wd wp Пошук:

Эмпедокл

Эмпедокл з Акраганта (стар.-грэч.: Ἐμπεδοκλῆς; каля 490 да н.э., Агрыджэнта — каля 430 да н.э.) — старажытнагрэчаскі філосаф, урач, дзяржаўны дзеяч, жрэц. Працы Эмпедокла напісаны ў форме вершаваных паэм. Быў плюралістам, г.зн. прызнаваў множнасць архэ. З’яўляўся прыхільнікам дэмакратыі.

Біяграфія

Першаасновай усяго існага прызнаваў чатыры матэрыяльныя стыхіі («элементы», або «карані ўсіх рэчаў»): агонь, паветра, ваду і зямлю як якасна незалежныя субстанцыі. Лічыў, што ў пэўных умовах яны злучаюцца паміж сабой і ствараюць рэчы. Паводле Эмпедокла, рухальныя сілы «элементаў» — дзве спецыфічныя процілегласці: Любоў (Гармонія, Радасць, Афрадыта) і Варожасць (Нейкас). У залежнасці ад дамінавання той ці іншай рухальнай сілы касмічны цыкл праходзіць розныя фазы: эпоха «любові», дзе ўсе элементы зліты і ўяўляюць сабой нерухомы шар, змяняецца эпохай «варожасці», калі разнародныя элементы раз’яднаны, а аднародныя злучаны; потым зноў настае эпоха «любові», якая злучае разнародныя элементы і раз’ядноўвае аднародныя, і нарэшце, праз розныя злучэнні элементаў узнікаюць паўнацэнныя жывыя істоты.

Разглядаў існае як нязменны («карані рэчаў») і адначасова зменлівы (рэчы і «кола часоў») свет. У сваім вучэнні спалучыў іанійскую (мілецкая школа, Геракліт і інш.) і італійскую (піфагарызм, элейская школа і інш.) філасофію.

Распрацаваў арыгінальную канцэпцыю пачуццёвага спасціжэння свету, паводле якой ад кожнага аб’екта, успрымальнага суб’ектам, аддзяляюцца матэрыяльныя «выцяканні», якія затым пранікаюць у поры пачуццёвых органаў чалавека. У тлумачэнні душы прытрымліваўся орфіка-піфагарэйскага погляду; прызнаваў яе «грэхападзенне», пераўвасабленне і ачышчэше.

Аўтар многіх вершаў, трагедый (не захаваліся), паэм «Ачышчэнне» і «Аб прыродзе» (часткова захаваліся).

Вядомы ях дзяржаўны дзеяч, прамоўца, урач, інжынер, прыродазнавец. Выказаў думку аб вялікай, але канечнай скорасці святла, выжыванні асобных арганізмаў і інш.

Многія яго ідэі атрымалі далейшую распрацоўку ў філасофіі Лукрэцыя.

Зноскі

  1. 1 2 Любкер Ф. Empedocles // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 468.

Літаратура

Тэмы гэтай старонкі (11):
Катэгорыя·Філосафы Старажытнай Грэцыі
Катэгорыя·Нарадзіліся ў Агрыджэнта
Катэгорыя·Вікіпедыя·Старонкі з неадназначнымі геаланцужкамі
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
Катэгорыя·Артыкулы пра філосафаў без партрэтаў
Катэгорыя·Персанажы «Боскай камедыі»
Катэгорыя·Нарадзіліся ў 490 годзе да н.э.
Катэгорыя·Памерлі ў 430 годзе да н.э.
Катэгорыя·Дасакратыкі
Катэгорыя·Філосафы V стагоддзя да н.э.
Катэгорыя·Асобы