Прушкаў
Прушкаў[1] (польск.: Pruszków) — горад у Польшчы, адміністрацыйны цэнтр Прушкоўскага павета Мазавецкага ваяводства, частка Варшаўскай агламерацыі. Утварае гарадскую гміну. Займае плошчу 19,15 км². Насельніцтва — 61 237 чалавек (станам на 2018 год).
Гісторыя
Адно з першых згадванняў пра Прушкаў датуецца пачаткам XV ст.: у рукапісе Мазавецкай метрыкі часоў Януша Мазавецкага можна прачытаць пра рыцара Свенску, які паходзіў з “de Praskow” (кастрычнік 1414 г.).
Увод варшаўска-венскай чыгункі ў XIX ст. станоўча паўплываў на развіццё Прушкава. Падчас Студзеньскага паўстання ў ноч на 1/2 лістапада 1864 г. дзве паўстанцкія эскадры пачалі штурм расійскіх вайсковых пастоў, размешчаных на чыгуначных станцыях у Прушкаве і Гродзіску-Мазавецкім. У 1889 г. была створана фабрыка для ліцця жалеза. У вёсцы Творкі (зараз у складзе Прушкаўскай гміны) у 1891 г. быў пабудаваны шпіталь для псіхічнахворых.
У 1905 г., а потым у 1908-1910 гг. адбыліся забастоўкі і дэманстрацыі рабочых. Падчас Першай сусветнай вайны 12-18 кастрычніка 1914 г. адбылася бітва за Прушкаў. Падчас баёў расейскім войскам удалося адсунуць немцаў на захад. Паселішча атрымала статус горада ў 1916 г. У 1918 годзе была сфарміравана рада рабочых дэлегатаў.
У 1923 г. быў заснаваны спартыўны клуб Znicz Pruszków, а ў 1927 г. былі запушчаны элекртычныя цягнікі. Уведзена ў эксплуатацыю муніцыпальная электрастанцыя, адбылася рэканструкцыя чыгункі, а ліцейная фабрыка была пераўтворана ў станковы завод. У 1931 г. пачалася вялікая хваля працоўных забастовак[2].
Падчас Другой сусветнай вайны рукамі нацыстаў было забіта каля 1500 гараджан яўрэйскага паходжання. Амаль 100 жыхароў Прушкува былі забітыя на франтах Другой сусветнай вайны, і больш чым столькі ж жыхароў загінулі, як салдаты Арміі Краёвай.
У сувязі з Варшаўскім паўстаннем, у жніўні 1944 г. нямецкія акупанты арганізавалі транзітны лагер для жыхароў Варшавы і наваколля, вядомы як Durchgangslager 121 (Dulag 121), на закрытым заводзе па рамонце цягнікоў ў Прушкаве. Праз лагер прайшло ад 390 000 да 410 000 чалавек. Гэтыя падзеі адлюстваны ў музеі Дулаг 121, адкрытым у 2010 годзе.
17 студзеня 1945 г. Прушкаў быў вызвалены ад нямецкай акупацыі і заняты падраздзяленнямі Чырвонай Арміі, якія ўваходзілі ў склад антыгітлераўскай кааліцыі. Да аднаўлення Варшавы тут размяшчаліся офісы і штаб-кватэры многіх міністэрстваў[2].
26 сакавіка 1945 г. шаснаццаць прадстаўнікоў Польскай падпольнай дзяржавы, запрошаныя на перамовы ў Прушкаў, былі арыштаваны НКУС і этапаваны ў Маскву.
Пасля вайны Прушкоў стаў адным з найбуйнейшых індустрыяльных цэнтраў у Мазовіі.
У 1976 г. быў адкрыты Музей старажытнай мазавецкай металургіі (польск.: Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy).
Самым старажытным раёнам сучаснага Прушкава з’яўляецца Жбікаў (ахоплівае паўночную частку горада), згадкі пра які адносяцца да 1236 года.
Галерэя
Будынак дырэкцыі ZNTK
Касцёл св. Казіміра
Гарадскі парк
Бюст Тадэвуша Касцюшкі
Зноскі
- ↑ Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 236-2010 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Рэспублікі Польшча на беларускую мову». Гл. польска-беларускую практычную транскрыпцыю.
- 1 2 Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński „Mazowsze, mały przewodnik” Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 202-204
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
Катэгорыя·Населеныя пункты Прушкоўскага павета
Category:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96 %D0%B7 %D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BC%D1%96
Катэгорыя·Населеныя пункты паводле алфавіта
Катэгорыя·Прушкаў
Катэгорыя·Гарады Мазавецкага ваяводства