wd wp Пошук:
    ⬜

    Махатма Гандзі

    У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Гандзі.

    Махандас Карамчанд Гандзі (дэванагары: मोहनदास करमचन्द गांधी, 2 кастрычніка 1869 — 30 студзеня 1948), вядомы як Махатма Гандзі — адзін з кіраўнікоў і ідэолаг нацыянальна-вызваленчага руху Індыі. Яго філасофія ненасілля (сат’яграха) аказала ўплыў на нацыянальныя і міжнародныя рухі прыхільнікаў мірных перамен.

    Біяграфія

    Гандзі ў Паўднёвай Афрыцы (1895)
    Махандас Гандзі і яго жонка Кастурбай (1902)
    Гандзі ў 1918 годзе

    Яго імя акружана ў Індыі такім жа шанаваннем, з якім вымаўляюцца імёны святых. Духоўны лідар нацыі, Махатма Гандзі ўсё сваё жыццё змагаўся супраць раздзіраючых яго краіну рэлігійных звад, супраць гвалту, але на схіле гадоў ўпаў яго ахвярай.

    Гандзі паходзіў з сям’і, якая належыць да гандлёва-ліхвярскай джаці банія, якая адносіцца да варны вайш’еў. Яго бацька, Карамчанд Гандзі (1822—1885), займаў пасаду дывана — галоўнага міністра — Парбандара. У сям’і Гандзі строга выконваліся ўсе рэлігійныя абрады. Асабліва пабожнай была яго маці — Путлібай. Богаслужэнне ў храмах, прыняцце абяцанняў, захаванне пастоў, найстрогае вегетарыянства, самаадрачэнне, чытанне святых кніг індусаў, размовы на рэлігійныя тэмы — усё гэта складала духоўнае жыццё сям’і юнага Гандзі.

    У 13 гадоў бацькі жанілі Гандзі на равесніцы — Кастурбай (для эканоміі грашовых сродкаў у гэты ж дзень былі праведзены шлюбныя абрады ў яго роднага і стрыечнага братоў). Пасля ў мужа і жонкі Гандзі нарадзілася чацвёра сыноў: Харылал (1888—1949), Маніла (28 кастрычніка 1892—1956), Рамдас (1897—1969) і Дэўдас (1900—1957). Прадстаўнікі сучаснай індыйскай сям’і палітыкаў Гандзі да ліку іх нашчадкаў не належаць. Ад старэйшага сына Харылала бацька адмовіўся. Паводле сведчання бацькі, ён піў, любадзейнічаў і залазіў у даўгі. Некалькі разоў Харылал мяняў рэлігію; памёр ад захворвання печані. Усе астатнія сыны былі паслядоўнікамі бацькі і актывістамі яго руху за незалежнасць Індыі. Дэўдас таксама вядомы сваім шлюбам з Лакшы — дачкой Раджаджы, аднаго з кіраўнікоў Індыйскага нацыянальнага кангрэса і гарачага прыхільніка Гандзі і індыйскага нацыянальнага героя. Аднак Раджаджы належаў да варны брамінаў, а міжварнавыя шлюбы супярэчылі рэлігійных перакананнях Гандзі. Тым не менш ў 1933 годзе бацькі далі Дэўдасу дазвол на шлюб.

    У 19 гадоў Махандас Гандзі адправіўся ў Лондан, дзе атрымаў юрыдычную адукацыю. У 1891 годзе, па завяршэнні навучання, ён вярнуўся ў Індыю. Паколькі прафесійная дзейнасць на радзіме не прынесла Гандзі асаблівага поспеху, ён ў 1893 годзе адправіўся працаваць у Паўднёвую Афрыку, дзе ўступіў у барацьбу за правы індыйцаў. Там ён упершыню ўжыў у якасці сродку барацьбы негвалтоўнае супраціўлення (сат’яграха). Вялікі ўплыў на фарміраванне светапогляду Махандаса Гандзі аказала Бхагавадгіта, а таксама ідэі Г. Д. Тора і Л. Н. Талстога (з якім Гандзі быў у перапісцы[10]). Сам Гандзі таксама прызнаваў, што на яго аказалі ўплыў ідэі ірландскага патрыёта Майкла Дэвіта[11].

    У 1915 годзе М. К. Гандзі вярнуўся ў Індыю і праз чатыры гады актыўна ўключыўся ў рух за дасягненне незалежнасці краіны ад брытанскага каланіяльнага валадарства. У 1915 годзе знакаміты індыйскі пісьменнік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры Рабіндранат Тагор упершыню ўжыў у адносінах да Махандаса Гандзі тытул «Махатма» (дэванагары: महात्मा) — «вялікая душа» (прычым сам Гандзі гэтага тытула не прыняў, лічачы сябе нявартым яго). Адзін з лідараў ІНК Тылак незадоўга да сваёй смерці абвясціў яго сваім пераемнікам.

    У барацьбе за незалежнасць Індыі М. Гандзі выкарыстаў метады негвалтоўнага супраціўлення: у прыватнасці, па яго ініцыятыве індыйцы звярталіся да байкоту брытанскіх тавараў і ўстаноў, а таксама дэманстратыўна парушалі шэраг законаў. У 1921 годзе Гандзі ўзначаліў Індыйскі нацыянальны кангрэс, які пакінуў у 1934 годзе ў сілу разыходжанні сваіх поглядаў на нацыянальна-вызваленчы рух з пазіцыяй іншых кіраўнікоў партыі.

    Шырока вядомая таксама яго непрымірымая барацьба з каставай няроўнасцю. «Нельга абмяжоўвацца становішчам „наколькі гэта магчыма“, — вучыў Гандзі, — калі гаворка ідзе пра недатыкальнасць. Калі недатыкальнасць павінна быць выгнана, яна павінна быць выгнана цалкам і з храма, і з усіх іншых сфер жыцця».

    Гандзі імкнуўся не толькі дамагчыся спынення дыскрымінацыі недатыкальных з дапамогай свецкіх законаў. Ён імкнуўся даказаць, што інстытут недатыкальнасць знаходзіцца ў супярэчнасці з індускім прынцыпам адзінабыцця, і такім чынам падрыхтаваць індыйскае грамадства да таго, што недатыкальныя такія ж яго раўнапраўныя члены, як і астатнія індыйцы. Барацьба Гандзі з недатыкальнасцю, як і з любой няроўнасцю, таксама мела рэлігійную аснову: Гандзі лічыў, што першапачаткова ўсім людзям, незалежна ад іх расавай, каставай, этнічнай і рэлігійна-супольнай прыналежнасці, уласцівая прыроджаная боская прырода.

    У адпаведнасці з гэтым ён і недатыкальных стаў называць харыджанами — дзецьмі божымі. Дамагаючыся знішчэння дыскрымінацыі харыджанаў, Гандзі дзейнічаў уласным прыкладам: ён дапускаў харыджанаў у свой ашрам, падзяляў з імі трапезу, ездзіў у вагонах трэцяга класа (яго так і называлі «пасажыр трэцяга класа»), аб’яўляў у абарону іх правоў галадоўкі. Аднак ён ніколі не прызнаваў якіх-небудзь асаблівых іх інтарэсаў у грамадскім жыцці, неабходнасці змагацца за рэзервацыю для іх месцаў ва ўстановах, навучальных установах, заканадаўчых органах. Ён быў супраць адасаблення недатыкальных у грамадстве, у нацыянальна-вызваленчым руху.

    Шырокую агалоску атрымалі глыбокія рознагалоссі паміж Гандзі і лідарам недатыкальных доктарам Амбедкарам з нагоды прадастаўлення апошнім поўнага раўнапраўя з прадстаўнікамі іншых кастаў. Гандзі вельмі паважаў свайго апанента, але лічыў, што радыкальныя погляды Амбедкара прывядуць да расколу індыйскага грамадства. Галадоўка, якую абвясціў Гандзі ў 1932 годзе, прымусіла Амбедкара пайсці на саступкі. Гандзі так і не змог аб’яднацца з Амбедкарам ў барацьбе супраць недатыкальнасці.

    Абвясьціўшы канструктыўную праграму, Гандзі стварыў шэраг арганізацый для яе выканання. Да ліку найбольш актыўных належалі «Чарка Сангха» і «Харыджан Севак Сангха». Аднак Гандзі не змог дамагчыся карэннага змены становішча недатыкальных і цяжка перажываў гэта. Тым не менш яго ўплыў на палітычную культуру, палітычная свядомасць Індыі ў пытанні аб недатыкальнасці, несумненны. У тым, што першая канстытуцыя Індыі афіцыйна забараніла дыскрымінацыю недатыкальных, немалая яго заслуга.

    Доўгі час Гандзі заставаўся паслядоўным прыхільнікам прынцыпу ненасілля. Аднак потым паўстала сітуацыя, калі погляды Гандзі падвергліся сур’ёзнаму выпрабаванню. Прынцып ненасілля быў прыняты Кангрэсам (ІНК) у выпадку да барацьбы за свабоду Індыі. Але Кангрэс не распаўсюджваў гэты прынцып на абарону ад знешняй агрэсіі.

    Упершыню гэтае пытанне паўстаў прыкладна ў перыяд мюнхенскага крызісу 1938 года, калі вайна здавалася блізкай. Аднак з заканчэннем крызісу пытанне было знята. Улетку 1940 года Гандзі зноў паставіў гэтае пытанне перад Кангрэсам ў дачыненні да вайны, а таксама знешняй палітыкі будучай незалежнай (як меркавалася) Індыі. Выканаўчы камітэт Кангрэсу адказаў, што не можа распаўсюджваць прымяненне прынцыпу ненасілля так далёка. Гэта прывяло да разрыву паміж Гандзі і Кангрэсам у дадзеным пытанні. Аднак праз два месяцы была выпрацавана ўзгодненая фармулёўка пазіцыі Кангрэса адносна прынцыпаў будучай знешняй палітыкі Індыі (пытання аб адносінах да вайны яна не тычылася). Там было сказана, што Выканаўчы камітэт Кангрэсу «цвёрда верыць у палітыку і практыку ненасілля не толькі ў барацьбе за сварадж, але таксама і ў свабоднай Індыі, у той меры, у якой гэта можа быць там ўжыта», што «свабодная Індыя будзе ўсімі сіламі падтрымліваць ўсеагульнае раззбраенне і будзе сама гатовая паказаць у гэтым стаўленні прыклад ўсім свеце. Ажыццяўленне гэтай ініцыятывы непазбежна будзе залежаць ад знешніх фактараў, а таксама ад унутраных умоў, але дзяржава зробіць усё, што ў яго сілах, для ажыццяўлення ў жыццё гэтай палітыкі раззбраення…». Гэтая фармулёўка была кампраміснай, яна не цалкам задавальняла Гандзі, аднак ён даў згоду на тое, каб менавіта так была выказаная пазіцыя Кангрэсу.

    Зноў Гандзі стаў настойваць на поўным захаванні прынцыпу ненасілля у снежні 1941 года, і гэта зноў прывяло да расколу — Кангрэс не пагадзіўся з ім. У далейшым Гандзі больш не ўздымаў гэтае пытанне перад Кангрэсам і нават, калі верыць Дж. Нэру, пагадзіўся на «удзел Кангрэса у вайне пры ўмове, што Індыя зможа дзейнічаць як свабодная дзяржава». Паводле слоў Нэру, гэта змена пазіцыі было звязана для Гандзі «з маральнымі і душэўнымі пакутамі»[12].

    Махатма Гандзі і Індыра Гандзі ў 1924 годзе

    Махатма Гандзі карыстаўся велізарным уплывам як сярод індусаў, так і сярод мусульман Індыі і стараўся прымірыць гэтыя тыя групоўкі, што ваявалі. Ён вельмі адмоўна паставіўся да падзелу былой калоніі Брытанская Індыя ў 1947 годзе на свецкую рэспубліку Індыя з перавагай індуісцкага насельніцтва і мусульманскі Пакістан. Пасля падзелу ўспыхнула жорсткая барацьба паміж індуістамі і мусульманамі. 1947 года для Гандзі скончыўся горкім расчараваннем. Ён працягваў даказваць бессэнсоўнасць гвалту, але, здавалася, ніхто яго не чуў. У студзені 1948 года ў адчайнай спробе спыніць міжнацыянальныя звады Махатма Гандзі звярнуўся да галадоўкі. Ён растлумачыў сваё рашэнне так: «Смерць стане для мяне цудоўным выратаваннем. Ужо лепш памерці, чым быць бездапаможным сведкам самазнішчэння Індыі».

    Ахвярная акцыя Гандзі аказала неабходнае ўздзеянне на грамадства. Лідары рэлігійных груп пагадзіліся пайсці на кампраміс. Праз некалькі дзён пасля таго як Махатма пачаў галадоўку, яны прынялі сумеснае рашэнне: «Мы запэўніваем, што будзем абараняць жыццё, уласнасць і веру мусульман, і тыя інцыдэнты на глебе рэлігійнай нецярпімасці, якія мелі месца ў Дэлі, больш не паўторацца».

    Але Гандзі дамогся толькі частковага прымірэння індусаў і мусульман. Справа ў тым, што экстрэмісты былі ў прынцыпе супраць супрацоўніцтва з мусульманамі. «Хіндзі Махасабха», палітычная арганізацыя з атрадамі тэрарыстаў «Раштра даў» і «Ваштрыя сваям Севак», вырашыла працягваць барацьбу. Аднак у Дэлі ёй супрацьстаяў аўтарытэт Махатмы Гандзі. Таму і была арганізаваная змова, які ўзначальвалася лідарам «хіндзі Махасабха», Бамбейскім мільянерам Вінаякам Саваркарам. Саваркар абвясціў Гандзі «падступным ворагам» індусаў, а абсолютзуемую Гандзі ідэю ненасілля назваў амаральнай. На імя Гандзі штодня паступалі пратэсты ад артадаксальных індуістаў. «Адны з іх лічаць мяне здраднікам. Іншыя мяркуюць, што я засвоіў свае цяперашнія перакананні супраць недатыкальнасць і да таго падобнае ад хрысціянства і ісламу», — успамінаў Гандзі. Саваркар вырашыў прыбраць непажаданага філосафа, які карыстаўся такой папулярнасцю ў індыйскага народа. Бомбейскі мільянер ў кастрычніку 1947 года стварыў з сваіх верных людзей тэрарыстычную групу. Гэта былі адукаваныя брахманы. Натхурам Гадзю быў шэф-рэдактарам вельмі правай газеты «Хіндзі раштра», Нараяна Апте з’яўляўся дырэктарам гэтага ж выдання. Гадзю было 37 гадоў, ён паходзіў з артадаксальнай брахманскай сям’і, меў няпоўную школьную адукацыю.

    Факты

    — Спадар прэзідэнт, былы федэральны канцлер Герхард Шродэр назваў вас «дэмакратам чыстай вады». Ці лічыце вы сябе такім?

    — (Смяецца.) Ці з’яўляюся я дэмакратам чыстай вады? Вядома, я абсалютны і чысты дэмакрат. Але вы ведаеце, у чым бяда? Нават не бяда, трагедыя сапраўдная. У тым, што я такі адзін, іншых такіх у свеце проста няма.… Пасля смерці Махатмы Гандзі пагаварыць няма з кім.

    Маральнае ўплыў, якое Гандзі аказаў на думаючых людзей, з’яўляецца нашмат больш моцным, чым здаецца магчымым у наш час з яго лішкам грубай сілы. Мы ўдзячныя лёсу, якая падарыла нам гэтак бліскучага сучасніка, паказваў шлях для будучых пакаленняў.… Магчыма, будучыя пакаленні проста не павераць, што такі чалавек з звычайнай плоці і крыві хадзіў па гэтай грэшнай зямлі.

    Краевугольным каменем антываеннага светапогляду Джона Ленана было ненасілле ў духу Махатмы Гандзі:

    1. ненасілле накіравана супраць несправядлівасці, але не людзей, якіх трэба будзе змяніць: “Вас, мабыць, захапіла імкненне разбураць. Я растлумачу вам, што ў свеце не так. Гэта — людзі. Значыць, вы хочаце знішчыць іх? Хіба гэта не бязлітасна? “;

    2. негвалтоўны супраціўленне — усведамленне немагчымасці з дапамогай адказ гвалту кампэнсаваць несправядлівасць, паколькі выкарыстоўваюцца сродкі прадвызначаюць вынік: «мэты не апраўдваюць гвалтоўныя метады рэвалюцыі»;

    3. зацвярджэнне ненасілля як маральнай пазіцыі: «адзіны верны спосаб барацьбы за мір — спосаб Гандзі»;

    4. прынцыповае ненасілле, якое азначае адмову ад гвалту фізічнага, псіхалагічнага, ідэалагічнага;

    5. чалавечае жыццё з’яўляецца найвышэйшай каштоўнасцю і меркай грамадска-палітычнай дзейнасці;

    6. імкненне да рэвалюцыі ў свядомасці людзей: «дамагчыся працяглага міру… — змяніць мысленне людзей»;

    7. прынцыпы любові, міласэрнасці і служэння чалавецтву.[17]

    Сачыненні

    Зноскі

    1. 1 2 Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118639145 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
    2. 1 2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
    3. ↑ https://books.google.com/books?id=FauJL7LKXmkC — С. 1–3.
    4. 1 2 Mahatma Gandhi Biography // Біяграфія Праверана 24 лютага 2018.
    5. ↑ Mohandas K. GandhiBiography // IMDb — 1990. Праверана 24 лютага 2018.
    6. ↑ JSTOR — 1995.
    7. 1 2 3 4 5 6 Mahatma Gandhi Biography // Біяграфія Праверана 22 ліпеня 2018.
    8. 1 2 Gandhi Heritage Portal — 2013.
    9. ↑ Mahatma Gandhi Biography Праверана 22 ліпеня 2018.
    10. ↑ Письма Льва Толстого Ганди (англ.)
    11. ↑ Dailey, Lucia. Irish patriot left worldwide mark (нявызн.) (17 March 2013). Праверана 14 мая 2013.
    12. ↑ Джавахарлал Неру. Открытие Индии. Гл. 9.
    13. ↑ http://www.illuminats.ru/component/content/article/34-2009-10-23-23-02-38/3484-gandhi
    14. ↑ https://prezi.com/6mhd-m3bobia/9-15/
    15. ↑ Махатма. Большая душа
    16. ↑ Стенограмма беседы Владимира Путина с журналистами стран G8 — сайт издательского дома «КоммерсантЪ»
    17. ↑ БОКАРЕВ В. В. ПРОБЛЕМА ВОЙНЫ И МИРА В ОБЩЕСТВЕННО-ПОЛИТИЧЕСКОЙ И ТВОРЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ДЖ. ЛЕННОНА (1966—1973 ГГ.) — на сайте научной электронной библиотеки: CyberLeninka.
    18. ↑ В Болливуде снимают кино про Гитлера Архівавана 4 сакавіка 2016.
    19. ↑ Jafar Maḥmūd. Mahatma Gandhi : A Multifaceted Person. — APH Publishing, 2004. — С. 101. — 125 с. — ISBN 9788176486545.

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (18):
    Вікіпедыя:Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Члены Індыйскага нацыянальнага кангрэса
    Нарадзіліся ў 1869 годзе
    Памерлі ў 1948 годзе
    Памерлі 30 студзеня
    Вікіпедыя:Старонкі з неадназначнымі геаланцужкамі
    Вікіпедыя:Артыкулы з крыніцамі з Вікідадзеных
    Памерлі ў Дэлі
    Выпускнікі Універсітэцкага каледжа Лондана
    Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы
    Палітыкі Індыі
    Нарадзіліся 2 кастрычніка
    Ахвяры палітычных забойстваў
    Вікіпедыя:Істотныя артыкулы
    Філосафы Індыі
    Асобы
    Чалавек года па версіі часопіса «Time»
    Вікіпедыя:Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікідадзеных без беларускага подпісу