«Млын моды» (руск.: «Мельница моды») — фестываль-конкурс моды і фота ў Рэспубліцы Беларусь. Першы беларускі модны форум агульнарэспубліканскага значэння, які праводзіцца з 2001 г. штогадова ў Мінску і з’яўляецца культурна-адукацыйным праектам для маладых дызайнераў адзення, мадэляў, майстраў фота, стылістаў і візажыстаў. Накіраваны на фарміраванне прафесійных кампетэнцый і павышэнне майстэрства моладзі Беларусі ў галіне моды, дызайна і вырабу адзення, фотамастацтва, тэкстыля і паслуг; збераганне нацыянальных культурных традыцый; асваенне лепшага замежнага досведу і пашырэнне міжнародных культурных сувязей. З’яўляецца прамым пераемнікам беларускага конкурсу «Супермадэль Беларусі» (1992—2000), таму адлік конкурсу «Млын моды» вядзецца з 1992 года. У 2002—2011 гг. фестываль меў статус міжнароднага (беларуска-расійскага). Аўтарам фестываля з’яўляецца Аляксандр Леанідавіч Варламаў (Саша Варламаў), які таксама быў арганізатарам і мастацкім кіраўніком фестываля у 2001—2011 гг.[1]
У 2001—2011 гг. афіцыйнымі арганізатарамі фестывалю выступалі Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт і Агенцтва моды Сашы Варламава. З 2012 г. афіцыйным арганізатарам фестывалю выступае Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь — у прыватнасці яго арганізацыя Нацыянальны цэнтр мастацкай творчасці дзяцей і моладзі. У 2001—2011 гг. арганізатарам і мастацкім кіраўніком фестываля з’яўляўся Аляксандр Леанідавіч Варламаў (Саша Варламаў). З 2012 г. арганізатарам фестываля з’яўляецца дырэктар Нацыянальнага цэнтра мастацкай творчасці дзяцей і моладзі Надзея Васільеўна Васільчанка, а мастацкім кіраўніком — Святлана Міхайлаўна Гнядзёнак (загадчык адзела моды і дызайна Нацыянальнага цэнтра мастацкай творчасці дзяцей і моладзі).
Фестываль-конкурс «Млын моды» з’яўляецца прамым пераемнікам беларускага конкурсу «Супермадэль Беларусі» (1992—2000), які ствараўся Аляксандрам Варламавым. Менавіта з намінацыі «Мадэль» конкурсу «Супермадэль Беларусі» і вырас фестываль «Млын моды»[2]. Канцэпцыя фестываля-конкурса «Млын моды» была распрацавана Аляксандрам Варламавым яшчэ ў 1997 г. у ходзе конкурсу «Супермадэль Беларусі»: спалучыць для маладых творцаў у адной «творчай лабараторыі» дызайн адзення, мастацкую фатаграфію, харэаграфію, сцэнаграфію, музыку, паэзію і скульптуру, а таксама зблізіць тых, хто стварае сучаснае мастацтва, сучасную індустрыю прыгажосці і карыстальнікаў гэтай індустрыі[3]. Варламаў рытарычна выказваўся адносна гэтай задумкі і жадання: «Што можа мацней і натуральней злучыць розныя віды мастацтва, чым чалавечая прыгажосць?»[2]. Па гэтай прычыне адлік конкурсу «Млын моды» вядзецца з 1992 г. Аднак акцэнт конкурсу быў перанесены ад супермадэлі да дызайнера адзення[4]. Змяніць назву конкурса «Супермадэль Беларусі» на іншую, больш звязаную з модай, а не супермадэлямі, Варламаву прапанавала Таццяна Яўгеньеўна Міхалкова, прэзідэнт Дабрачыннага фонда «Русский силуэт». Саша Варламаў прыдумаў новую назву конкурса — «Млын моды».
Аляксандр Варламаў у арганізацыі і зместу фестываля праяўляў патрэбную гнуткасць, заўсёды ведаючы, што трэба адэкватна рэагаваць на патрабаванні часу і глядзець у будучыню, аднак магістральным кірункам развіцця фестывалю заўсёды бачыў узаемны сінтэз раўнапраўных мастацтваў, дапамога маладым творцам праз стымуляванне іх развіцця і фармаванне беларускай нацыянальнай школы дызайна адзення, яе самаўсведамленне і інстытуцыяналізацыю[2].
Фестываль-конкурс праводзіцца сярод як пачынаючых, так і прафесійных мадэльераў, мадэляў, візажыстаў і фатографаў па наступным традыцыйным намінацыям:
Часам у рамках фестывалю ўводзіліся іншыя намінацыі: «Pret-a-porter», «Стылізацыя нацыянальнага касцюма», «Суперфотамастак Беларусі», «Мадэль-дэбют фестываля» і інш.
На працягу году праходзяць адборныя туры фестываля-конкурсу па рэгіёнам Беларусі ў абласных цэнтрах, а вясной (як правіла, у канцы красавіка ці пачатку мая) праводзіцца фінал конкурсу ў Мінску. Саша Варламаў, зыходзячы з прынцыпа, як сам выказаўся, што «Мода — гэта не спорт», пабудаваў наступную спецыфічную структуру мерапрыемства па намінацыям «Школа моды» і «Майстар моды»: да фінала — конкурс, а фінал — фестываль дызайнераў адзення. Усе мадэльеры-фіналісты «Млына моды» (а іх магло быць і 200 чалавек) аўтаматычна станавіліся дыпламантамі фестываля. Гэта, на думку Варламава, дазваляла вырасціць шмат талентаў. Сярод фіналістаў намінацый «Школа моды» і «Майстар моды» міжнародныя эксперты вылучалі дызайнераў, якія атрымлівалі асаблівыя прызы і стажыроўкі, ахопліваючы тым больш паловы фіналістаў.
Традыцыйнымі складовымі часткамі фінала фестываля з’яўляюцца дэфіле, выстаўкі-ярмаркі, фотаэкспазіцыі, майстар-класы, прэс-канферэнцыі і фінальнае гала-прадстаўленне ў Вялікай зале. На фінале звычайна прысутнічаюць замежныя госці. Крытэрыі ацэнкі вядомы ўдзельнікам конкурсаў загадзя. У журы ўваходзяць і замежныя эксперты, каб узмацніць аб’ектыўнасць і незалежнасць ацэнак. Усе намінацыі сярод мадэляў вырашаліся па рэкамендацыям міжнародных экспертаў, якія пасля запрашалі пераможцаў удзельнічаць у паказах замежных калекцый адзення ў Мінску на «Млыне моды».
З кастрычніка 2003 г. фестываль наладзіў пастаяннае супрацоўніцтва з самымі значнымі школамі моды ў Еўропе: Міжнародная школа моды «ESMOD» (Мюнхен-Берлін), студыя «Berçot» (Парыж), «Academia di Costumo e di Moda» (Рым), «Istituto Europeo di Design» (Еўрапейскі інстытут дызайна, Мілан).
Дыпламанты намінацый «Школа моды» і «Майстар моды» звычайна атрымліваюць права (з кастрычніка 2003 г.) на замежныя стажыроўкі ў школы моды Еўропы і (з 2002 г.) права аўтаматычна ўдзельнічаць у паўфінале конкурса маладых дызайнераў, які праводзіцца Дабрачынным фондам «Русский силуэт» (Масква, Расія), — самага буйнога ў краінах СНД міжнароднага конкурса маладых дызайнераў адзення. Чатыры пераможцы беларускага паўфінала конкурсу «Русский силуэт» атрымлівалі права ўдзельнічаць у фінале конкурса ў Маскве; у 2003—2011 гг. мінімум адзін з чатырох пераможцаў беларускага паўфінала атрымліваў права на замежную стажыроўку.
У рамках фестывалю Саша Варламаў таксама арганізоўваў паказы ў Мінску гасцявых модных калекцый з Парыжа, Рыма, Берліна, Мюнхена, Лондана, Прагі, Масквы, Стакгольма, Іванава і інш.
У 2001—2011 гг. Варламаў таксама рабіў цыкл перадач «Млын моды» на беларускім тэлебачанні.
Пасля сыходу Варламава з пасады мастацкага кіраўніка, з 2012 г. змяніліся і падыходы ацэнак па намінацыям «Школа моды» і «Майстар моды»: не толькі ў турах адбору (паў-фіналах па рэгіёнам Беларусі), але і ў фінале пачалі праводзіць конкурс і вылучаць толькі трох дыпламантаў «Млына моды» — заняўшых па ацэнцы журы 1-е, 2-е і 3-е месца.
У 2012—2015 гг. фестываль меў супрацоўніцтва і ўзаемадзеянне з такімі замежнымі арганізацыямі і ўстановамі, якія працуюць у сферы фатаграфіі, моды і дызайну адзення, як Вышэйшая школа мастацтваў і тэхналогій моды «ESMOD» (Парыж, Францыя); Інстытут моды і дызайну «Марангоні» (Мілан, Італія); «Istituto Europeo di Design» (Еўрапейскі інстытут дызайна, Мілан); Інстытут моды «SITAM» (Італія); Універсітэт Анже (Анжэ, Францыя); Універсітэт крэатыўных мастацтваў (Лондан, Вялікабрытанія); Кракаўская школа мастацтваў (Кракаў, Польшча); Школа мастацтваў, дызайну і архітэктуры ўніверсітэта Аалто (Хельсінкі, Фінляндыя); Школа тэхналогій і дызайну касцюма (Кёльн, Германія); Міжнародны конкурс маладых дызайнераў «Русский силуэт» (Масква, Расія); Дом мод «СВ модэлс» (Вільнюс, Літва)[5].
Па ініцыятыве Сашы Варламава «Млын моды» стаў не толькі культурным, але і адукацыйным праектам, бо лагічным працягам (пасля правядзення фінала фестываля) сталі з 2004 г. маладзёжныя творчыя майстэрні для фіналістаў фестываля — праграмы міжнароднага абмена вопытам, папулярызацыі сучаснага беларускага дызайна адзення замяжой, стажыроўкі для самых таленавітых маладых дызайнераў адзення[6].
Яшчэ ў 2000 г. у рамках акцыі «Суперобраз ХХI века — звук, цвет, форма», якая ладзілася ў Мінску Беларускім дзяржаўным універсітэтам супольна з Агенцтвам моды Сашы Варламава, Варламаў правёў Беларускую маладзёжную творчую майстэрню для стварэння творчай студэнцкай моладдзю новых сінтэзіраваных форм мастацтва. Паводле задумкі Варламава, мэтай падобных «майстэрняў» павінны быць спрыянне творчаму і эстэтычнаму фармаванню маладога мастака моды — праз засваенне вопыта беларускіх і замежных калег, дэманстрацыю сваіх дасягненняў і наладжванне творчых сувязей паміж школамі моды Еўропы. Праз творчыя майстэрні маладым дызайнерам Беларусі стаў прапаноўвацца шырока распаўсюджаны ў навучальным працэсе школ моды Заходняй Еўропы прыём «mood boards» (пошук асацыяцый) — пошук новага пункту гледжання на форму, сілуэт і колераспалучэнне. У ходзе замежных стажыровак маладыя беларускія дызайнеры, акрамя тэарэтычнага і практычнага вопыту, таксама атрымлівалі бясплатна ўзоры ўнікальных сучасных тканін. Па ацэнцы Варламава, беларускія творчыя майстэрні сталі важным фактарам стварэння моста паміж школамі моды Заходняй Еўропы, Беларусі і Расіі, бо да таго ў Заходняй Еўропе аб дызайнерах адзення з Беларусі і Расіі было мала вядома[7].
У 2004—2011 гг. Саша Варламаў арганізоўваў міжнародныя маладзёжныя творчыя майстэрні «Млын моды» у Германіі (2004, 2005, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011), Італіі (2005), Бельгіі (2008, 2009, 2010), Аўстрыі (2008, 2009, 2010), Чэхіі (2008, 2010), Швецыі (2007, 2008, 2009, 2010, 2011) і Літве (2010).
Сродкі, сабраныя ад продажу білетаў міжнароднай маладзёжнай творчай майстэрні «Млын моды ў Берліне» (13 кастрычніка 2005 г.) і ад продажаў на аукцыёне, былі перададзены ў Нямецкі кардыялагічны цэнтр у Берліне (Deutsches Herzzentrum Berlin)(руск.) бел. на лячэнне дзяцей з Беларусі[8]. У 2010 г. пачалося супрацоўніцтва праекта «Млын моды» з дзіцячымі дамамі Мінска.
Сімвалам і прызам фестываля з 2007 г. з’яўляецца фарфоравы манекен-статуэтка. Саша Варламаў хацеў знайсці патрэбны сімвал для вызначэння ўмоўнага чалавека (без фізіялагічных і духоўна узнёслых рыс) і ўбачыў у альбоме Джані Версачэ на эстэтычна бездакорных па форме манекенах плацце ад Джорджа Армані. У выніку Варламаў для азначэння паветранай лёгкасці матэрыялам статуэткі выбраў фарфор, а жаданне звязаць сімвал асацыяцыяй з мармуровымі антычнымі скульптурамі прывялі да выбару Варламавым неглазураванай, матавай, бісквітнай паверхні[9]. Скульптарам статуэтак з’яўляецца Міхаіл Латышаў (Беларусь).
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 19-21 красавіка 2001 г. у Мінску ў Палацы Рэспублікі.
Пераможцамі сталі:
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 19-21 красавіка 2002 г. у Мінску ў Палацы Рэспублікі.
Пераможцамі сталі[10]:
«Супермадэль Беларусі» — Андрэй Кароткі, Святлана Барчан;
«Міс мадэль Беларусі» — Галіна Галавенчык;
«Містар мадэль Беларусі» — Фрэдэрык Шарль Убер Гнуту;
«Мадэль — лідар сярод прафесіяналаў» — Анастасія Кунская;
«Суперфотамастак Беларусі» — Міхаіл Маруга;
«Суперфотамадэль Беларусі» — Ганна Кісель, Андрэй Молаш;
«Аўтар лепшага мужчынскага фотапартрэта» — Вячаслаў Рыльскі;
«Аўтар лепшага жаночага фотапартрэта» — Алена Саўрыцкая;
Лепшая мадэль, адзначаная Міжнароднай школы моды «ESMOD» (Мюнхен-Берлін) — Ганна Малібога
Панарама зала Палаца Рэспублікі, дзе праводзіўся конкурс «Млын моды 2002».
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 25-27 красавіка 2003 г. у Мінску ў Палацы Рэспублікі.
Пераможцамі сталі:
У фінале фестываля ўдзельнічалі 134 маладых дызайнераў адзення Беларусі.
Адбыўся паказ калекцый адзення, зробленых студэнтамі найбуйнейшых школ мод Еўропы: Міжнародная школа моды «ESMOD» (Мюнхен-Берлін), студыя «Berçot» (Парыж), «Academia di Costumo e di Moda» (Рым). Усе замежныя калекцыі адзення былі выкананы з беларускага ільну.
Дыпламанты фінала конкурса маладых дызайнераў адзення «Новая Россия — Единый мир» Дабрачыннага фонда «Русский силуэт»: Таццяна Швадронава — калекцыя «Военно-полевой роман» (Мінск, Інстытут сучасных ведаў); Таццяна Касаджыкова — калекцыя «Петушки» (Мінск, Інстытут сучасных ведаў); Алена Валюшкіна — калекцыя «Конго» (Віцебск, ВДТУ).
У чэрвені 2003 г. адбылася прэзентацыя фестываля-конкурса моды і фото «Млын моды 2003» у Санкт-Пецярбургу (Расія).
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 5-7 мая 2004 г. у Мінску ў Палацы культуры прафсаюзаў.
Пераможцамі сталі:
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 4-6 мая 2005 г. у Мінску ў Палацы культуры прафсаюзаў.
Пераможцамі сталі:
У фінале фестываля ўдзельнічалі 182 калекцый адзення Беларусі.
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 3-5 мая 2006 г. у Мінску ў Палацы культуры прафсаюзаў.
Пераможцамі сталі:
У фінале фестываля ўдзельнічалі 180 калекцый адзення Беларусі.
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 2-4 мая 2007 г. у Мінску ў Палацы культуры прафсаюзаў.
Пераможцамі сталі:
У фінале фестываля ўдзельнічалі 179 калекцый адзення Беларусі.
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 2-4 мая 2008 г. у Мінску ў Палацы культуры прафсаюзаў.
Пераможцамі сталі:
У фінале фестываля ўдзельнічалі 200 калекцый адзення Беларусі.
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 1-3 мая 2009 г. у Мінску ў Палацы спорту.
Пераможцамі сталі:
У фінале фестываля ўдзельнічалі 170 калекцый адзення Беларусі.
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 6-8 мая 2010 у Мінску ў Палацы спорту.
Пераможцамі сталі:
У фінале фестываля ўдзельнічалі 153 калекцый адзення Беларусі.
У рамках фестывалю Саша Варламаў арганізаваў праект «Сапраўднае дэфіле», у якім прынялі ўдзел 35 вядомых у Беларусі асоб у галіне спорту, тэатра і тэлебачання, што дэфіліравалі ў Палацы спорту ў строях, пашытых маладымі дызайнерамі Беларусі.
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 5-7 мая 2011 г. у Мінску ў Палацы спорту.
Пераможцамі сталі:
У фінале фестываля ўдзельнічалі 169 калекцый адзення Беларусі.
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 11-12 мая 2012 г. у Мінску ў Палацы спорту.
Пераможцамі сталі:
У фінале фестываля ўдзельнічала 121 калекцыя адзення Беларусі.
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 3-4 мая 2013 г. у Мінску ў Палацы спорту.
Пераможцамі сталі:
У фінале фестываля ўдзельнічалі 110 калекцый адзення Беларусі.
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 3-4 мая 2014 г. у Мінску ў Палацы спорту. Пераможцамі сталі:
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 13-14 мая 2015 г. у Мінску. Пасля двух тураў адбору (эскізнага туру ў снежні 2014 г. з 440 удзельнікаў і паў-фінала ў лютым-сакавіку 2015 г.) па рэгіёнах Беларусі — у фінале былі прадстаўлены 88 калекцый адзення (ад 98 дызайнераў)[11].
13 мая абыліся адукацыйныя семінары, майстаркласы і прэс-канферэнцыя ў Нацыянальным цэнтры мастацкай творчасці дзяцей і моладзі (г. Мінск, вул. Кірава, д. 16), а 14 мая — у Гандлёвым цэнтры «Замак» (г. Мінск, пр. Пераможцаў, д. 65) конкурсны паказ і традыцыйнае для фестываля гала-прадстаўленне — паказ лепшых і гасцявых калекцый з Парыжа, Масквы, Рыгі, Кракава, Кёльна.
Пераможцамі сталі:
Брэндам фестывалю стаў спецыяльны дабрачынны праект «Стыльны пачатак» з удзелам выхаванцаў дзіцячых дамоў і ўстаноў спецыяльнай адукацыі, калі ў якасці мадэляў выступалі навучэнцы Мінскай абласной дзяржаўнай спецыяльнай агульнаадукацыйнай школы-інтэрната для дзяцей з парушэннем слыху[12].
Лепшыя ўдзельнікі фестываля атрымалі мажлівасць удзельнічаць у міжнароднай выстаўцы на лепшых пляцоўках Мілана (Італія) і міжнароднай творчай майстэрні «Млын моды 2015 у Еўропе».
Фінал фестываля-конкурса адбыўся 12-13 мая 2016 г. у Мінску ў Палацы Спорту (пр. Пераможцаў, 4). Пасля двух тураў адбору (з 648 удзельнікаў[13]) па рэгіёнах Беларусі — у фінале былі прадстаўлены 88 калекцый адзення (ад 100 дызайнераў)[14].
Упершыню ў гісторыі фестываля была ўведзена намінацыя «лепшы fashion-ілюстратар краіны», а парфюмер Уладзіслаў Ракуноў прадставіў на фестывалі арамат «Млын моды 2016»[15].
Пераможцаў фіналу вызначалі эксперты з Расіі, Польшчы, Італіі, Латвіі, Літвы і Германіі.
Пераможцамі сталі[16]:
Спецыяльныя прызы ад тэлегіда «Антенна» і газеты «Переходный возраст» атрымалі: Ілля Фамін, Анастасія Сыракваш, Улляна Бойдак, Аліса Янчанкава, Марыя Смагіна, Валерыя Гурская, Ангеліна Варушыла, Алеся Чайко.
На гала-прадстаўленні прадэманстравалі таксама лепшыя (пазаконкурсныя) беларускія і гасцявыя калекцыі адзення з Рыма, Мілана, Кёльна, Масквы, Кракава, Вільнюса і Рыгі.