wd wp Пошук: ⬜

Ханаанскія мовы

Ханаанскія мовы (таксама ханаанейскія) — падсям’я семіцкіх моў, на якіх размаўлялі народы старажытнага Ханаана — яўрэі, фінікійцы, амарэі, маавіцяне, эдумейцы і карфагеняне. Усе гэтыя мовы перасталі быць гутарковымі ў пачатку нашай эры (калі вымерла пунічная — невядома). Старажытнаяўрэйская мова бесперапынна заставалася літаратурнай і літургічнай мовай сярод яўрэяў і самарыцян.

Класіфікацыя

Дзве галоўныя галіны гэтай падсям’і — іўрыт і фінікійская мова. Ханаанскія мовы, нароўні з арамейскімі і ўгарыцкай, утвараюць паўночнасеміцкую падгрупу.

Адметныя рысы

Тыпалагічныя рысы ханаанейскіх моў у параўнанні з арамейскай:

• прэфікс h- выкарыстоўваецца як артыкль (у арамейскай — постфікс -a). Хутчэй за ўсё, гэта ханаанскае новаўвядзенне.
• Займеннік першай асобы ʼnk (אנכ anok(i), у арамейскай — ʼnʼ/ʼny) — што збліжае іх з акадскай, старажытнаегіпецкай і берберскай.
• Зрух галосных ā > ō (ханаанскі зрух).
• Інвертаванае ўжыванне часавага саюза wa, якое праяўляецца ў тым, што, калі wa стаіць перад дзеясловам у пачатку сказа, ён надае форме мінулага часу («перфектнай») дзеяслова значэнне будучага часу, і наадварот, у форме будучага часу («імперфектнай») дзеяслова — значэнне мінулага часу[1].

Ханаанскія тэксты

Галоўныя крыніцы вывучэння ханаанскіх моў — гэта Танах і старажытныя надпісы:

• Маавіцкая: Стэла Меша, Надпіс з Эль-Керак
• Старажытнаяўрэйская мова: Каляндар з Гезера, Хірбет Кеяфа
• Фінікійская мова: Саркафаг цара Ахірама, надпіс на саркафагу Эшмуназара II, біблскі надпіс[2].
• Пунічная мова: у п’есе Плаўта «Пуніец» (Poenulus) у пачатку пятага акту.

Надпіс Дэір Ала(англ.) бел. напісаны на арамейскай з паўднёваханаанскімі асаблівасцямі, і класіфікуецца Хецранам (Hetzron) як ханаанская.

Гл. таксама

• Заходнесеміцкія мовы
• Угарыцкія мовы

Зноскі

1. ↑ ХАНААНЕЙСКИЕ ЯЗЫКИ. Энциклопедия Кругосвет Универсальная научно-популярная онлайн-э. Праверана 29 ліпеня 2015.
2. ↑ George Athas The Tel Dan Inscription: A Reappraisal and a New Introduction (англ.) . Праверана 29 ліпеня 2015.

Літаратура

• Дьяконов И. М. Языки древней Передней Азии. М., 1967
• The Semitic Languages. Routledge Language Family Descriptions. Edited by Robert Hetzron. New York: Routledge, 1997.
• Garnier, Romain; Jacques, Guillaume A neglected phonetic law: The assimilation of pretonic yod to a following coronal in North-West Semitic (англ.)  // Bulletin of the School of Oriental and African Studies : journal. — 2012. — Т. 75.1. — С. 135—145. — DOI:10.1017/s0041977x11001261

Спасылкі

	Ханаанскія мовы на Вікісховішчы

• Some West Semitic Inscriptions
• How the Alphabet Was Born from Hieroglyphs Biblical Archaeology Review

Тэмы гэтай старонкі (2):
Катэгорыя·Семіцкія мовы
Катэгорыя·Ханаан