая інфармацыя, але ўвесь відэасігнал, таму лічбавыя тэлевізары забяспечваюцца больш складаным лічбавым дэкодэрам відэаінфармацыі (часцей за ўсё стандарту MPEG2), які ў сучасных сістэмах рэалізуецца праграмна.

Да з’яўлення ў СССР бытавых відэамагнітафонаў тэхнічны тэрмін «дэкодэр» быў знаёмы толькі спецыялістам і радыёаматарам. Масавае з’яўленне ў канцы 1980-х гадоў пірацкіх відэакопій замежных фільмаў, запісаных у сістэмах, якія не падтрымліваліся штатным дэкодэрам савецкіх тэлевізараў, прывяло да кустарнай вытворчасці і ўстаноўцы дадатковых дэкодараў, у асноўным сістэмы PAL.

Прылада, якая пераўтварае тэлевізійны сігнал з адной сістэмы каляровага вяшчання ў іншую, называецца транскодэрам.

Агульныя прынцыпы перадачы інфармацыі аб колеры і працы дэкодэра сігналаў каляровасці

У каляровым тэлебачанні інфармацыя аб колеры ўяўляецца сукупнасцю трох манахромных складнікаў — асноўных колераў, якія атрымліваюцца ў працэсе колярадзялення. Для сумяшчальнасці з чорна-белымі тэлевізійнымі прымачамі замест непасрэднай перадачы трох сігналаў асноўных колераў E’R, E’G, E’B ажыццяўляецца перадача сігналу яркасці E’Y, адпаведнага чорна-беламу малюнку, і двух колерарознасных сігналаў E’R—Y і E’By, якія атрымовываюцца адніманнем сігналу яркасці з сігналаў чырвонага і сіняга колераў[1]. З гэтых сігналаў і сігналу сінхранізацыі разгортак фармуецца поўны каляровы тэлевізійны сігнал (ПЦТС)[2].

У тэлевізійным прымачы для атрымання сігналаў трох асноўных колераў з ПЦТС і ўзмацнення іх да ўзроўню, дастатковага для падачы на кінескоп або вадкакрысталічны дысплей маецца набор прылад, які ўключае адзін ці некалькі каналаў каляровасці (прылад, якія фармуюць колерарознасныя сігналы), канал яркасці, матрыцыраючая прылада і выходныя видэаузмацніцялі[3]. Такі набор прылад можа называцца блокам, модулем або дэкодэрар каляровасці. Аднак агульнапрынятым тэрмінам дэкодэр пазначаюць менавіта прыладу, якая фармуе з ПЦТС колерарознасныя сігналы[4]. У гэтым сэнсе тэрміны дэкодэр і канал каляровасці з’яўляюцца сінонімамі.

Тэлевізійны сігнал, які прымаецца з эфіру, альбо які паступае з вонкавай прылады (напрыклад, відэамагнітафона), падаецца ў дэкодэр і канал яркасці. Паколькі сігнал каляровасці з’яўляецца перашкодай для канала яркасці, а сігнал яркасці — перашкодай для дэкодэра, выконваецца падзел сігналаў з дапамогай фільтраў. Дэкодэр звычайна змяшчае паласовы фільтр, а канал яркасці — рэжэктарны фільтр[5].

У дэкодэры фармуюцца колерарознасныя сігналы E’R—Y і E’By[6]. Спосаб фарміравання колерарознасных сігналаў розны і залежыць ад выкарыстанай у дэкадэруемамым сігнале сістэмы каляровага вяшчання. У некаторых мадэлях тэлевізараў дэкодэр каляровасці выконваўся ў выглядзе асобнай друкаванай платы (субмодуля).

Дэкодэр таксама змяшчае схему, якая забяспечвае яго ўключэнне пры з’яўленні сігналу каляровасці ў той сістэме, якую ён падтрымлівае. Калі моносистемный тэлевізар (напрыклад, савецкі тэлевізар з дэкодэр SECAM) прымае «чужой» для яго сігнал каляровасці (напрыклад, у сістэме PAL) — дэкодэр не ўключаецца і глядач бачыць чорна-белы малюнак. Калі стаўленне сігнал/шум прыманага тэлевізійнага сігналу занадта мала, напрыклад пры з-за вялікага выдалення ад які перадае тэлецэнтра, выкарыстання прыёмнай антэны з малым каэфіцыентам узмацнення або доўгага антэннага кааксіяльнага кабеля, тое ўстойлівае фарміраванне колерарознасных сігналаў становіцца немагчыма і дэкодэр таксама адключаецца. У декодерах SECAM і PAL сігналы ўключэння каляровасці фармуюцца прыладамі каляровай сінхранізацыі[7][8].

У канале яркасці, акрамя падаўлення сігналу каляровасці, таксама выконваецца затрымка сігналу для сумяшчэння яго ў часе з колерарознымі сігналамі, рэгуляванне яркасці і кантраснасці і ўстаноўка ў пачатку кожнай тэлевізійнага радку узроўню напружання, які адпавядае чорнаму колеру малюнка (фіксацыя ўзроўню чорнага)[5], што неабходна для наступнага матрыцавання.

Сігнал яркасці і колерарознасныя сігналы паступаюць на матрыцыячую прыладу, дзе аднаўляецца адсутнічаючы сігнал E’G—Y і фармуюцца сігналы асноўных колераў E’R (чырвоны), E’G (зялёны) і E’B (сіні). Затым яны ўзмацняюцца відэаузмацніцелям і паступаюць на паасобныя катоды электронных гармат кінескопа або на вадкакрысталічную матрыцу. Калі дэкодэр выключаны, на матрыцыючую прыладу паступае толькі сігнал яркасці, у выніку чаго сігналы асноўных колераў маюць аднолькавую велічыню і на экране тэлевізара малюнак становіцца чорна-белым.

Агляд канструкцый дэкодараў

Па колькасці падтрымоўваных сістэм дэкодэры сігналаў каляровасці можна падзяліць на:

Дэкодэры першых мадэляў каляровых тэлевізараў будаваліся на электронных лямпах, напрыклад, тэлевізар RCA CT-100 (1954 год)[9], які выпускаецца ў ЗША або тэлевізар Рэкорд-101[10], які выпускаўся ў СССР (1970 год), затым на транзістарах або іх спалучэнні з электроннымі лямпамі. Такія дэкодэры налічвалі сотні электронных кампанентаў, у некаторых тэлевізарах (напрыклад савецкіх, серыі УЛПЦТ[Примечание 1]) значную іх частку даводзілася размяшчаць на дапаможных поплатках (модулях), якія ўпаіваліся на асноўную плату дэкодэра[11]. Акрамя таго, дэкодэры ўтрымлівалі мноства наладжвальных кампанентаў, што патрабавала для налады дэкодэра спецыяльны стэнд[12], а дэкодэры PAL і SECAM выкарыстоўвалі дарагую лінію затрымкі на працягласць тэлевізійнага радка, з адхіленнем не больш за 5 нанасекунд для сістэмы PAL[13].

У канцы 1960-х гадоў пачалі распрацоўвацца мікрасхемы для дэкодараў каляровасці[14]. Іх ужыванне дазволіла значна скараціць колькасць электронных кампанентаў у дэкодэры. Павышэнне ўзроўню інтэграцыі дазволіла да сярэдзіны 1980-х гадоў стварыць мультысістэмны дэкодэр ўсяго на адной мікрасхеме (напрыклад, TDA4555 фірмы Philips[15]). Аднак гэта не вырашыла праблему складанасці налады дэкодэра і наяўнасці лініі затрымкі. У сувязі з гэтым, працягваўся пошук спосабаў спрашчэння канструкцыі дэкодараў. Такімі спосабамі сталі: выкарыстанне прыбораў з зарядавай сувяззю (ПЗС) і прымяненне лічбавай апрацоўкі сігналу. Паколькі ПЗС можа выконваць затрымку сігналу, яго можна выкарыстоўваць замест лініі затрымкі[16].

Лічбавая апрацоўка мае на ўвазе апрацоўку відэасігналу, аблічбаванага з дапамогай аналога-лічбавага пераўтваральніка, пры дапамозе матэматычных алгарытмаў. Перад падачай на видэаузмацніцелі вырабляецца адваротнае пераўтварэнне ў аналагавы сігнал[17]. Нават частковы пераход на лічбавую апрацоўку сігналаў дазваляе[18]:

Першы набор мікрасхем з лічбавай апрацоўкай сігналаў «DIGIT 2000» быў распрацаваны карпарацыяй ITT у 1981 годзе[19]. Аднак, нягледзячы на перавагі лічбавай апрацоўкі, якасць малюнка, стваранага такімі мікрасхемамі, мала адрознівалася ад звычайных аналагавых. Для далейшага павышэння якасці малюнка патрабаваліся дадатковыя метады апрацоўкі, напрыклад, пераўтварэнне празрадковай разгорткі ў прагрэсіўную, шумапрыглушэнне і г. д., якія патрабуюць наяўнасці ў тэлевізары запамінальнай прылады на памер тэлевізійнага поля. Мікрасхемы з падтрымкай знешняй памяці былі створаны фірмай Philips ў 1988 годзе[20]. У якасці памяці выкарыстоўваліся здзвігавыя рэгістры на ПЗС[21].

Да пачатку 2000-х гадоў былі створаны мікрасхемы, якія аб’ядноўваюць на адным крышталі дэкодэр каляровасці, АЗП, канвэртар разгорткі і суадносіны бакоў растру, карэктар выразнасці каляровых пераходаў, шумападавіцель і схему лічбавага кіравання па шыне I2C (напрыклад, VSP 94x2A фірмы Micronas[22]).

Спосабы пабудовы мультысістэмных дэкодараў

На сённяшні дзень існуюць тры асноўных спосабы стварэння мультысістэмных дэкодэраў[23]:

Дэкодэры PAL на тэлевізарах SECAM

У СССР рэгулярныя перадачы каляровага тэлебачання вядуцца з 1967 года па французскай сістэме SECAM-IIIB[36]. Савецкай прамысловасцю для ўнутранага рынку вырабляліся тэлевізары, якія падтрымлівалі толькі сістэму SECAM, паколькі перадачы ў іншых сістэмах на большай частцы тэрыторыі краіны былі недаступныя.

Невялікая частка савецкіх грамадзян, якія пражывалі паблізу мяжы з некаторымі дзяржавамі магла праглядаць замежныя тэлеперадачы ў сістэме PAL, гэта такія краіны, як Нарвегія, Фінляндыя, Румынія, Турцыя, Іран, Пакістан, Кітай, Паўночная Карэя; часткі жыхароў Сахалінскай вобласці даступны прагляд японскіх тэлепраграм у сістэме NTSC. Падобная сітуацыя існуе і ў іншых краінах, напрыклад у Берліне, як і ва ўсёй ГДР, тэлеперадачы вяліся ў сістэме SECAM B/G, а за «сцяной», у Заходнім Берліне, як і ў ФРГ, выкарыстоўваўся PAL B/G. Большасць тэлевізараў працягвала выпускацца аднасістэмнымі нават нягледзячы на тое, што з сярэдзіны 1980-х гадоў у іх выкарыстоўваліся мікрасхемы для двухсістэмнага PAL/SECAM дэкодэра К174ХА9 і К174ХА8, якія ўяўлялі сабой аналагі мікрасхем TCA640 і TCA650 фірмы Valvo (серыя тэлевізараў 3УСЦТ з модулямі каляровасці МЦ-2 і МЦ-3)[37]. Пасля з’яўлення ў СССР бытавых відэамагнітафонаў фармату VHS (а з 1984 года выпускаўся айчынны відэамагнітафон «Электроніка ВМ-12») іх карыстальнікі сутыкнуліся з тым, што пры праглядзе некаторыя відэакасеты на савецкіх каляровых тэлевізарах прайграваюцца толькі ў чорна-белым малюнку.

Калі відэазапіс на касеце зроблена ў сістэме PAL (як правіла, гэта былі замежныя фільмы ў асноўным кантрафактнага паходжання), то і відэамагнітафон прайграе тэлевізійны сігнал у гэтай жа сістэме, калі запіс быў зроблены ў сістэме SECAM (напрыклад, запіс эфірнай тэлеперадачы, або ліцэнзійнызапіс савецкага фільма[Примечание 2]) — тое, відэамагнітафон прайграе тэлевізійны сігнал у сістэме SECAM. Бытавыя відэамагнітафоны гэтага перыяду не падтрымлівалі транскадыкаванне відэасігналу з адной сістэмы ў іншую, мадэлі з такой функцыяй з’явіліся ў пачатку 2000-х гадоў, напрыклад, «Panasonic AG-W3». З такімі ж праблемамі сутыкаліся ўладальнікі замежных хатніх камп’ютараў і гульнявых прыставак пры спробе выкарыстоўваць тэлевізар у якасці манітора: відэакатроляры гэтых прылад у большасці выпадкаў фармавалі каляровы тэлевізійны сігнал у сістэме NTSC або PAL, таму савецкія тэлевізары паказвалі чорна-белы малюнак.

Прайграванне каляровага малюнка аднаўлялася пасля ўстаноўкі ў савецкі каляровы тэлевізар дадатковага дэкодэра патрэбнай сістэмы. У часопісе «Радыё», кнігах з серый «Масавая радиобиблиотека», «У дапамогу радыёаматару» публікаваліся прынцыповыя схемы для самастойнай зборкі вопытнымі радыёаматарамі[38][39], у другой палове 1980-х гадоў вытворчыя кааператывы і дзяржаўныя прадпрыемствы асвоілі выпуск дэкодараў. Ўсталёўваліся дэкодэры і настройваліся тэлевізары самастойна, кааператывамі або тэлеатэлье.

Часам можна сустрэць назву «дэкодэр PAL-SECAM» (як правіла, у артыкулах рэкламнага зместу), што тэхнічна некарэктна, так як якія ўстанаўліваюцца вырабы не выраблялі транскодирование сігналу PAL ў сігнал SECAM, а дэкодэры SECAM (субмодули каляровасці) ужо меліся ў тэлевізарах. Да канца 1980-х гадоў савецкая радыёэлектронная прамысловасць асвоіла выпуск мультисистемных тэлевізараў чацвёртага пакалення (4УСЦТ)[40], а ў 1990-я гады ў продажы з’явіліся імпартныя каляровыя тэлевізары. Старыя савецкія мадэлі (УПИМЦТ[Примечание 3], 2УСЦТ[Примечание 4], 3УСЦТ[Примечание 5]) зношваліся і паступова выходзілі з ладу, становячыся здабыткам гісторыі.

Падключэнне стандарце PAL да тэлевізара

Прадаваліся ў СССР дэкодэры PAL далучаліся паралельна декодеру SECAM. Складанасць такога падлучэння складалася ў тым, што дэкодэры каляровасці розных серый савецкіх тэлевізараў істотна адрозніваліся па тэхнічных характарыстыках. Напрыклад, адрозніваліся напружання харчавання, амплітуда і палярнасць колерарознасных сігналаў, амплітуда і форма патрэбных імпульсаў кадравай і маленькай разгортак, спосаб выключэння колеру. Не ўсе продавашиеся дэкодэры былі сумяшчальныя з любой мадэллю тэлевізара. Гэта патрабавала самастойнай зборкі ўзгадняючых ланцугоў, якія дазвалялі змяняць амплітуду і палярнасць колерарознасных сігналаў, фарміраваць адсутнічаюць імпульсы для працы схем каляровай сінхранізацыі і апазнавання, а таксама выконваць камутацыю сігналаў. У далейшым такія ланцугу сталі ўсталёўвацца на плаце ў стандарце PAL. З найбольшымі цяжкасцямі была звязана ўстаноўка дэкодараў ў лампово-паўправадніковыя тэлевізары УЛПЦТ[41].

Друкаваная плата дэкодэра PAL мацавалася ўнутры корпуса тэлевізара і злучалася правадамі з модулем (блокам) каляровасці. Для выгоды мантажу (дэмантажу пры неабходнасці) падлучэнне адбывалася таксама праз электрычны раздым.

Электронныя ключы (на транзістарах, мікрасхемах або рэле) адключалі дэкодэр SECAM падчас прыёму сігналу ў сістэме PAL.

На тэлевізары,якія былі прызначаны длясумеснай працы з відэамагнітафонам часам ўсталёўвалася прылада спалучэння, якое дазваляла падаваць сігнал з відэамагнітафона не толькі праз радыёчастотны модулятор на антэнны ўваход, але і наўпрост праз нізкачашчынныя раздымы «цюльпан», «DIN» або «SCART». У гэты рэжым прагляду тб перамыкаўся асобнай кнопкай, адначасова адключаўся модуль радыёканала і мог адключацца дэкодэр SECAM (каб не наладжваць аўтаматычнае пераключэнне PAL-SECAM, калі на тэлевізары праглядаліся толькі копіі замежных фільмаў у відэасалонах).

Транскадыкаванне

Транскодэры выкарыстоўваюцца, галоўным чынам, для пераўтварэння сістэмы кадавання каляровасці пры трансляцыі праграм, вырабленых у сістэме, якая не адпавядае прынятай на дадзенай тэрыторыі вяшчання. Транскодер ўяўляе сабой камбінацыю з дэкодэра і кадавальныя прылады, уключаных паслядоўна[42]. Дэкодэр падзяляе поўны каляровы тэлевізійны сігнал на сігнал яркасці і колерарознасныя сігналы, а кодэр зноўку кадуе іх у тэлевізійны сігнал, выкарыстоўваючы іншую сістэму кадавання.

У сувязі з тым, што з сярэдзіны 1990-х гадоў відэаабсталяванне прафесійнае для сыстэмы SECAM нідзе ў свеце практычна не вырабляецца, відэа, зробленае звычайнымі людзьмі паўсюдна ажыццяўляецца ў сістэме PAL са стандартам раскладання 625/50, прынятым на тэрыторыі краін, якія вяшчаюць у сістэме SECAM. Пры трансляцыі гатовай праграмы ў эфір тэлевізійны сігнал транскодируется ў сістэму SECAM. Такая тэхналогія ўжываецца на большасці расійскіх тэлеканалаў з-за адсутнасці сучаснага абсталявання для вытворчасці па сістэме SECAM, нягледзячы на нязначныя страты якасці малюнка[43]. Відэа, зробленае звычайнымі людзьмі ў «родны» сістэме было б немагчыма нават пры выкарыстанні захаваліся якія перадаюць камер SECAM, паколькі апрацоўка відэасігналу патрабуе мноства стадый, сучаснае абсталяванне для выканання якіх выпускаецца толькі з падтрымкай сістэм PAL і NTSC. Гэта ставіцца да видеомагнитофонам, видеомикшерам і шматлікім іншым прыладам. Неаднаразова ставілася пытанне аб пераходзе тэлевізійнага вяшчання ў Расіі на сістэму PAL, але наяўнасць вялізнага парку тэлевізійных прымачоў, не падтрымліваюць гэтую сістэму, робіць такі пераход немагчымым[44]. Акрамя таго, наступ лічбавага тэлебачання, заснаванага на іншых прынцыпах і стандартах, здымае актуальнасць праблемы.

Дэкодэры SECAM на тэлевізарах NTSC

На некаторых таварах, што ўвозяцца ў Расію патрыманых японскіх аўтамабілях ўстаноўлены тэлевізары, прызначаныя, натуральна, для сістэмы NTSC, таксама ў 1990-я гады ў прыватным парадку на Далёкі Усход ўвозіліся патрыманыя японскія тэлевізары[Примечание 6]. Новыя ўладальнікі, зразумела, жадаюць адаптаваць іх пад расейскі тэлевізійны стандарт і сістэму каляровасці. У тэлевізары ўбудоўваюцца дэкодэры SECAM, падладжваецца канал гукавога суправаджэння, кадравая і маленькая разгортка і іншыя параметры. Колькасць перенастраиваемых тэлевізараў невяліка, з’ява носіць выпадковы характар, выраб дэкодараў і пераробка тэлевізараў выконваецца, як правіла, саматужна, вопытнымі радыяаматары або тэлэмайстрамі.

Заўвагі

  1. Телевизоры УЛПЦТ носили торговое наименование «Название-7**»
  2. Первыми производителями лицензионной видеопродукции в СССР считаются «Видеопрограмма Госкино СССР», ВТПО «Видеофильм», киновидеообъединение «Крупный план»
  3. Телевизоры УПИМЦТ носили торговое наименование «Название-202», «Название-208»
  4. Переходные модели между УПИМЦТ и 3УСЦТ
  5. Телевизоры 3УСЦТ носили торговое наименование «Название-Ц28*Д», «Название-Ц38*Д», «Название-51ТЦ3**Д», «Название-61ТЦ3**Д»
  6. Подержанные японские телевизоры часто ввозились как «доноры» кинескопов, устанавливаемых затем в имеющиеся у населения советские телевизоры вместо «севшего» «родного» кинескопа

Зноскі

  1. Хохлов, 1992, с. 6
  2. Телевидение, 2002, с. 247
  3. Пескин и др., 1992, с. 3
  4. Телевидение, 2002, с. 393
  5. 1 2 Хохлов, 1992, с. 190
  6. Телевидение, 2002, с. 302
  7. Хохлов, 1992, с. 112
  8. Хохлов, 1992, с. 154
  9. Принципиальная схема телевизора RCA CT-100 (нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 верасня 2015. Праверана 22 студзеня 2017.
  10. Телевизионный приёмник цветного изображения «Рекорд-101» (нявызн.) (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 1 сакавіка 2016. Праверана 22 студзеня 2017.
  11. {{{загаловак}}}. — 1977.
  12. Хохлов, 1992, с. 125
  13. Телевидение, 2002, с. 288
  14. Хохлов, 1992, с. 276
  15. Data Sheet. TDA 4555 TDA 4556 Multistandard decoder (нявызн.) (недаступная спасылка) (1984). Архівавана з першакрыніцы 3 чэрвеня 2016. Праверана 22 студзеня 2017.
  16. Хохлов, 1992, с. 40
  17. Хохлов, 1992, с. 41
  18. Хохлов, 1992, с. 43
  19. Хохлов, 1992, с. 140
  20. Хохлов, 1992, с. 142
  21. Хохлов, 1992, с. 257
  22. VSP 94x2A PRIMUS Powerful Scan Rate Converter including Multistandard Color Decoder (нявызн.).
  23. Телевидение, 2002, с. 413
  24. SECAM, PAL, NTSC… Решение проблемы совместимости(руск.) . Что есть что. Stereo&video (1 чэрвеня 2000). Архівавана з першакрыніцы 11 лютага 2013. Праверана 3 лютага 2013.(руск.) . Что есть что. Stereo&video (2000-06). з першакрыніцы 11 лютага 2013. Праверана 3 лютага 2013.
  25. Хохлов, 1992, с. 174
  26. Хохлов, 1992, с. 175
  27. Хохлов, 1992, с. 177
  28. Ельяшкевич и др., 1993, с. 158
  29. {{{загаловак}}}. — 1992. — ISBN 1-56000-016-3.
  30. Хохлов, 1992, с. 184
  31. Пескин и др., 1992, с. 6
  32. Хохлов, 1992, с. 290
  33. Ельяшкевич и др., 1993, с. 110
  34. Ельяшкевич и др., 1993, с. 194
  35. Телевидение, 2002, с. 417
  36. Andreas Fickers. The Techno-politics of Colour: Britain and the European Struggle for a Colour Television Standard(англ.)  (недаступная спасылка). Maastricht University. Архівавана з першакрыніцы 11 лютага 2013. Праверана 8 лютага 2013.(англ.) . Maastricht University. з першакрыніцы 11 лютага 2013. Праверана 8 лютага 2013.
  37. С. Сотников Бескварцевый декодер СЕКАМ-ПАЛ-НТСЦ // журнал «Радио». — 1989. — № 9. — С. 54.
  38. К. Филатов, Б. Ванда Приём сигналов ПАЛ телевизорами 3УСЦТ // журнал «Радио». — 1989. — № 6. — С. 52.
  39. Б. Хохлов Субмодуль ПАЛ для модуля цветности МЦ-31 // журнал «Радио». — 1989. — № 10. — С. 52.
  40. Телевидение, 2002, с. 398
  41. Ю.
  42. Телевидение, 2002, с. 378
  43. Леонид Чирков Голосую за PAL Архівавана 1 чэрвеня 2013. (рус.) // «625» : журнал. — 1997. — № 4.
  44. В.

Літаратура

Спасылкі

Тэмы гэтай старонкі (3):
Катэгорыя·Вікіпедыя·Ізаляваныя артыкулы/сірата0
Катэгорыя·Радыёаматарства
Катэгорыя·Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы