Вячаслаў Сямёнавіч Сцёпін (19 жніўня 1934, пас. Наўля, Бранская вобласць — 14 снежня 2018, г. Масква) — беларускі і расійскі філосаф і арганізатар навукі. Доктар філасофскіх навук, прафесар, акадэмік Расійскай акадэміі навук.
Бацька, Сямён Мікалаевіч Сцёпін (1911—1998) — партыйны функцыянер. У 1941 Вячаслаў Сцёпін з маці, Антанінай Пятроўнай Сцёпінай (1910—1987), выехаў з Масквы, дзе тады жыла сям’я, у эвакуацыю ў Сцерлітамак. З 1946 года сям’я Сцёпіных жыла ў Мінску. Скончыў 4-ю сярэднюю школу г. Мінска (1951), аддзяленне філасофіі гістарычнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта (1956) і аспірантуру па кафедры філасофіі БДУ (1959). З 1959 па 1974 год — выкладчык, дацэнт кафедры філасофіі Беларускага політэхнічнага інстытута. У 1965 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю па філасофіі пад назвай «Общеметодологические проблемы научного познания и современный позитивизм (критика некоторых основных идей неопозитивистской гносеологии и методологии в аспекте отношения позитивизма к специальным наукам)». У канцы 1960-х гадоў — актыўны ўдзельнік семінараў Маскоўскага метадалагічнага гуртка (пад кіраўніцтвам Георгія Шчадравіцкага), у 1960—1970-х гадах — суарганізатар і лідар метадалагічных семінараў у Мінску[1].
У 1975 годзе абараніў доктарскую дысертацыю «Проблема структуры и генезиса физической теории: содержательные аспекты строения и эволюции теоретических знаний». З 1974 года — дацэнт, з 1979 — прафесар, з 1981 — загадчык кафедры філасофіі гуманітарных факультэтаў БДУ. У 1987 годзе пераехаў у Маскву. Дырэктар Інстытута гісторыі прыродазнаўства і тэхнікі АН СССР (1987—1988), член-карэспандэнт АН СССР з 23 снежня 1987 года па Аддзяленні філасофіі і права (філасофскія пытанні прыродазнаўства), дырэктар Інстытута філасофіі АН СССР (1988—2006, з 1992 — Інстытута філасофіі РАН), акадэмік РАН з 31 сакавіка 1994 года. Замежны член Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1995), замежны член Нацыянальнай акадэміі навук Украіны (1999), ганаровы доктар універсітэта Карлсруэ (1999). У 1999—2015 гадах загадчык кафедры філасофскай антрапалогіі філасофскага факультэта Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта. З 2006 года — навуковы кіраўнік, галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута філасофіі РАН. Член экспертнай камісіі Расійскага савета алімпіяд школьнікаў па грамадазнаўстве. Уваходзіў у склад Вышэйшай атэстацыйнай камісіі (ВАК) Міністэрства адукацыі і навукі Расійскай Федэрацыі (2012—2016).
Прэзідэнт Расійскага філасофскага таварыства.
Спецыяліст у вобласці тэорыі пазнання, філасофіі і метадалогіі навукі, філасофіі культуры. У 1960—1980-х гадах крытыкаваў пазітывізм, постпазітывізм і неапазітывізм. Пры гэтым пазбягаў у сваіх артыкулах і кнігах адсылак да класікаў марксізма і матэрыялаў з’ездаў КПСС, у адрозненне ад многіх савецкіх філосафаў, якія называлі Сцёпіна «прыхаваным пазітывістам» і лічылі маргіналам[4]. У 1970—1980-х гадах распрацаваў канцэпцыю структуры і генэзіса навуковай тэорыі, адкрыў і апісаў аперацыю выбудовы тэорыі (канструктыўнага ўвядзення тэарэтычных аб’ектаў). У рамках гэтай канцэпцыі Сцёпіным была раскрыта структура асноваў навукі, паказана іх узаемасувязь з тэорыямі і доследамі. Абгрунтаваў ідэю мноства патэнцыйна магчымых гісторый навукі і селектыўнай ролі культуры ў ажыццяўленні асобных з іх, якія становяцца рэальнай гісторыяй навукі. Распрацаваў канцэпцыю тыпаў навуковай рацыянальнасці (класічны, некласічны, постнекласічны), кожны з якіх характарызуецца ўласным тыпам рэфлексіі над навукай і сістэмай ідэалаў і падыходаў. Даследаваў функцыі светапоглядных універсалій культуры, прааналізаваў суадносіны ўніверсалій культуры і філасофскіх катэгорый. Універсаліі (катэгорыі) культуры функцыянуюць:
Сістэма ўніверсалій культуры служыць свайго рода генетычным кодам кожнага віда і тыпа цывілізацыі. Сцёпін распрацаваў канцэпцыю тыпаў цывілізацыйнага развіцця (традыцыяналісцкі і тэхнагенны), выдзяліў агульную для кожнага з гэтых тыпаў сістэму каштоўнасцей, прадстаўленую сэнсамі ўніверсалій культуры, даследаваў змены гэтых сэнсаў у хадзе гістарычнага развіцця.