Мо́мант сі́лы — вектарная велічыня, якая характарызуе вярчальнае дзеянне сілы.
Колькасна момант сілы вызначаецца як здабытак яе велічыні на плячо:
F r sin α ,
{\displaystyle M=Fl=Fr\sin \alpha ,}
дзе
α
{\displaystyle \alpha }
— вугал між вектарам сілы і вектарам
r
{\displaystyle \mathbf {r} }
, накіраваным ад восі вярчэння да пункта прыкладання сілы.
У вектарнай форме
M
=
r
×
F
.
{\displaystyle \mathbf {M} =\mathbf {r} \times \mathbf {F} .}
Вектар моманту сілы накіраваны ўздоўж восі вярчэння і, такім чынам, калінеарны вектарам вуглавой скорасці і вуглавога паскарэння.
Паняцце моманту сілы для вярчальнага руху падобна да паняцця сілы для паступальнага руху — гэта мера ўздзеяння на цела, што прыводзіць да змены скорасці руху.
Асноўны закон дынамікі для матэрыяльнага пункта выглядае так:
m
a
=
F
.
{\displaystyle m\mathbf {a} =\mathbf {F} .}
Калі дамножыць (вектарна) абедзве часткі роўнасці на
r
{\displaystyle \mathbf {r} }
, атрымаецца
m
r
×
a
=
r
×
F
.
{\displaystyle m\mathbf {r} \times \mathbf {a} =\mathbf {r} \times \mathbf {F} .}
У правай частцы мы маем момант сілы. Здабытак
r
×
a
{\displaystyle \mathbf {r} \times \mathbf {a} }
колькасна роўны
r
a
τ
= ε
r
2
{\displaystyle ra_{\tau }=\varepsilon r^{2}}
, дзе
a
τ
{\displaystyle a_{\tau }}
і
ε
{\displaystyle \varepsilon }
— адпаведна тангенцыяльнае і вуглавое паскарэнні пункта. Па напрамку гэты здабытак супадае з вектарам вуглавога паскарэння. Таму апошнюю роўнасць можна перапісаць так:
m
r
2
ε
=
M
.
{\displaystyle mr^{2}\mathbf {\varepsilon } =\mathbf {M} .}
Здабытак
m
r
2
{\displaystyle mr^{2}}
уяўляе сабой момант інерцыі J матэрыяльнага пункта. Такім чынам, для вярчальнага руху асноўны закон дынамікі мае такі выгляд:
J
ε
=
M
.
{\displaystyle J\mathbf {\varepsilon } =\mathbf {M} .}
Чым большы момант сілы прыкладзены да цела, тым хутчэй яно будзе змяняць скорасць свайго вярчэння.