У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Альпійская балада (значэнні).
«Альпійская балада» — аповесць Васіля Быкава, была апублікавана ў 1964 годзе ў часопісе «Маладосць» № 1, у кніжным выданні — у тым жа годзе[1]. Твор пра тры дні жыцця ўцекачоў з палону беларуса Івана і італьянкі Джуліі. Гэта гісторыя пра тры кароткія дні, якія падарылі былым вязням канцлагера бязмежнае каханне і надзею на выратаванне.
Пад час Другой сусветнай вайны з фашысцкага канцлагера ў Альпах уцякаюць савецкі салдат Іван і італьянская дзяўчына Джулія. Яны выпадкова сустракаюцца. Спачатку Іван беспаспяхова спрабуе пазбавіцца ад яе. Пасля ў іх нараджаюцца пачуцці.
Ім трэба будзе перажыць самыя неверагодныя прыгоды ў сваім жыцці. Галодныя, змучаныя, напалоханыя і разгубленыя, яны будуць блукаць у самых прыгожых гарах Еўропы, з цяжкасцю ўсведамляючы, што горы яшчэ могуць быць прыгожымі, а мужчына і жанчына здольныя думаць не толькі пра вайну і небяспеку.
Як згадваў сам Быкаў, сюжэт да твора ён спаткаў падчас вайны ў аўстрыйскім гарадку:
Тады ж у нейкім аўстрыйскім гарадку я спаткаў правобраз сваёй будучай Джуліі. У гарадку тым, як, зрэшты, і ў многіх іншых аўстрыйскіх гарадках, было шмат прыгнаных з усходу (ды і з захаду таксама) рабочых, што працавалі на аўстрыйскіх ваенных заводах. Жылі яны ў вялізных даўгіх бараках, а як горад займала Чырвоная армія, разбрыдаліся, хто куды. Вядома ж, кіруючы найперш на радзіму, калі тое было магчыма. Неяк мы сталі калонай машын з гарматамі на гарадской вуліцы, чакалі, пакуль начальства наперадзе штось вырашыць. І тады ля машын паявілася спрытненькая чорнавалосая дзяўчынка ў паласатым убранні, якая нешта пыталася ў салдат, што сядзелі ў кузавах. Аказваецца, пыталася пра нейкага Івана. Канешне, амаль з кожнага кузава ёй адгукаўся які-небудзь Іван, але дзяўчына круціла галавой — не. Так яна абышла калону, не знайшоўшы таго, хто быў ёй патрэбны. Тады я падышоў да яе і папытаўся, каго яна шукае? На кангламераце нямецка-руска-італьянскіх словаў яна распавяла, то яе імя Джулія, яна італьянка і шукае рускага палоннага Івана, з якім летась разам уцякала з канцлагера. У гарах іх схапіла паліцыя, яе зноў кінулі ў канцлагер, а што стала з Іванам, яна не ведае. Цяпер яна мае надзею знайсці яго сярод чырвонаармейцаў. Канешне, то была марная надзея. Але невялічкая тая гісторыя запомнілася мне, каб гадоў пра 20 зрабіцца «Альпійскай баладай» |
Аповесць шмат перакладалася на замежныя мовы, часта выдавалася не толькі ў Беларусі, але і ў іншых савецкіх рэспубліках. На аснове аповесці створаны кінафільм, некалькі тэатральных спектакляў, інсцэніроўка для радыё, балет, пастаўлены ў Мінску і Чалябінску, опера, пастаўленая ў Харкаве, сімфонія.
У 1964 годзе была запісана радыёпастаноўка твору[2].
У 1967 годзе быў зняты фільм.
У 1967 годзе быў пастаўлены аднаактовы балет Яўгена Глебава Беларускім дзяржаўным тэатрам оперы і балета[3][4] пад кіраўніцтвам дырыжора Газіза Дугашава.