Праводзячы пучок

Праводзячы пучок злакаў на прыкладзе кукурузы. 1 — міжпучковая парэнхіма; 2 — механічная абкладка праводзячых пучкоў (склеранхіма); 3 — протафлаэма; 4 — суправаджалыя клеткі метафлаэмы; 5 — сітападобныя трубкі метафлаэмы; 6 — сасуды метаксілемы; 7 — сасуд протаксілемы; 8 — ваданосны канал

Праводзячы пучок — асноўны элемент праводзячай сістэмы раслін; складаецца з ксілемы і флаэмы (у выпадку адкрытых праводзячых пучкоў маецца яшчэ і камбій)[1].

Сустракаюцца таксама няпоўныя праводзячыя пучкі, якія складаюцца толькі з ксілемы або толькі з флаэмы. Апроч праводзячых элементаў, няпоўныя праводзячыя пучкі могуць уключаць парэнхімныя клеткі[2].

Развіццё

Праводзячы пучок развіваецца з пракамбію. Спачатку ён складаецца з толькі з першасных праводзячых тканак: протафлаэмы, якая дыферэнцыюецца самай першай, і протаксілемы, якая ўтвараецца пазней. У далейшым іх змяняюць метаксілема і метафлаэма[1].

У сцеблах двухдольных яшчэ да заканчэння дыферэнцыяцыі першасных праводзячых тканак з клетак пракамбію, размешчаных у сярэдняй частцы, вылучаюцца клеткі камбію. У гэтым выпадку гавораць, што праводзячы пучок становіцца адкрытым. Камбій дае пачатак другаснай ксілеме і флаэме[1].

Тыпы праводзячых пучкоў

		Абазначэнні:   ксілема   флаэма   камбій
Пучкі: A. канцэнтрычны амфікрыбральны; B. канцэнтрычны амфівазальны; C. складаны радыяльны; D. калатэральны закрыты; E. калатэральны адкрыты; F. бікалатэральны.

Паводле ўзаемнага размяшчэння ксілемы і флаэмы, а таксама наяўнасці і адсутнасці камбію[1] вылучаюць наступныя тыпы праводзячых пучкоў:

• калатэральныя[3] праводзячыя пучкі — пучкі, у якіх флаэма размешчана звонку ад ксілемы[4]. Могуць быць адкрытымі (з камбіем) і закрытымі (без камбію)[5]. Закрытыя пучкі характэрны для аднадольных, пазбаўленых камбію.
• бікалатэральныя праводзячыя пучкі — пучкі, у якім флаэма прылягае да ксілемы звонку і знутры. Паміж вонкавай флаэмай і ксілемай знаходзіцца камбій, гэта значыць бікалатэральны пучок — адкрыты[6]. Уласцівыя для некаторых двухдольных, напрыклад, гарбузовых[3].
• радыяльныя праводзячыя пучкі характэрны для каранёў. У іх экзархныя першасныя ксілема і флаэма размяшчаюцца з чаргаваннем радыяльных цяжоў. Колькасць цяжоў ксілемы заўсёды роўная колькасці цяжоў флаэмы[7]. Паводле колькасці цяжоў ксілемы (а значыць, і флаэмы) вылучаюць:
  • манархныя радыяльныя праводзячыя пучкі з 1 цяжам ксілемы і 1 цяжам флаэмы[7]. Сустракаюцца вельмі рэдка, характэрны для некаторых відаў папараці вужоўніку[8].
  • дыархныя — 2 цяжы ксілемы і 2 цяжы флаэмы[7]. Найбольш распаўсюджаны тып радыяльных праводзячых пучкоў[8].
  • тры-, тэтра-, пентархныя — з 3, 4, 5 адпаведна цяжамі ксілемы і флаэмы[7].
  • паліархныя — з вялікай колькасцю цяжоў ксілемы і флаэмы; характэрны для аднадольных[7].
• канцэнтрычныя праводзячыя пучкі — адна з тканак (ксілема або флаэма) акружае іншую[3]. Адрозніваюць:
  • амфівазальныя канцэнтрычныя праводзячыя пучкі — ксілема акружае флаэму. Маюцца ў некаторых аднадольных, напрыклад, драцэн[3].
  • амфікрыбральныя — ксілема акружана флаэмай. Характэрны для папарацей[3].

Зноскі

1. 1 2 3 4 Лотова, Нилова, Рудько, 2007, с. 68
2. ↑ Лотова, Нилова, Рудько, 2007, с. 56
3. 1 2 3 4 5 Лотова, 2010, с. 81
4. ↑ Бокобочный пучок // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.) . — СПб., 1890—1907.
5. ↑ Лотова, Нилова, Рудько, 2007, с. 39
6. ↑ Лотова, Нилова, Рудько, 2007, с. 17
7. 1 2 3 4 5 Лотова, Нилова, Рудько, 2007, с. 71
8. 1 2 Лотова, 2010, с. 278

Літаратура

• Лотова Л. И. Ботаника: Морфология и анатомия высших растений. — Изд. 4-е, доп.. — М.: Книжный дом «ЛИБРОКОМ», 2010. — 512 с. — ISBN 978-5-397-01047-4.
• Лотова Л.И., Нилова М.В., Рудько А.И. Словарь фитоанатомических терминов: учебное пособие. — М.: Издательство ЛКИ, 2007. — 112 с. — ISBN 978-5-382-00179-1.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Праводзячы пучок
• Пучок праводзячы — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі(Праверана 25 чэрвеня 2013)
• Сасудзіста-валакністы пучок — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі(Праверана 25 чэрвеня 2013)