Аляксандр Уладзіміравіч Францкевіч (нар. 6 мая 1990, г. Наваполацк, Віцебскай вобл., Беларусь) — палітычны зняволены, грамадскі актывіст.
Аляксандр Францкевіч нарадзіўся 6 мая 1990 года ў г. Наваполацку, Віцебскай вобласці. Пасля сканчэння ў 2008 г. ліцэю працаваў праграмістам. У 2009 г. пераехаў жыць і працаваць у Мінск. Цікавіўся гісторыяй палітычных партый. У Наваполацку далучыўся да антыфашысцкага руху. У Мінску стаў актывістам анархісцкага руху.
Арыштаваны 3 верасня 2010 г.[1]
20 верасня А. Францкевічу прад’явілі абвінавачанне па ч. 2 арт. 339 КК РБ. Ён абвінавачваўся ў тым, што 9 сакавіка 2010 г. здымаў на відэа напад на апорны пункт міліцыі ў Салігорску. У апорным пункце міліцыі былі выбітыя шыбы, у памяшканне быў укінуты фаер. Акцыя была праведзеная ў знак пратэсту супраць незаконных дзеянняў міліцыі, якія, годам раней, па перакананнях удзельнікаў акцыі, давялі да самагубства салігорскую праваабаронцу Яну Палякову.[2] Анархісты выклалі відэа акцыі ў сацыяльныя сеткі і ўзялі адказнасць за правядзенне акцыі на сябе.[3]
Падчас суду А.Францкевіч прызнаў, што здымаў гэтую акцыю на відэа.[4]
14 лютага 2011 г. А.Францкевічу да ранейшага абвінавачвання дадалі ч. 3 арт. 218 КК РБ, за ўдзел у акцыі, якая адбылася 29 красавіка 2010 г. Тады групай анархістаў на ўваходзе ў будынак Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі па праспекту Пераможцаў 21 было разбіта некалькі шыбаў, у будынак быў закінуты фаер.[5]
Таксама яго абвінавацілі ва ўдзеле ў несанкцыянаванай антываеннай акцыі каля будынку міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь у 2009 г. у г. Мінску. Затым гэтае абвінавачванне было знята за недаказанасцю.
Урэшце органы крымінальнага пераследу абвінавацілі А.Францкевіча па ч. 2 арт. 218, ч. 2 арт. 339, ч. 2 арт. 349, ч. 2 арт. 351, ч.1 арт. 354 КК РБ (апошнія тры склады адносяць да злачынстваў супраць інфармацыйнай бяспекі).
Матэрыяльная шкода гэтых дзеянняў была ацэненая ў 1 мільён 900 тысячаў бел. рублёў. Разам з ім па гэтай справе затрымалі Ігара Аліневіча і Мікалая Дзядка.
У чаканьні суду ўтрымліваўся ў мінскім СІЗА-1. Нягледзячы на сур’ёзныя праблемы са здароўем, не быў вызвалены да суду. Падчас следства адмовіўся даваць паказанні супраць М.Дзядка.
27 мая 2011 года А. Францкевіч быў асуджаны судом Заводскага раёна Мінска па ч.6 арт.16 (саўдзел у злачынстве ў форме пасобніцтва), ч.2 арт.339, ч.2 ст.351, ч.1 ст.354 КК РБ да трох гадоў пазбаўлення волі ў калоніі ўзмоцненага рэжыму.[6] Віну не прызнаў.
Праваабарончыя арганізацыі адзначылі, што суд над А. Францкевічам і іншымі ўдзельнікамі справы адбываўся з шэрагам парушэнняў, і таму зняволеных па гэтай справе нельга лічыць законна асуджанымі. Праваабарончы цэнтр «Вясна» і Беларускі Хельсінкскі Камітэт прызналі І. Аліневіча, М. Дзядка, А. Францкевіча палітычнымі вязнямі.[7]
Падчас следства адвакат А.Францкевіча Павел Сапелка быў пазбаўлены ліцэнзіі за актыўную абарону палітычных вязняў пасля падзеяў 19 снежня 2010 года.[3]
Адбываў прысуд у калоніі № 22 каля г. Івацэвічы (Брэсцкай вобласці) «Воўчыя норы». Быў прызнаны адміністрацыяй калоніі «злосным парушальнікам рэжыму», неаднаразова змяшчаўся ў ШЫЗА. Адмаўляўся пісаць прашэнне аб памілаванні. Апошнія пяць месяцаў зняволення за «парушэнні рэжыму ўтрымання» ён правёў у ПКТ (памяшканне крытага тыпу).[8]
У калоніі ў гэты час знаходзіўся іншы палітычны зняволены — Эдуард Лобаў.
У турме напісаў апавяданні «Дневник потерявшейся девочки»[9], «Обними меня крепче»[10] і іншыя эсэ[11][12][13].
Выйшаў на свабоду 3 верасня 2013 г., адбыўшы цалкам увесь тэрмін зняволення.[14] Пасля вызвалення за А.Францкевічам быў усталяваны прэвентыўны нагляд на паўгода.[15]
Затрыманы 24 красавіка 2014 г., напярэдадні Чэмпіяната свету па хакеі ў Мінску. Асуджаны на 25 сутак адміністрацыйнага арышту.[16][17]
Затрыманы 2 лютага 2015 г у Мінску. Судом Савецкага раёна г. Мінска 3 лютага 2015 г. асуджаны па арт. 17.1 КаАП РБ (дробнае хуліганства) і 23.4 (непадпарадкаванне законным патрабаванням службовай асобы) на 25 сутак адміністрацыйнага арышту.[18]
15 кастрычніка 2017 г. з палітычных прычынаў А.Францкевічу забаранілі на 5 гадоў уезд у Расійскую Федэрацыю.[19]
Жыў не ў Беларусі.
Быў затрыманы 13 жніўня 2020 года на выхадзе з пад’езду дома, дзе пражываў. Францкевіча вінавацяць па ўсіх трох частках артыкула 293 Крымінальнага кодэксу (Арганізацыя масавых беспардках, удзел у іх, навучанне ці іншая падрыхтоўка да ўдзелу), а таксама паводле па ч. 2 арт. 285 Крымінальнага кодэксу (Удзел у злачыннай арганізацыі ў любой іншай форме). 28 жніўня 2020 года сумеснай заяваю 12 арганізацый, сярод якіх Праваабарончы цэнтр «Вясна», Беларуская асацыяцыя журналістаў, Беларускі Хельсінскі камітэт, Беларускі ПЕН-цэнтр, прызнаны палітычным зняволеным[20]. Утрымліваецца ў СІЗА-1 у Мінску. Паводле маці Францкевіча, арыштаванага білі і катавалі[21].
Голас волі з–за кратаў. Анталогія твораў беларускіх палітзняволеных — Вільня: ЕГУ, 2013.[22]