Старамангольскае пісьмо
Манго́льскае пісьмо́, ста́раманго́льскае пісьмо́ — пісьменства, створанае на аснове уйгурскага алфавіта.
Першыя помнікі мангольскага пісьма — надпіс на т.зв. Чынгісавым камені (1225), Пісьмо іль-хана Аргуна (1289).
Напрамак пісьма зверху ўніз, радкі чытаюцца злева направа, знакі паліфоннага характару (многія перадаюць па 2 ці 3 фанемы). У залежнасці ад становішча ў слове некаторыя знакі маюць 2 ці 3 абрысы.
У алфавіце 20 асноўных і 8 дадатковых літар (для перадачы іншамоўных гукаў) — вытворныя ад 14 асноўных знакаў уйгурскага алфавіта, які захоўваўся ў манголаў у запазычаным выглядзе; на мяжы 16—17 ст. у яго ўнесены значныя змены.
Былі таксама спробы стварэння больш дасканалых алфавітаў. Так, вядомыя таксама квадратнае пісьмо (13—14 ст., на аснове тыбецкага алфавіта), з 17 ст. — айрацкае «яснае пісьмо» Зая-Пандзіты (на аснове «старога пісьма»; атрымала шырокае распаўсюджанне сярод айратаў і калмыкаў).
Мангольскае пісьмо існавала да 1931 г. ў буратаў (Бурація) і да 1945 г. ў Манголіі; ва Унутранай Манголіі (Кітай) ім працягваюць карыстацца.
Гл. таксама
Літаратура
- Мангольскае пісьмо // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 10: Малайзія — Мугаджары. С. 74.
- Верба Н. К. Монгольское письмо // Лингвистический энциклопедический словарь. — М.: «Советская энциклопедия», 1990.
- Санжеев Г. Д. Старописьменный монгольский язык. М., 1964;
- Санжеев Г. Д. Лингвистическое введение в изучение истории письменности монгольских народов. Улан-Удэ, 1977.
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Старамангольскае пісьмо
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без нумароў старонак
Катэгорыя·Мангольскія народы
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без назвы артыкула
Катэгорыя·Мангольскія пісьменнасці
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара